Αναδιάρθρωση του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ελλάδα. Η αναβάθμιση των ΕΠΑΛ, η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή.
Στις περισσότερες προηγμένες χώρες η σχέση αποφοίτων τεχνικής / πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι 3/1. Στην πατρίδα μας ισχύει το αντίστροφο. Στην Ελλάδα, στην ηλικιακή ομάδα 30-34 ετών, μόλις το 21% διαθέτει τυπικό προσόν δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενώ το 42% διαθέτει πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τη Γερμανία είναι 47% και 34%. Οι δαπάνες για την τεχνική εκπαίδευση το 2018 ανέρχονταν σε ποσοστό 3,9% του ΑΕΠ, το οποίο ήταν το δεύτερο χαμηλότερο της ευρωζώνης και φυσικά ούτε συζήτηση για ίχνος αξιολόγησης και λογοδοσίας, (στοιχεία ΔιαΝΕΟσις). Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΕΒΕΑ «το 63,5% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι είναι δύσκολο να βρουν καλά καταρτισμένους εργαζόμενους σε τεχνικές ειδικότητες, 40,9% ανέφερε ότι υπάρχει μεγάλη έλλειψη προσωπικού με ψηφιακές δεξιότητες, το 53,5% διαπιστώνει μεγάλη έλλειψη προσωπικού με την κατάλληλη εμπειρία, ενώ το 60% θεωρεί ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν προσφέρει στους αποφοίτους γνώσεις και δεξιότητες που θα διευκόλυναν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας».
Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη και στην αναδιάρθρωση του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, που κρίνεται ως προαπαιτούμενο για την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας. Εδώ καταργήσαμε, διά χειρός ΣΥΡΙΖΑ, την υψηλών προσόντων τεχνική εκπαίδευση, δηλαδή τα ΑΤΕΙ, ενώ τα ΕΠΑΛ παραπαίουν με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων. Την ίδια στιγμή οι επιχειρήσεις μας ζητάνε απεγνωσμένα τεχνολόγους, τεχνίτες και χειριστές εξοπλισμού, δηλαδή ανθρώπους με δεξιότητες να τους κάνουν τη δουλειά, αλλά δεν βρίσκουν. Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα υποφέρει αλλά αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί τον δημόσιο διάλογο, ούτε βέβαια τον προεκλογικό. Η αγωνία μας είναι για την τύχη του άρθρου 16, μην και χάσει το κράτος το μονοπώλιο της ανώτατης εκπαίδευσης.
Αντιθέτως ο ΣΥΡΙΖΑ και η Προοδευτική Συμμαχία υπόσχονται στους νέους και τις νέες μας ότι με το που ανέβουν και πάλι στην εξουσία, τον προσεχή Ιούνιο (sic), θα καταργήσουν την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) ώστε ακόμα και με «ασσόδυο» να μπαίνουν στο πανεπιστήμιο. Γράφοντας δηλαδή το όνομά τους και τα «Σωστό ή Λάθος». Αλήθεια, πώς θα σπουδάσουν μηχανικοί, μαθηματικοί, οικονομολόγοι, χωρίς να έχουν κάποια εφόδια από τις βασικές γνώσεις του Λυκείου; Και πώς θα πάρουν αύριο το πτυχίο τους; Μήπως με αντιγραφή; Ποιος άφρων το υπερασπίζεται αυτό; Δεν μιλάμε απλά για λαϊκισμό, για παροχολογία, για άγρα ψήφων. Μιλάμε για εκμαυλισμό και συνάμα για μια βαθιά ταξική πολιτική εις βάρος της νεολαίας. Από ανθρώπους που το γνωρίζουν και το κάνουν τελείως συνειδητά.
«Και το απολυτήριο;» θα ρωτήσει κάποιος αδαής. «Αυτό δεν μετράει;» Μα αν μετρούσε πραγματικά δεν θα έγραφαν πεντάρια στις πανελλαδικές ενώ έχουν απολυτήριο Λυκείου με γενικό βαθμό από 15 έως 19. Η αξιοπιστία του βαθμολογικού συστήματος στο ελληνικό σχολείο, δημόσιο και ιδιωτικό, είναι στα τάρταρα ειδικά στην τελευταία τάξη. Αν θέλουμε να έχει βαρύτητα και να καταργήσει εκ των πραγμάτων την ΕΒΕ ας θεσμοθετήσουμε ένα αξιόπιστο Εθνικό Απολυτήριο με την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κόμματα όπως η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ το έχουν ήδη στο πρόγραμμά τους. Τολμάει όμως κανείς να το βάλει σε εφαρμογή; Εννοείται ότι η εξέταση θα γίνεται σε πανελλαδικό επίπεδο και φυσικά δεν θα το αποκτούν όλοι. Θα απαιτεί κι αυτό μια κάποια ελάχιστη βάση επιτυχίας. Θα μπορείς όμως να προσπαθήσεις και πάλι. Τι κακό για τους λαϊκιστές να μην είναι όλα θέμα επετηρίδας; Τι κακό να υπάρχουν εξετάσεις και αξιολόγηση;
Και με τα ΕΠΑΛ τι τρέχει; Γιατί ακούμε γι’ αυτά μόνο όταν γίνονται βανδαλισμοί και φασαρίες; Αν ρωτήσεις θα σου πουν ότι το κλάσμα των αποφοίτων Γυμνασίου που επιλέγει ΕΠΑΛ είναι χαμηλού επιπέδου. Δεν θα έπρεπε να έχουν ούτε απολυτήριο Γυμνασίου. Καταρχάς αυτό δεν ισχύει για όλα τα παιδιά που επιλέγουν ΕΠΑΛ. Αλλά και γι’ αυτά που ισχύει, την ευθύνη την έχει και πάλι η βασική εκπαίδευση και η αξιολόγηση του Γυμνασίου. Που επειδή ανήκει στην υποχρεωτική εκπαίδευση θεωρεί ότι πρέπει να δίνει απολυτήριο σε όλους με χαλαρές διαδικασίες, αυξάνοντας έτσι τις ανισότητες τις οποίες νομίζει ότι μειώνει.
Συνεπώς, το 1ο που πρέπει να γίνει είναι η αναδιάρθρωση των γυμνασιακών σπουδών ώστε το απολυτήριο να αντιστοιχεί σε ένα ελάχιστο, βασικό επίπεδο γνώσεων σε γλώσσα, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες. Λιγότερα αντικείμενα, περισσότερη επιμονή στα βασικά που οδηγούν στην επόμενη βαθμίδα. Δυστυχώς η λογική σήμερα είναι, «φέρτε την ύλη του Λυκείου στο Γυμνάσιο».
Το 2ο είναι η αναβάθμιση των ΕΠΑΛ σε κανονικά τεχνικά σχολεία πράγμα που συνεχώς αναβάλλεται με ολέθριες συνέπειες για τη χώρα. Περισσότερα τεχνικά μαθήματα, πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια, σύγχρονα προγράμματα σπουδών, επιμονή στα Αγγλικά, σχολικά εγχειρίδια κατανοητά στους μαθητές και εκπαιδευτικά αντικείμενα άμεσα συνδεδεμένα με τις νέες τεχνολογίες που έχουν μεγάλη ζήτηση στην αγορά. Αυτό όμως απαιτεί μια νέα γενιά διδασκόντων σε τεχνικές ειδικότητες με παράλληλη συνεχή επιμόρφωση υψηλού επιπέδου των παλαιοτέρων. «Μας βάζεις δύσκολα»!
Το 3ο είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή. Στη Γερμανία οι μαθητές της ΕΕΚ είναι 2 ημέρες στο σχολείο και 3 στην παραγωγή. Στη Γαλλία ισχύει το ανάποδο. Στη Δανία το επαγγελματικό λύκειο διαρκεί 6 χρόνια, έναν χρόνο σχολείο, έναν χρόνο δουλειά για εφαρμογή των όσων έμαθες. Δηλαδή η σύνδεση είναι ισχυρή και συνεχής με αποτέλεσμα ο εκπαιδευόμενος να μπαίνει αμέσως στο κλίμα, να νιώθει από την αρχή μέλος της αγοράς εργασίας. Και αυτό συνεπάγεται υπευθυνότητα και πειθαρχία. Ο μαθητής ζει τις πραγματικές συνθήκες εργασίας και μαθαίνει όχι μόνο από τον πίνακα, αλλά κυρίως από την πρακτική. Αυτό στην Ελλάδα «απαγορεύεται». «Διότι η παραγωγή είναι καπιταλιστική και εμείς είμαστε σοσιαλιστές».
Το 4ο είναι η διαδικασία απόκτησης του πτυχίου ειδικότητας. Για να έχει αξία και ισχύ θα πρέπει να δίνεται μετά από εξετάσεις σε νομαρχιακό επίπεδο, όπως είχε νομοθετηθεί επί Αρσένη αλλά δεν λειτούργησε ποτέ. Το ΕΠΑΛ πρέπει να γίνει πιο αυστηρό και πιο ακριβό σχολείο, διότι οδηγεί άμεσα στην αγορά εργασίας. Ο απόφοιτος έχει κοινωνική ευθύνη, έστω ως βοηθός και αυριανός επαγγελματίας. Υπάρχουν τόσο θαρραλέοι πολιτικοί να το τολμήσουν; Φυσικά σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στο σχεδιασμό και τη διοίκηση, πράγμα που έχει ήδη θεσμοθετηθεί, την αποφυγή της αλληλοεπικάλυψης των ειδικοτήτων σε ΕΠΑΣ, ΕΠΑΛ, ΙΕΚ, τα επαγγελματικά δικαιώματα και τη σύνδεση με τις τοπικές ή περιφερειακές ανάγκες. Τέλος, απαιτείται επαρκής χρηματοδότηση η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί. Πρόσφατα δόθηκαν 114 εκ. ευρώ μόνο για τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού όλων των Εργαστηριακών Κέντρων της χώρας. Θα πιάσουν τόπο;
Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση καρκινοβατεί διότι το αστικό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να διαβάσει τις εξελίξεις στην παγκόσμια αγορά εργασίας και να οργανωθεί καταλλήλως. Δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι αδύνατον να αναπτυχθεί μια χώρα χωρίς τεχνολόγους μεσαίων προσόντων, χωρίς τους «απόγονους» των μηχανικών των παλιών τεχνικών σχολών και των ΚΑΤΕΕ. Αυτών που έχτισαν τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ, τα ναυπηγεία, τα διυλιστήρια, τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Θεωρεί ακόμα ότι πρέπει να αποκτήσουν όλοι χαρτί ανώτατης σχολής, έστω και χωρίς κανένα επαγγελματικό αντίκρισμα. Και γι’ αυτό ίδρυσε παντού ΑΕΙ, κάποια αμφίβολης αξίας και χρησιμότητας, που εκπαιδεύουν πλέον ή αιώνιους αποτυχημένους φοιτητές ή την επόμενη γενιά μεταναστών πανεπιστημιακής όμως εκπαίδευσης. Και νομίζει ότι αυτό μας τιμά ως χώρα.
Η εγχώρια παρωχημένη αριστερά που καμώνεται και την προοδευτική, η οποία βάζει την ιδεολογική σφραγίδα στα εκπαιδευτικά μας πράγματα εδώ και 50 χρόνια, δεν τα έχει καλά με την επαγγελματική εκπαίδευση. Στον αντίποδα της κεντροδεξιάς, αντιλαμβάνεται την αξία της στην εξέλιξη του καπιταλισμού, στην ανάπτυξη και στην ευημερία της κοινωνίας, και εν γνώσει της την υπονομεύει. Οι πολίτες πρέπει να υποφέρουν για να ξεσηκωθούν είναι το δόγμα της. Για τη δική της ιδεοληψία είναι αδύνατον οι έφηβοι μαθητές να σπουδάζουν μέσα σε φάμπρικες, εκεί όπου υποφέρει το ηρωικό προλεταριάτο. Γι’ αυτό επίμονα αρνείται τη σύνδεση παιδείας και παραγωγής. Η ταξικότητα της επιλογής της είναι εμφανής όταν ομολογεί ανοικτά ότι καλύτερα να είναι ο νέος άνεργος αλλά με πτυχίο πανεπιστημίου, παρά εργαζόμενος με πτυχίο τεχνικής σχολής. Και σ’ αυτήν την ταξική λογική, ο ΣΥΡΙΖΑ κατάργησε τα ΤΕΙ. Αλλά και η ΝΔ δεν τόλμησε να τα επαναφέρει. Είναι, όταν ο εκμαυλισμός της κοινωνίας επιτυγχάνει.
Δυστυχώς στη χώρα αυτή δεν μας ενδιαφέρει μια σοβαρή πολιτική για τις δεξιότητες. Μας ενδιαφέρουν μόνο τα πτυχία. Οι προοπτικές στην αγορά εργασίας λιμοκτονούν διαρκώς και αυτό επηρεάζει αρνητικά τους νέους και τους εργαζόμενους μεσαίας και χαμηλής ειδίκευσης και αυξάνει τις ανισότητες. Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ γίνονται τελικά ντελιβεράδες. Η ένταξη στην αγορά εργασίας απαιτεί προσόντα και ειδικές γνώσεις τα οποία μπορεί να εξασφαλίσει μόνο μια σκληρή, υπεύθυνη και στοχευμένη επαγγελματική εκπαίδευση σε αυστηρό και απαιτητικό περιβάλλον και σε άμεση σύνδεση με την αγορά. Ό,τι δηλαδή ΔΕΝ είναι σήμερα τα ΕΠΑΛ. Πώς το είπε ο μεγάλος Νίκος Γκάλης, επίτιμος πλέον διδάκτωρ του ΑΠΘ; «Θέλω να με θυμούνται τα παιδιά σαν έναν σκληρό εργάτη που έκανε σωστά τη δουλειά του στο παρκέ». Ας κάνουμε αυτήν τη φράση το σύνθημα μιας νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
14°
