Γιατί οι Έλληνες δεν ασφαλίζουν τα σπίτια τους

Μάρτυρες μιας αδιανόητης καταστροφής. Μερικές εβδομάδες μετά τις πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα από άκρη σε άκρη, σε Ρόδο, Έβρο και Αττική, η Θεσσαλία πλημμυρίζει κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Ντάνιελ με ανθρώπους να χάνουν τις ζωές τους και τις περιουσίες τους, αλλά και τους τόπους που διέμεναν να μετατρέπονται σε χωριά φαντάσματα. Πώς θα καταφέρουν να επανέλθουν στη συνηθισμένη τους καθημερινότητα; Πώς θα ανακτήσουν τους κόπους μιας ζωής που παρέσυραν τα φουσκωμένα νερά του Πηνειού; Η επικαιρότητα φέρνει στο τραπέζι περισσότερο από ποτέ το θέμα της ασφάλισης των σπιτιών έναντι των φυσικών καταστροφών. 

Με την Ελλάδα να είναι η 6η πιο σεισμογενής χώρα παγκοσμίως (και η πιο σεισμογενής στην Ευρώπη) και με πυρκαγιές να κατακαίνε τις εκτάσεις της κάθε καλοκαίρι, χαρακτηριστικό είναι πως μόλις το 15% των κατοικιών είναι ασφαλισμένο, με την πλειοψηφία αυτών λόγω στεγαστικών δανείων, ενώ οι κάτοικοι της χώρας δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ασφάλιση του οχήματός τους παρά της επιχείρησής τους. Δεν είναι στην κουλτούρα μας η ασφάλιση σπιτιού;

Γιατί οι Έλληνες δεν ασφαλίζουν το σπίτι τους; O Νίκος Κεχαγιάογλου εξηγεί 

«Πραγματικά είναι αξιοπερίεργο το γεγονός αυτό διότι αφενός ο Έλληνας λατρεύει την ακίνητη ιδιοκτησία και επενδύει διαχρονικά σε αυτή –“να έχουμε ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας”, “η γη δεν χάνει ποτέ αξία”, “να προικίσω το παιδί μου” και λοιπές ατάκες– διαθέτοντας ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στον κόσμο, κοντά στο 80%, και αφετέρου είναι τραγικά ανασφάλιστος. Θεωρούμαστε επί μακρόν οι ουραγοί της Ευρώπης και των χωρών του ΟΟΣΑ. Για παράδειγμα η ασφάλιση κτιρίων είναι υποχρεωτική σε Ελβετία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, ενώ αν και δεν είναι υποχρεωτική σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία εντούτοις το ποσοστό ασφάλισης σε αυτές τις χώρες είναι σχεδόν καθολικό», εξηγεί ο Νίκος Κεχαγιάογλου, Σύμβουλος Ασφαλίσεων Κτιρίων της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων. Και συμπληρώνει: «Υπάρχει και η θεϊκή νοοτροπία “σιγά μη συμβεί σε εμένα”, “αν μάζευα τα λεφτά της ασφάλειας θα έφτιαχνα δυο σπίτια ακόμα”, “το σπίτι μου είναι γερό και δεν παθαίνει τίποτα”, η οποία ενώ έχει καταρριφθεί από τα γεγονότα, παραμένει ανθεκτική και πλειοψηφούσα. Δεν υπάρχει ασφαλιστική παιδεία στη χώρα μας».

Πρόσφατα θεσμοθετήθηκε η έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ για τα ακίνητα που είναι ασφαλισμένα έναντι των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, καιρικά φαινόμενα, σεισμοί), και κατά την ομιλία του στη φετινή ΔΕΘ ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την υποχρεωτική ασφάλιση των επαγγελματικών ακινήτων. Οι επιχειρήσεις στην Αθήνα είναι ασφαλισμένες στο 30%, ενώ στην επαρχία το ποσοστό είναι ιδιαίτερα μικρό, σύμφωνα με την ΠΟΜΙΔΑ που υποστηρίζει πως η συγκεκριμένη τακτική θα απάλλασσε το δημόσιο από σημαντικά και απρόβλεπτα βάρη.

«Ο μη ασφαλισμένος κοστίζει τεράστια ποσά στον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ ο ασφαλισμένος προσφέρει μόνο κέρδη στα δημόσια ταμεία. Φανταστείτε να ήταν ασφαλισμένα όλα τα σπίτια στο Μάτι. Σήμερα θα αποτελούσε μια καινούργια σύγχρονη πολιτεία η οποία θα είχε εξ ολοκλήρου χρηματοδοτηθεί από τις ασφαλιστικές εταιρείες, ενώ το κράτος θα επιβαρυνόταν μόνο για την αποκατάσταση των υποδομών. Φανταστείτε επίσης τι τεράστια  ποσά θα εισέρρεαν στα δημόσια ταμεία από τον ΦΠΑ στα υλικά κατασκευής, τις εργοδοτικές εισφορές, την ανάπτυξη της περιοχής. Αντ’ αυτού βλέπουμε μια ερημωμένη πολιτεία με μερικές καινούργιες βίλες διάσπαρτες εδώ κι εκεί, δηλαδή αυτές που ήταν ασφαλισμένες. Επειδή ο κόσμος είναι ανασφάλιστος πληρώνει ένα μέρος των καταστροφών το δημόσιο, δηλαδή ο Έλληνας φορολογούμενος, και κανένας δεν μένει ευχαριστημένος – ούτε ο παθών γιατί τα χρήματα δεν θα του φτάσουν, ούτε τα δημόσια ταμεία, ούτε οι φορολογούμενοι και γενικά η κοινωνία που αποστερείται χρήματα τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν για άλλους αναπτυξιακούς σκοπούς.

»Η ασφάλιση της επιχείρησης αποτελεί έξοδο απόλυτης προτεραιότητας. Είναι σαν να έχεις μια μηχανή που σου βγάζει χρήματα κάθε μέρα και εσύ δεν θέλεις να την προστατέψεις, ενώ μπορείς, από κάθε κίνδυνο που ενδέχεται να απειλήσει αυτή τη ροή χρημάτων» εξηγεί ο κ. Κεχαγιάογλου.

Στον Θεσσαλικό κάμπο αλλά και στις πληγείσες περιοχές από πυρκαγιές, δεν έχει γίνει πλήρης αποτύπωση των ασφαλισμένων ή όχι κατοικιών ούτε έχει υπολογιστεί ακόμα με απόλυτη ακρίβεια το ποσό που μπορεί να κληθούν να καταβάλουν ως αποζημιώσεις οι ελληνικές ασφαλιστικές εταιρείες. Mε βάση τα στοιχεία που διαθέτει ο κ. Κεχαγιάογλου από τις καταστροφικές θεομηνίες των τελευταίων 6 χρόνων προκύπτει πως στη Μάνδρα, για παράδειγμα, οι ζημιές στοίχισαν στις ασφαλιστικές εταιρείες λίγο περισσότερο από 12 εκ. ευρώ. Ασφαλισμένα ήταν 177 κτίρια με μέση αποζημίωση 66.000 ευρώ και 149 οχήματα με μέση αποζημίωση 4.400 ευρώ. Το 2021, μετά τις πυρκαγιές στη βόρεια Εύβοια, ήταν ασφαλισμένα μόνο 113 σπίτια με μέση αποζημίωση 68.000 ευρώ, ενώ στην Αττική την ίδια χρονιά 536 κτίρια με μέση αποζημίωση 51.000 ευρώ. Στο Μάτι και στην ευρύτερη περιοχή ήταν ασφαλισμένα 835 ακίνητα με μέση αποζημίωση 41.500 ευρώ και 248 αυτοκίνητα με μέση αποζημίωση 6.200 ευρώ.

Σύμφωνα με τον ειδικό, η επαγγελματική συμβουλή είναι κρίσιμη σε κάθε κίνηση ασφάλισης κατοικίας, αφού δεν είναι λίγα τα περιστατικά κατά τα οποία το ασφαλιστικό συμβόλαιο μπορεί να καλύπτει τις πυρκαγιές και τους σεισμούς, όχι όμως τα υπόλοιπα φυσικά φαινόμενα. Οι πολίτες επαναπαύονται στο ότι είναι ασφαλισμένοι, αλλά επί της ουσίας δεν είναι πραγματικά σε όλα.

Το κόστος ασφάλισης κατοικίας

Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει δεκάδες προσφορές από ασφαλιστικές εταιρείες που υπόσχονται την ασφάλιση του σπιτιού με λιγότερο από 1 ευρώ το τετραγωνικό ετησίως. Πώς καθορίζεται ένα μέσο κόστος ασφάλισης οικίας, για παράδειγμα 100 τ.μ.; To μέσο ελληνικό νοικοκυριό, σε μια περίοδο που όλα ακριβαίνουν, μπορεί να «σηκώσει» την ασφάλιση της κατοικίας του;

«Ο μέσος Έλληνας έχει άγνοια του κόστους της ασφάλισης. Σήμερα ένα σπίτι 100 τ.μ. μπορεί να ασφαλιστεί με κεφάλαιο 100.000 ευρώ (το όριο για να πάρει την έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ), με 120-150 ευρώ τον χρόνο ανάλογα τις παροχές του προγράμματος και την ασφαλιστική εταιρεία. Δηλαδή με 0,40 ευρώ την ημέρα! Αν ασφαλίσει και το περιεχόμενο θα έχει μια μικρή ακόμα επιβάρυνση. Δηλαδή δίνουμε τα πάντα ώστε να φτιάξουμε ένα σπίτι για να μπούμε να ‘στεγάσουμε τα όνειρά μας’, και δεν δίνουμε ένα ευτελές ποσό για να το εξασφαλίσουμε από κάποιο απρόβλεπτο γεγονός – δεν υπάρχουν μόνο οι θεομηνίες».