Ανασκόπηση 2025: Η χρονιά που ο κόσμος έπαψε να προσποιείται

Υπήρξαν χρονιές - σοκ και χρονιές - ανάσα. Το 2025 δεν ήταν ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ήταν η χρονιά που ο κόσμος σταμάτησε να προσποιείται ότι όλα όσα ζούμε είναι προσωρινά. Οι πόλεμοι δεν τελειώνουν γρήγορα, η κλιματική κρίση δεν περιμένει, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ουδέτερη και η παγκόσμια τάξη δεν επιστρέφει εκεί που ήταν.

Το 2025 δεν έδωσε λύσεις. Έκανε όμως ξεκάθαρο το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα παίζουμε από εδώ και πέρα.

1. Ο πόλεμος στην Ουκρανία γίνεται μόνιμο ευρωπαϊκό πρόβλημα

Το 2025 επιβεβαίωσε αυτό που πολλοί απέφευγαν να πουν δυνατά: ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι μια παρένθεση. Χωρίς θεαματικές εδαφικές ανατροπές, η σύγκρουση μετατράπηκε σε έναν πόλεμο φθοράς, με τεράστιο ανθρώπινο, οικονομικό και πολιτικό κόστος. Η Ευρώπη αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο μιας μακροχρόνιας αποσταθεροποίησης στα ανατολικά της σύνορα, ενώ η συζήτηση για το πόσο μπορεί να αντέξει οικονομικά και κοινωνικά αυτή τη στήριξη έγινε όλο και πιο έντονη.

2. Η επιστροφή Τραμπ επαναφέρει την παγκόσμια αβεβαιότητα

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο λειτούργησε σαν σεισμικό κύμα. Όχι τόσο για όσα είπε ή έκανε, αλλά για όσα άφησε ανοιχτά. Η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στο ΝΑΤΟ, την Ουκρανία, την Κίνα και τους διεθνείς οργανισμούς έγινε ξανά απρόβλεπτη. Το 2025 έδειξε ότι η Αμερική παραμένει κεντρικός παίκτης, αλλά όχι απαραίτητα σταθερός.

3. Η Μέση Ανατολή παραμένει έτοιμη να εκραγεί

Η σύγκρουση στη Γάζα και οι ευρύτερες εντάσεις στην περιοχή κράτησαν τη διεθνή κοινότητα σε συνεχή επιφυλακή. Το 2025 δεν έφερε λύσεις, αλλά απέδειξε πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες και πόσο γρήγορα μια τοπική κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακή ή και παγκόσμια σύγκρουση. Η αίσθηση ότι «όλα μπορούν να πάνε στραβά» δεν εγκατέλειψε ποτέ τη χρονιά.

4. Η σύγκρουση ΗΠΑ–Κίνας παίζεται πλέον αλλού

Το 2025 κατέστη σαφές ότι η αντιπαράθεση Ουάσινγκτον–Πεκίνου δεν είναι απλώς γεωπολιτική. Είναι τεχνολογική, οικονομική και στρατηγική. Οι περιορισμοί σε μικροτσίπ, τεχνητή νοημοσύνη και κρίσιμες πρώτες ύλες έδειξαν ότι το πραγματικό διακύβευμα είναι ο έλεγχος της επόμενης φάσης της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η Ταϊβάν παρέμεινε το πιο επικίνδυνο σημείο αυτής της αντιπαράθεσης.

5. Οι αριθμοί βελτιώνονται, η ζωή όχι απαραίτητα

Παρότι ο πληθωρισμός άρχισε να αποκλιμακώνεται σε αρκετές οικονομίες, το κόστος ζωής παρέμεινε υψηλό. Το 2025 ανέδειξε με τον πιο καθαρό τρόπο το χάσμα ανάμεσα στους μακροοικονομικούς δείκτες και την καθημερινότητα των πολιτών. Η οικονομική πίεση μεταφράστηκε σε πολιτική δυσαρέσκεια, πόλωση και ενίσχυση αντισυστημικών φωνών.

6. Η κλιματική κρίση γίνεται καθημερινότητα

Το 2025 δεν άφησε πολλά περιθώρια αμφιβολίας. Ακραίοι καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες και παρατεταμένες ξηρασίες έπληξαν ταυτόχρονα διαφορετικές περιοχές του πλανήτη. Η συζήτηση μετατοπίστηκε από το «τι πρέπει να κάνουμε μέχρι το 2050» στο «πώς αντέχουμε το 2025 και το 2026». Η προσαρμογή έγινε εξίσου σημαντική με τη μείωση εκπομπών.

7. Η τεχνητή νοημοσύνη παύει να είναι ουδέτερη

Το 2025 ήταν η χρονιά που η τεχνητή νοημοσύνη πέρασε οριστικά από το hype στην πολιτική. Από την εργασία και την παραγωγικότητα μέχρι την παραπληροφόρηση και την ασφάλεια, οι κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν ότι η AI επηρεάζει θεμελιώδεις λειτουργίες της δημοκρατίας και της οικονομίας. Οι πρώτες σοβαρές ρυθμιστικές κινήσεις ξεκίνησαν, χωρίς όμως παγκόσμιο συντονισμό.

8. Η Ευρώπη σε φάση εσωτερικής δοκιμασίας

Η άνοδος λαϊκιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης έθεσε υπό πίεση τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2025 ανέδειξε ένα γνώριμο αλλά οξυμένο δίλημμα: περισσότερη Ευρώπη για να αντέξει τις κρίσεις ή λιγότερη Ευρώπη λόγω πολιτικών αντιδράσεων.

9. Το μεταναστευτικό επιστρέφει στο κέντρο της πολιτικής

Οι μεταναστευτικές ροές αυξήθηκαν ξανά, τροφοδοτούμενες από πολέμους, οικονομική αστάθεια και κλιματική πίεση. Το 2025 έδειξε ότι το μεταναστευτικό δεν είναι παροδικό φαινόμενο, αλλά μόνιμο στοιχείο της παγκόσμιας πραγματικότητας — και ένα από τα πιο εκρηκτικά πολιτικά ζητήματα.

10. Ένας κόσμος με λιγότερους κανόνες και περισσότερη αβεβαιότητα

Το πιο καθοριστικό στοιχείο του 2025 ίσως δεν ήταν ένα συγκεκριμένο γεγονός, αλλά η συνολική αίσθηση μετάβασης. Οι παλιοί κανόνες της διεθνούς τάξης δεν επαρκούν πια, οι συμμαχίες είναι πιο ρευστές και η προβλεψιμότητα χαμηλότερη. Ο κόσμος μπήκε σε μια φάση όπου η προσαρμογή δεν είναι επιλογή, αλλά όρος επιβίωσης.

Πηγή: Associated Press (AP), Council on Foreign Relations (CFR)