Χρόνια τώρα παρατηρώ τα λόγια των πολιτικών όταν κατηγορούνται για κάτι. Καμία πρωτοτυπία. Οι είκοσι-τριάντα λέξεις που αντιπαραθέτουν ως πρώτη γραμμή άμυνας δεν εστιάζουν ποτέ στην ουσία της κατηγορίας μα σε ό,τι «κρύβεται» πίσω από το χτύπημα που δέχονται. Θα πρέπει να διδάσκεται πια στα κομματικά φροντιστήρια «πολιτικής επικοινωνίας»: η αντίδραση να είναι γενική, να μνημονεύει σκοτεινούς κύκλους, να συγκινεί τους αγαθούς καλόπιστους ψηφοφόρους.
Κι έτσι οι απαντήσεις τους είναι «καρμπόν» για ό,τι και να κατηγορηθούν. «Είμαι στόχος κυκλωμάτων», είναι η πλέον προσφιλής τοποθέτηση. Η οποία συνοδεύεται πάντοτε από την συγκλονιστική αποκάλυψη ότι «Γίνεται μια προσπάθεια μέσα από τη σπίλωσή μου να πληγεί και να αποσταθεροποιηθεί το πολιτικό σκηνικό». Αμέτρητες φορές έχω διαβάσει αυτά τα λόγια από υπουργούς, βουλευτές, πρώην υπουργούς, πρώην βουλευτές, γραμματείς υπουργείων και ούτω κάθε εξής.
Όσοι βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, παρασύρθηκαν εκεί σκόπιμα και βάλλονται επειδή «κάνουν καλά τη δουλειά τους και η υφή του συστήματος δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο». Ακόμα και πρωτοκλασάτα σύμβολα μιας ολόκληρης εποχής, που στην πορεία αποδείχτηκαν ιερείς της διαφθοράς και κατέληξαν στη φυλακή, το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να προτάξουν την πληγωμένη ευθιξία τους, αυτήν που χαλύβδωσαν μέσα από την αλαζονεία της εξουσίας, και να στρέψουν τα βέλη τους στο «αόρατο καθεστώς» που τους θέλει έξω από το παιχνίδι επειδή ο ρόλος τους ήταν έντιμος, αγαθός, αλτρουιστικός.
Παρ’ όλα αυτά, οι απαντήσεις παραμένουν ίδιες, θλιβερά απαράλλαχτες, γεγονός που σε κάνει πλέον να πιστεύεις ότι ελάχιστοι στην πολιτική σκηνή έχουν πάρει χαμπάρι ότι το τοπίο έχει αλλάξει, ότι ο κόσμος έπαψε να τρώει κουτόχορτο κι ουδόλως ενδιαφέρεται για την πληγωμένη ευθιξία του εκάστοτε κατηγορουμένου. Όχι, ακόμα κι αν υπάρχουν «αγαθοί, καλόπιστοι ψηφοφόροι» στις μέρες μας, αυτό που δεν υπάρχει πια είναι η υπομονή που κάποτε τους επέτρεπε να υπομένουν στωικά τα τερτίπια εγωισμών και ψευτο-υπερηφάνειας των πολιτικών που εμφανίζονται να έχουν παρανομήσει.
Τώρα το ζητούμενο είναι η αλήθεια και άμεσα. Όταν υποβάλλεις τον εαυτό σου σε θυσίες, όταν τα χρήματα του μήνα στερεύουν με το καλημέρα, όταν χιλιάδες νοικοκυριά ζουν μέσα στον εφιάλτη της ανεργίας, δεν έχεις τη παραμικρή διάθεση να ακούς κάποιον που κατηγορείται να ισχυρίζεται πόσο άμεμπτος πολιτικός υπήρξε και πόσο αδικημένος αισθάνεται επειδή τα «ύποπτα συμφέροντα» του επεφύλαξαν αίφνης μια σκοτεινή μεταστροφή που τον θίγει. Κούφιες προτάσεις, μακριά από τον πυρήνα της εκάστοτε ουσίας, δεν σου λένε τίποτα. Μόνο η ουσία σε ενδιαφέρει, μια απάντηση με επιχειρήματα, με συγκεκριμένες αναφορές, με απόλυτα συμπυκνωμένες εξηγήσεις. Όλα τα υπόλοιπα δεν είναι μόνο φαιδρά μα και παρωχημένα ως τρόπος πολιτικής αντίληψης. Γιατί υφίστανται λοιπόν, θα αναρωτιέσαι κι εσύ.
Ίσως επειδή η βάση της κρίσης που βιώνει αυτή η χώρα είναι πρωτίστως κοινωνική, έχει να κάνει δηλαδή με τον βαθμό που παίρνει εδώ και χρόνια το ηθικό σθένος του νεοέλληνα. Είμαστε λαός εγωκεντρικός, εύθικτος, επιρρεπής στον φαινομενικό καθωσπρεπισμό και βαθιά ανάλγητος. Οπότε και οι πολιτικοί, ως καθρέφτης της κοινωνίας μας, παρουσιάζουν τα συμπτώματα της παιδιάστικης νοοτροπίας ότι το σύμπαν συνωμοτεί για να τιμωρήσει τις αγαθές προθέσεις τους.
Πολύ πρόσφατα, πρώην υπουργός με τον μισό ποινικό κώδικα παραβιασμένο και με δεκάδες κατηγορίες να έρχονται στο φως μέσα από καταγεγραμμένες αποδείξεις, ισχυριζόταν κι αυτός ότι βρήκαν στο πρόσωπό του τον τρόπο να αποσταθεροποιήσουν τη πολιτική σκηνή της χώρας. Και απορείς. Πόσο εγωμανής μπορεί να είναι κάποιος για να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο; Πόση ανεπτυγμένη υστεροφημία –για να μην πω αλαζονεία– τους κατατρέχει όταν επιστρατεύουν την ίδια τραγική «κασέτα»;
Είναι σα να εισπράττω εγώ μια αρνητική κριτική για το βιβλίο μου και να αντικρούω τον συντάκτη της με το σκεπτικό ότι στο πρόσωπό μου βρήκε έναν τρόπο να αποσταθεροποιήσει την ίδια τη λογοτεχνία. Το παιχνιδάκι λοιπόν πρέπει να σταματήσει. Δεν είναι οι πράξεις που πρέπει να αλλάξουν, αλλά η νοοτροπία που τις καθοδηγεί. Δεν παύεις να είσαι έντιμος όταν σου προσάπτουν μια κατηγορία, πρέπει και να κριθείς από τη δικαιοσύνη.
Σε έναν τόπο όμως που και η παραμικρή λεπτομέρεια δοκιμάζεται, ο δημόσιος λόγος πρέπει να εγκαταλείψει τα στερεότυπα του παρελθόντος και να αποκτήσει το ειδικό βάρος που στερήθηκε τόσα χρόνια. Και αυτό είναι θέμα δικό μας. Δεν δανείζεται από ξένα κέντρα.
11°
