Γιατί αποτυγχάνει η οικονομική πολιτική

Η κυβέρνηση σε διαρκή αναζήτηση άλλοθι

Η κυβέρνηση φαίνεται να προεξοφλεί την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης γι’ αυτό καταφεύγει στη γνωστή ρουτίνα της καταγγελίας «εμμονικών νεοφιλελεύθερων κύκλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και φυσικά του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας κ. Σόιμπλε ο οποίος υποτίθεται ότι στέκεται εμπόδιο στην εφαρμογή της συμφωνίας για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Διαρθρωτικές αδυναμίες

Ο βασικός λόγος για τον οποίο η οικονομία έχει εγκλωβιστεί στην κρίση και σε ένα ατελείωτο μνημόνιο είναι η αδυναμία αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων της.

Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκαν τα μνημόνια και το αποτυχημένο πείραμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς την τελευταία διετία υπονόμευσαν την προοπτική της ελληνικής οικονομίας.

Πρώτον, ο σχηματισμός του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) εξαρτάται σήμερα περισσότερο από το Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα της οικονομίας από ό,τι πριν το ξεκίνημα της κρίσης ενώ οι δημόσιες δαπάνες κινούνται σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα σαν ποσοστό επί του ΑΕΠ.

Αυτή η εξέλιξη εξηγείται από τον τρόπο εφαρμογής των μνημονίων τα οποία προστάτευσαν σε μεγάλο βαθμό το Δημόσιο ρίχνοντας τα περισσότερα βάρη στον ιδιωτικό τομέα. Το Δημόσιο απλά «νοικοκυρεύτηκε» κάπως ενώ ο ιδιωτικός τομέας συρρικνώθηκε.

Δεύτερον, η ελληνική οικονομία είναι σήμερα πιο καταναλωτική –αλλά σε χαμηλότερο επίπεδο από ότι το 2008– εξαιτίας του τρόπου εφαρμογής του μνημονίου. Στις επενδύσεις είχαμε μια πραγματική κατάρρευση της τάξης του 60-70% ενώ η υποχώρηση της κατανάλωσης ήταν σημαντική αλλά πολύ μικρότερη. Έτσι, αντί να ενισχύσουμε τα επενδυτικά χαρακτηριστικά της εθνικής οικονομίας ενισχύσαμε τα καταναλωτικά.

Τρίτον, υπονομεύσαμε σε βάθος την επενδυτική προοπτική της ελληνικής οικονομίας. Ισοπεδώσαμε φορολογικά τα ακίνητα που αποτελούσαν παραδοσιακά το επενδυτικό καταφύγιο των Ελλήνων και οδηγήσαμε σε αδιέξοδο τη μικρομεσαία και την πολύ μικρή επιχείρηση που αποτελούν τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας.

Το τεράστιο επενδυτικό κενό που δημιουργήθηκε είναι πρακτικά αδύνατον να καλυφθεί από μεγάλες ξένες επενδύσεις που γίνονται με βάση ειδικό φορολογικό καθεστώς και καλύπτονται από εγγυήσεις του Δημοσίου που επιβαρύνουν υπέρμετρα τους φορολογούμενους πολίτες. Η επενδυτική προοπτική μιας οικονομίας κρίνεται από τις δυνατότητες που προσφέρει στον μικρό και μεσαίο επενδυτή και με βάση τους κανόνες που ισχύουν για όλους. Η φυγή μικρομεσαίων επιχειρήσεων και επαγγελματιών προς Βουλγαρία, Κύπρο και αλλού λύνει όλες τις απορίες.

Τέταρτον, δεν έχει γίνει τίποτα ουσιαστικό για να ελεγχθεί το διαρθρωτικό έλλειμμα του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού συστήματος. Οι δικαστικοί προστατεύονται πλήρως, τα «ρετιρέ» σε μεγάλο βαθμό, το εμπόριο των πλασματικών χρόνων ασφάλισης συνεχίζεται, οι ένστολοι και άλλες ειδικές κατηγορίες εξακολουθούν να έχουν εντυπωσιακά ασφαλιστικά-συνταξιοδοτικά προνόμια και οι μειώσεις συντάξεων γίνονται κατά κανόνα με προκλητικά άδικο τρόπο. Μειώνονται οι συντάξεις αυτών που χρηματοδότησαν το ασφαλιστικό σύστημα με την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών για 35 ως 40 χρόνια για να διευκολυνθούν οι «τζαμπατζήδες» που πήραν γρήγορα και εύκολα συντάξεις για πολιτικούς και εκλογικούς λόγους.

Πέμπτον, η ελληνική οικονομία παραμένει εσωστρεφής ενώ πρέπει να σπάσει το ρεκόρ εξωστρέφειας για να διαχειριστούμε το υπέρογκο χρέος του ελληνικού Δημοσίου χωρίς την παράταση της ύφεσης. Το 2015 και το 2016 παρατηρείται συνεχής υποχώρηση των εξαγωγών, γεγονός που αποτελεί σήμα κινδύνου για τη βιωσιμότητα του χρέους και την παραμονή μας στην Ευρωζώνη. Το 2016 παρατηρείται υποχώρηση και στα έσοδα από τον τουρισμό η οποία μπορεί να οφείλεται στην προσέλκυση χαμηλότερου εισοδήματος τουριστών ή στη μαζική φοροδιαφυγή στον κλάδο.

Προετοιμασία για το αδιέξοδο

Οι κυβερνήσεις Τσίπρα συνέβαλαν στην επιδείνωση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και αν κρίνουμε από την πολιτική που εφαρμόζεται δεν υπάρχει περίπτωση να συμβάλουν ο πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο στην έστω καθυστερημένη αντιμετώπισή τους.

Κατευθυνόμαστε σε οικονομικό αδιέξοδο και η κυβέρνηση προετοιμάζεται πολιτικά γι’ αυτό. Ο πρωθυπουργός υποκρίνεται ότι η κυβέρνησή του έχει εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις που ανέλαβε προς τους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές και τους καταγγέλλει ότι δήθεν δεν σέβονται την υπογραφή τους. Προσποιείται ότι δίνει μάχη για την άμεση αναδιάρθρωση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου ενώ έχει συναποφασίσει, σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Eurogroup, την αναβολή της για μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, τον Αύγουστο του 2018.

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ –η οποία σε γενικές γραμμές είναι ίδια με εκείνη της κυβέρνησης– καταγγέλλει το μνημόνιο και απορρίπτει την ιδιοκτησία του προγράμματος. Η υποκρισία και ο ιδιοτελής παραλογισμός σπάνε κάθε προηγούμενο ρεκόρ με τον κομματικό Τσίπρα να καταγγέλλει τον πρωθυπουργό Τσίπρα και τον κομματικό Τσακαλώτο να καταγγέλλει τον υπουργό Οικονομικών Τσακαλώτο.

Τέλος, είναι τέτοια η ταύτιση κόμματος και κυβέρνησης και τόσο κλειστός ο κύκλος των πρωταγωνιστών –οι οποίοι προέρχονται όλοι από τον ΣΥΡΙΖΑ του 4%– ώστε έχει δημιουργηθεί μεγάλο θέμα για το αν θα μείνει ο Σκουρλέτης στο υπουργείο του ή όχι. Είναι τέτοιος ο καβγάς για τη νομή της εξουσίας ώστε όλοι όσοι κινούνται στον ιδιωτικό τομέα χωρίς κρατικά και κομματικά δεκανίκια αντιλαμβάνονται πόσο αρνητική είναι η κατάσταση και η προοπτική της ελληνικής οικονομίας.