Στη «Μόρια» της γειτονιάς σου

Στην παράγκα το φως είναι πηχτό από μια λάμπα κρεμασμένη στο ελενίτ, ο θόρυβος από την πετρελαιο-γεννήτρια εισχωρεί από κάθε χαραμάδα, η μια γωνιά του χώρου είναι καλυμμένη με εικόνες αγίων και ένα καντήλι που καίει, στο αυτοσχέδιο κρεβάτι καθηλωμένη μια 12χρονη άρρωστη χωρίς συναίσθηση του περιβάλλοντος, σας κατάλαβε, μας λέει μια θεία της για να την προσέξουμε, στην τηλεόραση παίζει επανάληψη «Δύο ξένοι», βλέπουν τα πιτσιρίκια στο άλλο κρεβάτι, έξω στο μαγκάλι η μάνα τους μαγειρεύει, οι μεγαλύτεροι στέκονται δίπλα μας, έχει εγκεφαλίτιδα, μας λένε, ήταν μια χαρά, δεν είχε τίποτα μέχρι που τινάχτηκε μια ημέρα και αρρώστησε και από τότε οι γιατροί της δίνουν φάρμακα, είναι ακριβά φάρμακα, και μια χαρά ήταν το παιδί, δεν ξέρουμε, τώρα χρειάζεται ιατρική βοήθεια. 

Έξω βρέχει, άνοιξη με ζέστη, τα παιδιά από τα άλλα τσαντίρια τρέχουν και παίζουν με τις σταγόνες στη βροχή, πλένονται. Η μικρή τρέχει στα νοσοκομεία αλλά, από ό,τι μας λένε, οι γιατροί αδιαφορούν, μήπως δεν καταλαβαίνετε τι σας λένε, τους ρωτάμε, όχι δεν είναι αυτό απαντούν, η μικρή ήταν μια χαρά, επιμένουν. Εγκεφαλίτιδα μπορεί να προέλθει και από δάγκωμα λυσσασμένου ζώου ή και από κουνούπι του Νείλου, γκουκλάρω στο κινητό. Ποιος να ξέρει, εδώ δεν έρχονται γιατροί. Παραέξω από τον καταυλισμό, εδώ στον Ριγανόκαμπο στην Πάτρα, τρέχουν σκυλιά, έρχονται και τα αμολούν εδώ, λένε, είναι άρρωστα, έχουν καλαζάρ, συνεχίζουν, έχουν μαζευτεί πολλοί, είναι γύρω μας, θέλουν να μας τα πούνε, αλλά κυρίως θέλουν να τους ακούσουμε, κάποιοι να τους ακούσουν.

Ο δήμος, η περιφέρεια, το κράτος, τους έχουν γραμμένους. «Μας θυμούνται μόνο για τον στρατό, μας θυμούνται και για την ψήφο». Γιατί δεν έχετε κάδους να παίρνουν τα δημοτικά απορριμματοφόρα, ρωτάμε, γιατί δεν ζητάτε να σας φέρουν; Λένε ότι δεν έρχονται γιατί δεν τους αφήνουν να πλησιάσουν, ότι φοβούνται πως θα τους πάρουν με τις πέτρες, «ποιοι είμαστε, άνθρωποι δεν είμαστε; Εσείς πώς μας πλησιάσατε;». Ο δήμος δεν στέλνει να συλλέξει τα σκουπίδια, η βροχή τα τραβάει στον λασπόδρομο, τα παιδιά παίζουν με τα σκουπίδια. Πρέπει να είναι 80-90 παιδιά, μόνο τα 20 πάνε σχολείο. Τα παιδιά τρέχουν δίπλα μας, βγάζουμε φωτογραφίες, όλα τα παιδιά σε όλο τον κόσμο ζουν αλλιώς στο ίδιο περιβάλλον από ό,τι οι μεγάλοι, χαμογελούν ζεστά σαν να βρίσκονται σε παιδική χαρά, να δούμε τις φωτογραφίες, να δούμε τις φωτογραφίες, θα τις ανεβάσεις στο Facebook;

Το κράτος δεν στέλνει κάδους, δεν στέλνει οχήματα να μαζέψει τα απορρίμματά τους, γιατί τα δικά μας «απορρίμματα» είναι αυτοί που μένουν εκεί στα παραπήγματα. Χωρίς ρεύμα, χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς αποχέτευση, χωρίς υποτυπώδεις υποδομές προσωρινής διαβίωσης και σύνδεση με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας. Παίρνουν επιδόματα, θα πει κάποιος. Πληρώνουν έμμεσους φόρους; Πληρώνουν. Πώς τους επιστρέφονται; Εφόσον έχουν υποχρεώσεις, έχουν και δικαιώματα. Στο επόμενο παράπηγμα ο Γ. και η οικογένειά του μας εξιστορούν ότι είχαν νοικιάσει σπίτι με επιδότηση και όταν τέλειωσε πήγαν πίσω στον καταυλισμό, δεν θέλει να ξαναπάνε προσωρινά σε ενοίκιο, θέλει με το ποσό που του αναλογεί από το πρόγραμμα στέγασης της ΕΕ να του πάρουν σπίτι δικό του, δεν θέλει να ξαναγυρίσει στον καταυλισμό πάλι. Η γυναίκα του πλάι πλέκει καλάθια, μας δίνει ένα να το πάρουμε, ευχαριστούμε αλλά θα έρθουμε άλλη φορά, υποσχόμαστε. Κανένας δεν θέλει να ζει στο περιθώριο. Κανένας δεν θέλει πια να ζει νομάδας. Κανένας δεν θέλει να ζει σε γκέτο. Οι μύθοι είναι δικοί μας. Όχι δικοί τους.

Στους Ρομά αντιστοιχεί ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας, αλλά και του μελλοντικού εργατικού δυναμικού σε πολλές χώρες. Η ΕΕ τρέχει από το 2009 πρόγραμμα για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προαγωγή της ένταξης των Ρομά για την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία ως προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Στην Ισπανία τα παιδιά Ρομά πηγαίνουν στο δημοτικό σχολείο σε ποσοστό 100% και στο νηπιαγωγείο σε ποσοστό 70%. Σύμφωνα με την ΕΕ, το 20% των ποσών του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που διατίθενται στα κράτη μέλη για τα προγράμματά τους πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κοινωνική ένταξη. 

Θα τα ξαναπούμε, τους υποσχόμαστε και φεύγουμε για να πάμε σε σπίτια κάποιων από τους 4.500 Ρομά που τα έχουν αγοράσει με το πρόγραμμα επιδοτούμενων στεγαστικών δανείων του 2003. Μας υποδέχονται το ίδιο θερμά. Να κάνουμε κάτι, μας λένε, για τα αδέλφια τους στους καταυλισμούς. Η συνέχεια τις επόμενες ημέρες. Στην κυβέρνηση παίζουν καθυστερήσεις, με υποσχέσεις επί υποσχέσεων, γιατί αδιαφορούν. Για αυτούς το μόνο τσαντίρι που συμπαθούν είναι το altsantiri της προπαγάνδας του Λαζόπουλου.

Χτυπάω τις λέξεις στο πληκτρολόγιο, κλείνω την οθόνη, κλείνω τα μάτια μου να τους θυμηθώ. Κάθε ημέρα που περνά αυτοί οι άνθρωποι ζουν χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς αποχέτευση, χωρίς ρεύμα, χωρίς κάδους για τα σκουπίδια. Πέντε δέκα λεπτά από το κέντρο της πόλης σου. Είναι Ρομά. Ψηφίζουν. Πάνε στρατό. (Ναι, υπάρχουν παραβατικά στοιχεία, αλλά πού δεν υπάρχουν; Δεν κλέβουμε όλοι μας αντικαρκινικά φάρμακα, δεν πουλάνε όλοι τους ναρκωτικά. Δεν κλέβουμε όλοι μας τράπεζες, δεν κλέβουν όλοι τους πορτοφόλια). Είναι έλληνες πολίτες. Είναι; Τους θεωρείς έλληνες πολίτες; Μην μου πεις ότι αυτοί δεν θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες. Πήγαινε και ρώτησέ τους. Και πάμε να ρωτήσουμε μαζί τα κόμματα εξουσίας πού χάνονται τα χρήματα του ΕΣΠΑ που αφορούν τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και γιατί αυτό συμβαίνει μόνο στη χώρα μας; Τους θέλουμε στο περιθώριο για να λέμε ότι είναι βρώμικοι και παραβατικοί ή τους θέλουμε σε σπίτια δίπλα μας να γίνουν σαν εμάς; Ιδιαίτεροι σαν εμάς. Διαφορετικοί σαν εμάς.