Λιγότερα και φθηνότερα τα «φακελάκια» λόγω κρίσης

Κατά το έτος 2012, το μέγεθος της εγχώριας μικροδιαφθοράς συρρικνώθηκε τόσο στο Δημόσιο όσο και στον Ιδιωτικό Τομέα. Η Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα για το 2012 καταγράφει σημαντική μείωση:

· αφενός στα χρηματικά ποσά που μπαίνουν στα φακελάκια, ώστε το εκτιμώμενο μέγεθος της διαφθοράς κατά το έτος 2012, για πρώτη φορά από την έναρξη της Έρευνας δεν ξεπερνάει το μισό δις (υπολογίζεται 420 εκατ. ευρώ έναντι 554 εκατ. ευρώ το 2011).

· αφετέρου στον αριθμό περιστατικών της διαφθοράς, δεδομένου ότι το ποσοστό των ελληνικών νοικοκυριών έπεσε κατά 1,6% (8,6% το 2012, έναντι 10,2% το 2011).

Η διαφθορά στον Δημόσιο Τομέα

Ο Δημόσιος Τομέας εξακολουθεί να λαμβάνει τα περισσότερα φακελάκια, έναντι του ιδιωτικού τομέα, με τα Νοσοκομεία, τις Εφορίες και τις Πολεοδομίες να παραμένουν σταθερά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης της μικροδιαφθοράς στο Δημόσιο Τομέα. Εντούτοις, τα φακελάκια που προορίζονται για τις δημόσιες υπηρεσίες χαρακτηρίζονται από λιτότητα, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο τα ποσά μειώθηκαν κατά 12,2% (€1.228 το 2012, έναντι €1.399 το 2011).

Η διαφθορά στον Ιδιωτικό Τομέα

Από την άλλη πλευρά, ο Ιδιωτικός Τομέας, κερδίζει περισσότερα, δεδομένου ότι τα φακελάκια γίνονται πιο «παχουλά» κατά 2,6% (μέσος όρος €1.442 το 2012, έναντι €1.406 το 2011), παρά την κάμψη στον αριθμό των παράνομων δοσοληψιών (2,6% το 2012 έναντι 3,6% 2011).

Η γεωγραφία της διαφθοράς

Σημειώνεται έντονη διαφοροποίηση του φαινομένου της μικροδιαφθοράς στην ελληνική επικράτεια, με τα υψηλότερα ποσοστά περιστατικών συνολικής διαφθοράς να εντοπίζονται στην Περιφέρεια Αττικής, με πρωτοπόρο τον Νομό Αττικής (λόγω της συγκέντρωσης της πλειοψηφίας των δημοσίων υπηρεσιών) και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Το προφίλ των θυμάτων της διαφθοράς

Η έρευνα σκιαγραφεί επιπλέον και το ατομικό κοινωνικό προφίλ των θυμάτων της μικροδιαφθοράς. (Με βάση το 21,5% των ερωτηθέντων, που έχουν πέσει οποτεδήποτε στο παρελθόν θύματα της μικροδιαφθοράς): πρόκειται, κυρίως, για άνδρες ηλικίας 45-54 ετών, απόφοιτους Ανώτερης Εκπαίδευσης, αυτοαπασχολούμενους ή εργοδότες.

Και φέτος, εντοπίζεται η μαζικής έκτασης τάση οι ερωτώμενοι να εκλαμβάνουν τη μη-έκδοση αποδείξεων στις συναλλαγές τους ως περιστατικό διαφθοράς. Παράλληλα, ολοένα και περισσότεροι πολίτες (27,3% για το δημόσιο και 31% για τον ιδιωτικό τομέα), δηλώνουν ότι αρνήθηκαν να καταβάλλουν τα ζητηθέντα ποσά, (έναντι 25,3% και 21,6% αντίστοιχα για το 2011).

Τα αντίδοτα της μικροδιαφθοράς

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δίνει λύσεις όχι μόνο διότι εκσυγχρονίζει τη δημόσια διοίκηση, αλλά διότι συμβάλλει στην αποστασιοποίηση του πολίτη από τις δημόσιες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες για παράνομες συναλλαγές. H Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς κατά καιρούς έχει αναδείξει εργαλεία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως η ευρεία υιοθέτηση ηλεκτρονικών πληρωμών στις συναλλαγές με τη δημόσια διοίκηση, η καθιέρωση του Ενιαίου Αριθμού Συναλλαγών του πολίτη κ.α., που μπορούν να πλήξουν τα φακελάκια που κατευθύνονται στις δημόσιες υπηρεσίες. (Για περισσότερες πληροφορίες δείτε το Κείμενο Πολιτικής #2/2012 «Δημόσιος Τομέας & Νέες Τεχνολογίες: Πώς θα κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών και πολιτών/επιχειρήσεων μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών συστημάτων;»).

Ταυτόχρονα, η υιοθέτηση και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού πλαισίου προστασίας και ενθάρρυνσης των whistleblowers (δηλαδή όσων προβαίνουν σε αποκαλύψεις πληροφοριών για κάποιο αδίκημα διαφθοράς), όχι μόνο θα εξοικονομήσει πόρους, αλλά μακροπρόθεσμα θα αλλάξει νοοτροπίες, σπάζοντας χρόνιους φαύλους κύκλους που «ανέχονται» δωρολήπτες και δωροδότες. “Ας δούμε την τρέχουσα συγκυρία της κρίσης δημιουργικά, κάνοντας μικρά απτά βήματα. Ήδη οι πολίτες εμφανίζουν σημάδια ωρίμανσης. Ας τους ενθαρρύνουμε, ας τους προστατεύσουμε, ας τους διευκολύνουμε, ας τους ενεργοποιήσουμε για την καταπολέμηση της διαφθοράς», τόνισε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος Κώστας Μπακούρης.

Ταυτότητα της έρευνας

Φέτος συμπληρώνονται έξι χρόνια εκπόνησης της Εθνικής Έρευνας για τη Διαφθορά στην Ελλάδα (από το 2007), η οποία αναδεικνύει το μέγεθος της μικρο-διαφθοράς που επιβαρύνει το ελληνικό νοικοκυριό. Η φετινή έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δώδεκα κύματα στο διάστημα Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2012, χρησιμοποιεί δομημένο ερωτηματολόγιο σε δείγμα 12.104 ατόμων. Η συγκριτική ανάλυση και διαχρονική αξιολόγηση των δεδομένων αποδεικνύει την αξιοπιστία και την εγκυρότητα της έρευνας και την καθιστά ένα σημαντικό επιστημονικό εργαλείο. Η Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα 2012 υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Έργου «Διενέργεια Ολοκληρωμένης Εθνικής Έρευνας για τη διαφθορά» που εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» του ΕΣΠΑ.