Κριτική στο πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης Τσίπρα άσκησε ο πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας, επισημαίνοντας ότι ο τρόπος της διαπραγμάτευσης οδηγούσε τη χώρα σε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα. «Υπήρχε ένας τρόπος διαπραγμάτευσης ο οποίος δεν ήταν συνεπής με την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη», είπε ο κ. Στουρνάρας μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ το βράδυ της Τρίτης. Αποκάλυψε μάλιστα ότι καιρό πριν είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο επιβολής των capital controls.
Αναφερόμενος στο πρώτο εξάμηνο του 2015, ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι ερχόντουσαν αρνητικά μηνύματα από το εξωτερικό. «Όχι απλώς μου ερχόντουσαν, μην ξεχνάτε κάθε 15 ημέρες συναντιόμασταν στην Φρανκφούρτη γινόταν μάχες δίναμε μάχες για να πάρουμε ρευστότητα. Αλλά είχα μηνύματα και από τα Eurogroup, από τα άτυπα συμβούλια που συμμετέχουμε και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών», διευκρίνισε.
Σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα από τον Ιούλιο και έπειτα η σχέση του με την κυβέρνηση άλλαξε και έχει πλέον ανοιχτή γραμμή συνεννόησης με τον Πρωθυπουργό και το οικονομικό επιτελείο, ενώ παρατήρησε ότι τελικά οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων έχουν σημαντικά λιγότερες επιπτώσεις από αυτές που είχαν αρχικά υπολογιστεί. Σημείωσε ότι εάν επιστρέψουν στις τράπεζες τα χρήματα που βρίσκονται «στα σεντούκια», τότε η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων θα μπορούσε να γίνει εντός του 2016.
Κίνδυνος Grexit
Ο κ. Στουρνάρας αποκάλυψε ότι και το 2012 υπήρχαν συζητήσεις για Grexit, ενώ τόνισε πως η τότε κυβέρνηση μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις κατέληξε σε μία συμφωνία που οδήγησε στη συνέχεια σε μία ανοδική πορεία. Ο κ. Στουρνάρας είπε ότι με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος η χώρα βρέθηκε ακόμα πιο κοντά σε ένα Grexit: «Ύστερα από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, μέσα σε μισή ώρα γέμισε η Αθήνα κόσμο, ο οποίος πήγαινε στα ΑΤΜ να πάρει χρήματα. Εκεί κατάλαβα ότι το πράγμα έχει φτάσει σε πολύ επικίνδυνο σημείο».
Για τα σενάρια περί plan B ο Γιάννης Στουρνάρας επιβεβαίωσε ότι η ΤτΕ είχε πληροφόρηση για σχέδια εισβολής στο Νομισματοκοπείο και δημιουργίας ενός άτυπου διπλού νομίσματος: «Ναι, είχα τέτοια πληροφόρηση. Γι’ αυτό συγκάλεσα τους νομικούς συμβούλους της τράπεζας, παράγοντες του δημοσίου βίου που είχαν χρηματίσει πρωθυπουργοί. Μίλησα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και φτιάξαμε έτσι, να το πω, ένα τείχος, μια άμυνα για εξελίξεις τέτοιου είδους», τόνισε. Παρατήρησε δε ότι «η πορεία μέχρι τώρα έδειξε πως δεν υπήρξε άλλος δρόμος από αυτόν που είχαμε ακολουθήσει πριν το δημοψήφισμα, ενώ χαρακτήρισε λάθος το σχέδιο του κ. Σόιμπλε για προσωρινό Grexit.
Έκανε λόγο για λάθη και των δύο πλευρών στην πορεία των διαπραγματεύσεων, ενώ χαρακτήρισε μεγαλύτερο λάθος των εταίρων το ότι ενώ η Αθήνα είχε πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα, εκείνοι υπαναχώρησαν χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία ότι δεν είχαν προχωρήσει επαρκώς τα διαρθρωτικά κομμάτια του προγράμματος.
Ο κ. Στουρνάρας εξήγησε ότι η συμφωνία να αναλάβει τη διοίκηση της ΤτΕ είχε γίνει με τον Πρωθυπουργό αρκετό καιρό πριν, ενώ χαρακτήρισε «δεύτερο μεγάλο λάθος των εταίρων» το ότι δεν έκλεισε η αξιολόγηση το Φθινόπωρο του 2014, καθώς όπως εκτίμησε, οι διαφορές ήταν μικρές. «Σαφώς η τότε κυβέρνηση με το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών αισθανόταν πληγωμένη, κοινοβουλευτικά έλεγαν ότι δεν έχουμε τη δυνατότητα να περάσουμε σκληρά μέτρα, τα υπόλοιπα. Υπήρχαν, υπήρχε όμως ένα μικρό ακόμα ποσοστό όπως και τώρα. Το μεγαλύτερο μέρος, το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής είχε επιτευχθεί και έχει επιτευχθεί και τώρα. Άρα μένει ένα μικρό κομμάτι. Νομίζω ότι μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε αυτό ως ένα ιστορικό ατύχημα», συμπλήρωσε ο κ. Στουρνάρας.
Αναφερόμενος στον ΕΝΦΙΑ, εξήγησε ότι έπρεπε να επιβληθεί ένας φόρος ακίνητης περιουσίας, καθώς η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα του ΟΟΣΑ που δεν διέθετε τέτοιο φόρο. Τόνισε πάντως ότι πιθανώς το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι ενώ σχεδιάστηκε ένας φόρος ο οποίος θα έδινε περίπου 2,5 δισ., υπήρξαν πιέσεις να βρεθούν από αλλού τα 500 εκατ. που είχαν κατανεμηθεί σε πολύ μεγάλες αγροτικές περιοχές, καθώς «δεν ήταν δυνατόν, από ό,τι μου είπαν τότε οι ειδικοί των κομμάτων, να περάσει από τη Βουλή». Πάντως, σημείωσε ότι πρόκειται για έναν φόρο που έσωσε τα έσοδα.
Ερωτηθείς για τον συμβιβασμό με τη Siemens για περίπου 300 εκατ. ευρώ, ανέφερε ότι η ίδια η Βουλή προέβη στον συμβιβασμό, ενώ σχολιάζοντας τις διαπραγματεύσεις, είπε ότι το «Forget it Yannis» ελέχθη πολλές φορές, όχι μόνο από το Βερολίνο και τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και από άλλες χώρες.
Όπως εξήγησε, το ΔΝΤ πίεζε και πιέζει και τώρα για κούρεμα τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, χωρίς όμως το Ταμείο να θέλει να κάνει το ίδιο. «Αυτό δημιουργεί ένα θέμα. Πρέπει να το ξεκαθαρίσουν μεταξύ τους, δεν πρέπει να βάζουν την Ελλάδα μπροστά ως Ιφιγένεια για κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό και αντέδρασα τότε. Είπα “βρείτε τα μεταξύ σας και ελάτε να μας πείτε”. Καταλήξαμε τελικά σε μία λύση, σε ένα συμβιβασμό το Νοέμβριο του ’12 μου είπαν ότι πράγματι θα υπάρχει ελάφρυνση χρέους εφόσον η Ελλάδα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα όμως», πρόσθεσε ο κ. Στουρνάρας.
Χαρακτήρισε την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών « επιτυχή» μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες, καθώς όπως εξήγησε, η Ελλάδα κρίθηκε πολύ αυστηρά. «Σήμερα από τα 900 δισ. των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει η Ευρώπη, τα 100 περίπου είναι δικά μας, οπότε καταλαβαίνετε πόσο βάρος πέφτει στις πλάτες μας να αντιμετωπίσουμε αυτό το πολύ μεγάλο πρόβλημα» πρόσθεσε.
Ανέφερε επίσης ότι δεν συμμερίζεται την ανησυχία για μεταφορά κλάδων της ελληνικής οικονομίας σε ξένα χέρια, ενώ εξήγησε ότι δεν πρέπει να υπάρχει φόβος σε εκείνους που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το στεγαστικό τους δάνειο ότι θα χάσουν τα σπίτια τους «γιατί πέρασε νομοθεσία η οποία βάζει σαφείς κανόνες τους οποίους θα σεβαστούν όλοι και οι τράπεζες και τα ξένα funds». «Άρα για τον ανήμπορο να πληρώσει δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα. Όλα αυτά γίνονται και η μεγάλη πρόκληση είναι να πληρώσουν αυτοί που έχουν δυνατότητα και δεν πληρώνουν αυτούς που ονομάζουμε στρατηγικούς κακοπληρωτές», συμπλήρωσε. Εν συνεχεία διαβεβαίωσε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για bail in και στάθηκε στην ανάγκη να αποφευχθούν τα όποια λάθη, τόσο από την Αθήνα, όσο και από τους εταίρους.
Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό, εκτίμησε ότι η εμπειρία δείχνει ότι οι επιπτώσεις από την αύξηση των εισφορών είναι χειρότερες από ό,τι είναι από τη μείωση της δαπάνης. «Ακριβώς εκεί πρέπει να βρούμε μία χρυσή τομή» συμπλήρωσε, ενώ χαρακτήρισε τις προτάσεις της κυβέρνησης σοβαρές, τονίζοντας ότι σε μεσοπρόθεσμη βάση βελτιώνεται η κατάσταση και μειώνεται η δαπάνη από το ‘18 και μετά. «Το πρόβλημα έγκειται στην τριετία από σήμερα μέχρι το 2018», διευκρίνισε.
Ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι «αν και υπάρχουν ορισμένοι αδιόρθωτοι», το Grexit έχει φύγει από το τραπέζι, ενώ εξήγησε ότι το καλό σενάριο είναι να τελειώσει επιτυχώς η αξιολόγηση και μετά να ξεκινήσει μία διαδικασία βελτίωσης των συνθηκών ρευστότητας. «Θα ξεκινήσει από την ΕΚΤ, αποκατάσταση της εξαίρεσης του waiver, όπου θα μπορούν τα ελληνικά ομόλογα πια να είναι επιλέξιμα για κανονική χρηματοδότηση, το οποίο θα ρίξει πολύ το κόστος χρηματοδότησης. Ακόμα και να συμπεριληφθούμε στην ποσοτική χαλάρωση και βεβαίως να ξεκινήσει η συζήτηση για τη μείωση του χρέους», κατέληξε.
