Ιδιωτικά ΑΕΙ: Ακαδημαϊκός ρατσισμός ή θεμιτός σκεπτικισμός
Οι αντιδράσεις του ΔΣΑ για τα προγράμματα σπουδών και τα προσόντα διδασκόντων των ιδιωτικών νομικών σχολών φέρνουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για την ανώτατη εκπαίδευση
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, οι αντιδράσεις εναντίον της ίδρυσης ιδιωτικών Νομικών σχολών και ο ακαδημαϊκός ρατσισμός
Η ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει προκαλέσει ηθικό πανικό. Οι αντιδράσεις αυτή την εποχή εστιάζουν στις υπό έγκριση Νομικές Σχολές και προέρχονται από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας, καθηγητές Νομικής και δικηγόρους. Ποια είναι τα επιχειρήματα που προβάλλονται; Ας τα πάρουμε με τη σειρά:
1. Πρώτο είναι το πρόβλημα του προγράμματος σπουδών. Με δεδομένο ένα μόνο πρόγραμμα σπουδών ιδιωτικού πανεπιστημίου που δεν είναι ακόμη οριστικό, αφού βρίσκεται σε διαδικασία πιστοποίησης, έγινε κριτική για το περιεχόμενό του, για το πότε αυτό συντάχθηκε και το πότε θα εγκριθεί. Υποστηρίχθηκε ότι το πρόγραμμα σπουδών δεν έχει μαθήματα που υπάρχουν στο πρόγραμμα των Νομικών Σχολών των δημοσίων πανεπιστημίων, ενώ λείπουν μαθήματα που αφορούν το ελληνικό Σύνταγμα και γενικότερα το ελληνικό δικαιϊκό σύστημα. Προφανώς ο καθένας μπορεί να κρίνει ένα πρόγραμμα σπουδών και να εκφέρει τη γνώμη του. Πόσο μάλλον οι ειδικοί. Όμως, θα έπρεπε οι αντιδρώντες να ξέρουν ότι ο νόμος Πιερρακάκη, με βάση τον οποίο αδειοδοτήθηκαν τα συγκεκριμένα πανεπιστήμια και ο οποίος έχει κριθεί συνταγματικός από το ΣτΕ, προβλέπει ότι «κάθε παράρτημα - Ν.Π.Π.Ε. παρέχει αναγνωρισμένα προγράμματα σπουδών από το μητρικό ίδρυμα» (ν. 5094/2024, Άρθρο 137γ).
Έχουν γνώμη ο Δικηγορικός Σύλλογος της Αθήνας και οι Έλληνες νομικοί για τα προγράμματα σπουδών μητρικών ιδρυμάτων του εξωτερικού που τυχόν ανοίξουν παραρτήματα στην Ελλάδα; Όχι. Είχε γνώμη ο ΔΣΑ και οι Έλληνες νομικοί για τα προγράμματα των νομικών σχολών του εξωτερικού τα οποία παρακολούθησαν Έλληνες φοιτητές οι οποίοι πήραν επαγγελματική αναγνώριση στην Ελλάδα; Όχι. Γιατί δεν κατέκριναν τότε δημοσίως αυτά τα προγράμματα σπουδών και αντιδρούν τώρα; Διότι τώρα δεν θέλουν ιδιωτικά πανεπιστήμια στη χώρα. Οι Έλληνες νομικοί μόνο έμμεσα και ατομικά αξιολογούν τα προγράμματα σπουδών ξένων πανεπιστημίων— όταν ορίζονται ως αξιολογητές των φακέλων όσων ζητούν ακαδημαϊκή ισοδυναμία. Ο ΔΣΑ διενεργεί τις εξετάσεις για την άσκηση επαγγέλματος και πρέπει να μένει ουδέτερος ως προς τους αποφοίτους πανεπιστημίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Θα πρέπει, όμως, να ζητείται η γνώμη του για τα προγράμματα σπουδών, δημόσια και ιδιωτικά, όταν αυτά αξιολογούνται, και θα πρέπει να την καταθέτει θεσμικά.
2. Ειπώθηκε επίσης ότι το πρόγραμμα του συγκεκριμένου πανεπιστημίου δεν είναι ώριμο, αφού συντάχθηκε εσπευσμένα μέσα στον Αύγουστο. Μα ο νόμος ορίζει πως στην αίτησή τους τα ιδιωτικά πανεπιστήμια καταθέτουν εξαρχής «τα προσφερόμενα αναγνωρισμένα από το μητρικό ίδρυμα προγράμματα σπουδών με τον πλήρη φάκελο διάρθρωσης και οργάνωσής τους, τα οποία οδηγούν στην απονομή του αντίστοιχου τίτλου σπουδών» (Άρθρο 138, παρ. 3β) Άρα, δεν ετοίμασαν το πρόγραμμα εσπευσμένα τον Αύγουστο αλλά το κατέθεσαν με την αίτησή τους, έχοντας ήδη την αναγνώριση από το μητρικό ίδρυμα.
3. Πράγματι να δεχτούμε ότι η πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών θα γίνει γρήγορα από την ΕΘΑΑΕ ενόψει της άμεσης έναρξης των μαθημάτων. Αλλά δεν θυμάμαι αντίστοιχες διαμαρτυρίες όταν ανακηρύχτηκαν τα προγράμματα σπουδών των ΤΕΙ πανεπιστημιακά, όχι σε δύο μήνες, αλλά σε μια νύχτα, χωρίς καμία πιστοποίηση. Εξάλλου, τα προγράμματα είναι ήδη πιστοποιημένα από το μητρικό ίδρυμα και τις διαδικασίες πιστοποίησης στη χώρα προέλευσης. Το στάδιο αυτό στην Ελλάδα θα μπορούσε να λείπει τελείως.
4. Προβάλλεται επίσης η άρνηση της κυβέρνησης να ιδρύσει τέταρτη Νομική στην Πάτρα, ενώ θα αδειοδοτηθούν επιπλέον Νομικές στα ιδιωτικά. Παραλείπουν όμως να αναδείξουν τη μεγάλη διαφορά: Την τέταρτη Νομική στην Πάτρα θα τη χρηματοδοτούσαν οι φορολογούμενοι, ενώ των ιδιωτικών πανεπιστημίων όχι. Αυτό που τους ανησυχεί είναι ότι οι απόφοιτοι και των δύο τύπων ιδρυμάτων, δημόσιων και ιδιωτικών, θα έχουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα. Αντί όμως να πουν να μην είναι προσδεδεμένα τα επαγγελματικά δικαιώματα στο πτυχίο του δημοσίου, ώστε όλοι ανεξαιρέτως να προσέρχονται σε αδιάβλητες, αυστηρές και χωρίς διακρίσεις εξετάσεις των δικηγορικών συλλόγων για την άδεια επαγγέλματος, αυτοί θέλουν να αποκλείσουν τα ιδιωτικά. Ας σκεφτούμε και το εξής: Η Νομική Πάτρας, εάν ιδρυόταν, θα είχε περίπου 300 εισακτέους που θα προστίθεντο στους 1.148 των ήδη υπαρχουσών Νομικών Σχολών (333 ΑΠΘ+455 ΔΠΘ+360 ΕΚΠΑ=1.148), και δεν θα υπήρχαν οι αντιδράσεις που βλέπουμε σήμερα για τις τρεις Νομικές των μη κρατικών, οι οποίες θα έχουν συνολικά περίπου 200 φοιτητές, ίσως αυτούς που έως τώρα σπούδαζαν νομικά στην Κύπρο. Πρακτικά, δεν θα προστεθούν επιπλέον απόφοιτοι. Τα νούμερα θα είναι περίπου αυτά που είναι σήμερα. Να σημειώσουμε και τα εξής θέματα:
ότι σε τυχόν ξενόγλωσσα προγράμματα των ιδιωτικών θα έρχονται και ξένοι φοιτητές, οι οποίοι μπορεί να μην ενδιαφερθούν ποτέ να πάρουν άδεια άσκησης επαγγέλματος στην Ελλάδα
ότι και Έλληνες φοιτητές μπορεί να θέλουν να εργαστούν στο εξωτερικό
ότι προγραμματίζονται και ξενόγλωσσες Νομικές στα δημόσια πανεπιστήμια με δίδακτρα. Θα είναι ενάντια και σ’ αυτές;
πάλι από τον νόμο προβλέπεται η ΕΘΑΑΕ να λαμβάνει υπόψη της στην αδειοδότηση «τη συμβατότητα του υπό αδειοδότηση παραρτήματος - Ν.Π.Π.Ε. με το πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση». Δεν αποτελεί μέρος της εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση η διεθνοποίησή της, το άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας και σε μη κρατικά ιδρύματα, ώστε να έχουν περισσότερες επιλογές οι πολίτες; Ο νόμος επίσης προβλέπει ότι η ΕΘΑΑΕ θα λαμβάνει υπόψη της για την αδειοδότηση «και τα αντίστοιχα δεδομένα των δημόσιων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων». Ας περιμένουμε, λοιπόν, την ΕΘΑΑΕ.
5. Ένα άλλο θέμα που εγείρεται είναι τα προσόντα των διδασκόντων στα ιδιωτικά πανεπιστήμια σε σύγκριση με αυτά των δημοσίων. Όμως ο νόμος προβλέπει την κατοχή διδακτορικού διπλώματος σε ποσοστό 90%, με την εξαίρεση θέσεων που αφορούν αντικείμενα αδιαμφισβήτητης ιδιαιτερότητας (Άρθρο 153, παρ. 1), όπως ακριβώς συμβαίνει και στα δημόσια επί δεκαετίες (ν. 4957/2022, Άρθρο 143, παρ. 6αα). Ο νόμος επίσης περιλαμβάνει στα προσόντα του διδακτικού προσωπικού των μη κρατικών: επιστημονικές δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις σε συνέδρια, έρευνα, χωρίς αναλυτικές λεπτομέρειες, αφού τα κριτήρια εκλογής και εξέλιξης ορίζονται από το μητρικό ίδρυμα. Θέλουν όσοι αντιδρούν να επεκταθεί το στιβαρό χέρι του κράτους και στα ιδιωτικά ιδρύματα; Θέλουν να κάνουμε τα ιδιωτικά κρατικά; Θα μπορούν πλέον να μπαίνουν αυτοί οι μιαροί, οι δεύτερης κατηγορίας πολίτες, στα μητρώα των εκλεκτόρων των δημοσίων πανεπιστημίων και να εκλέγουν καθηγητές; Οποία ύβρις! Οποία μόλυνση των μητρώων μας!
Διερωτώμαι κι εγώ, δεν θα είναι οι συνάδελφοι καθηγητές πανεπιστημίου; Υπ’ αυτή την έννοια, δεν δικαιούνται να μπαίνουν στα μητρώα, όπως οποιοσδήποτε άλλος καθηγητής στον κόσμο; Από κει και πέρα, κάθε τμήμα φτιάχνει το μητρώο του, κι αν κάποιοι δεν του κάνουν τους παραλείπει (αιτιολογημένα). Διερωτώμαι επίσης, αν όσοι αντιδρούν αντέδρασαν και στη μαζική μετατροπή των καθηγητών ΤΕΙ σε καθηγητές πανεπιστημίου με πραγματικά συνοπτικές διαδικασίες. Τέλος, διερωτώμαι αν οι συνάδελφοι που αγωνιούν για τα προσόντα των καθηγητών των ιδιωτικών δεν υπήρξαν μάρτυρες αναξιοκρατικών εκλογών στο τμήμα τους ή στη σχολή τους με στημένα εκλεκτορικά λόγω νεποτισμού, ευνοιοκρατίας, επιβολής ισχύος ή συναλλαγών; Δεν ξέρουν για τους ιπτάμενους καθηγητές που εμφανίζονται στο πανεπιστήμιο και διδάσκουν 1-2 μέρες την εβδομάδα, για αυτούς που ασκούν επάγγελμα και στέλνουν τους βοηθούς τους να διδάξουν; Είναι τόσο καλά τα πράγματα στα δημόσια πανεπιστήμια και πρέπει να προσαρμοστούν όλα στο πρότυπό τους; Και είναι ευχαριστημένοι με τον νόμο που διέπει τις εκλογές και την εξέλιξη των καθηγητών στα δημόσια ιδρύματα;
6. Υποστηρίζεται επίσης ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να έχουν όλα τα επιστημονικά αντικείμενα και όχι μόνο τις σχολές υψηλής ζήτησης. Και το ΕΜΠ; Δεν έχει μόνο σχολές υψηλής ζήτησης, μόνο σχολές μηχανικών; Δεν είναι το ΕΜΠ πανεπιστήμιο επειδή δεν έχει σχολή Φιλολογίας ή Ιατρικής; Γιατί πρέπει να είναι όλα τα ιδρύματα ίδια; Γιατί δεν θέλουμε την πολυτυπία και προτιμούμε την ομοιομορφία;
Οι σημερινές αντιδράσεις εναντίον της ίδρυσης ιδιωτικών Νομικών σχολών στη χώρα δείχνουν πως αντανακλούν περισσότερο την εκ των προτέρων προκατάληψη εναντίον των ιδιωτικών ΑΕΙ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι συνιστούν, όπως λέει ένας συνάδελφος, ακαδημαϊκό ρατσισμό εναντίον των φοιτητών, των καθηγητών και των διοικήσεών τους. Πολλά ασφαλώς μένει να διευκρινιστούν και να κριθούν σχετικά με τη λειτουργία των ιδιωτικών ΑΕΙ. Αλλά εάν οι αντίπαλοι των ιδιωτικών ΑΕΙ θέλουν να υποστηρίξουν τις θέσεις τους, πρέπει να βρουν καλύτερα επιχειρήματα.
13°
