Όταν εξιχνιάζονται τα μύχια ενός πολιτικού, τότε αποκαλύπτονται και οι ανομολόγητες σκέψεις, προθέσεις και επιδιώξεις του. Το κυριότερο είναι ότι μπορούμε να αντιληφθούμε το πραγματικό του διαμέτρημα. Αν διαθέτει βάθος και διορατικότητα. Αν γνωρίζει τα ζητήματα που κλήθηκε να διαχειριστεί. Και πρωτίστως αν έχει τα εφόδια και το σθένος να ανταποκριθεί στις ανάγκες και απαιτήσεις του ρόλου του. Στην ουσία τα παραπάνω χαρακτηριστικά καθορίζουν το εύρος και το μέγεθος της ηγετικότητας και εν τέλει της ανθεκτικότητάς του.
Τα παραδείγματα στην εγχώρια και διεθνή σκηνή είναι πολλά. Ο Αλέξης Τσίπρας συνιστά εξόχως χαρακτηριστική περίπτωση. Η διαδρομή του αναμφίβολα αποδεικνύεται ενδιαφέρουσα. Αναλαμβάνοντας επικεφαλής ενός μικρού αριστερού κόμματος, μέσα σε λίγα χρόνια έκανε τη μεγάλη ανατροπή. Πατώντας πάνω στα κομμάτια και στα θρύψαλα της χρεοκοπημένης χώρας μας και του φθαρμένου και απαξιωμένου πολιτικού συστήματος, εκλέχτηκε πρωθυπουργός σε νεαρή για τα ελληνικά δεδομένα ηλικία. Διαχειριζόμενος εύστοχα την οργή και την αγανάκτηση μερίδας της κοινωνίας, δημιούργησε αξιοσημείωτο πολιτικό κεφάλαιο. Αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα του νέου και του άφθαρτου, σε συνδυασμό με την αμεσότητα και τη λαϊκότητα που διαθέτει, αυτοεμφανίστηκε ως εκφραστής μιας υποτιθέμενης ριζοσπαστικοποίησης των εκλογέων του.
Εκείνο όμως που έδωσε αέρα στα πανιά του ήταν ο άκρατος λαϊκισμός του. Πολιτευόμενος εκτός οικονομικής και ευρωπαϊκής πραγματικότητας, ενσάρκωσε με τον καλύτερο τρόπο ένα ισχυρό λαϊκίστικο ρεύμα. Υποδαυλίζοντας τα άγρια ένστικτα των πολιτών και καλλιεργώντας τον φθόνο και τη μισαλλοδοξία, διασφάλισε την κυριαρχία του. Μάλιστα, η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν ότι κατόρθωσε να πείσει τμήμα της κοινής γνώμης ότι η προσωπική, οικονομική και κοινωνική τους υστέρηση οφειλόταν στις πολιτικές των παλιών κομμάτων εξουσίας. Έτσι ερμηνεύεται και το γεγονός ότι μπόρεσε να εμποτίσει μέρος του εκλογικού σώματος με συναισθήματα απέχθειας και μίσους για τους αντιπάλους του. Η επικράτησή του δεν εδραζόταν σε αξιόπιστες, φερέγγυες και ρεαλιστικές εναλλακτικές προτάσεις. Αντιθέτως, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ανορθολογισμού, ο οποίος εκτοξεύτηκε στα ύψη από την πρωτοφανή κρίση. Με τον καταγγελτικό και ισοπεδωτικό του λόγο αυτοχρίστηκε τιμωρός του μαρμαρωμένου και αποτελματωμένου μοντέλου διακυβέρνησης. Έτσι έχτισε και την ηγετική του παράσταση.
Εύλογα, λοιπόν, η ανάληψη της πρωθυπουργίας του ενείχε και το σπέρμα της αποτυχίας. Όπως ήταν φυσικό, οι μεγαλόστομες και υπερφίαλες διακηρύξεις του σύντομα αποδείχτηκαν «κούφιες». Οι ανερμάτιστες και απαίδευτες επιλογές του –ιδιαίτερα εκείνες της πρώτης περιόδου– φανέρωσαν πόσο ατελέσφορα είναι τα διάφορα στρατηγήματά του. Η αδυναμία του να αφομοιώσει την αναγκαστική μεταστροφή του τον οδήγησε σε στρατηγικό κενό. Οι αβαθείς πολιτικές που και σήμερα ακολουθεί επιτείνουν τα αδιέξοδά του. Η απουσία συνεκτικού σχεδίου για τα μεγάλα προβλήματα της χώρας και της οικονομίας ανατροφοδοτεί τις αμφισημίες, τις αντιφάσεις και τις αμφιθυμίες του. Η δυστοκία του να ανταποκριθεί στις ανάγκες και απαιτήσεις της διακυβέρνησης έπληξαν το ηγετικό του διαμέτρημα. Η αμφισβήτηση που δέχεται από τους ψηφοφόρους του είναι υπαρκτή, ενώ η δημοτικότητά του συρρικνώνεται. Τα περιθώρια ανάκαμψης στενεύουν. Όχι μόνο εξαιτίας των κυβερνητικών επιλογών, αλλά και γιατί έχουν σημαντικά τρωθεί τα όποια πλεονεκτήματα διέθετε.
Οι πρόσφατες αποκαλύψεις του Γιάνη Βαρουφάκη έρχονται να επιβεβαιώσουν τις αθέατες πλευρές μιας εξαιρετικά ασθενικής πρωθυπουργίας. Η έλλειψη πολιτικού βάθους, γνώσεων και εμπειριών, καθώς και τα προβλήματα διαχειριστικής και πολιτικής επάρκειας, καθιστούν καχεκτική την ηγετικότητα του Αλέξη Τσίπρα, απομειώνοντας δραστικά την κυριαρχία του.
15°
