Explainer: Τι έχει αλλάξει στη Συρία έναν χρόνο μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ;
Αν η πανταχού παρουσία και οι χειραψίες ήταν τα μοναδικά μέτρα επιτυχίας, ο Αχμέντ αλ-Σαράα θα ήταν ο διπλωμάτης της χρονιάς. Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Guardian, από τότε που ανέλαβε επίσημα την προεδρία της Συρίας στις 29 Ιανουαρίου 2025, ο πρώην ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ – μιας τζιχαντιστικής οργάνωσης με σύνδεση με την αλ-Κάιντα – έχει πραγματοποιήσει συνολικά 21 δημόσια διεθνή ταξίδια σε 13 χώρες.
Αυτά περιλαμβάνουν επίσκεψη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στο συνέδριο για την κλιματική αλλαγή στη Βραζιλία και σε πολυάριθμες αραβικές συνόδους.
Η επίσκεψη ήταν επίσης μια αναγνώριση του ρόλου που μπορούν να παίξουν η Συρία και η διασπορά της στην αποκατάσταση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή.
Όμως, το κρίσιμο είναι αν ο Σαράα θα καταφέρει να μετατρέψει αυτή την περιέργεια και την καλή θέληση σε απτά αποτελέσματα για τον συριακό λαό, όσον αφορά την άρση κυρώσεων, την εσωτερική σταθερότητα και την απαλλαγή από εξωτερική παρέμβαση, είτε από το Ισραήλ, το Ιράν ή τον πιθανό ιδεολογικό του εταίρο, την Τουρκία.
Στον τομέα των επενδύσεων, οι υποσχέσεις από το εξωτερικό καταφθάνουν. Η Σαουδική Αραβία έχει υποσχεθεί επενδύσεις άνω των 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων (£4,5 δισ.). Το Κατάρ βοηθά στην αναβίωση της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ η τελευταία δέσμη κυρώσεων των ΗΠΑ αναμένεται να αρθεί με ψηφοφορία πριν τα Χριστούγεννα. Όμως, η κατάσταση είναι τόσο χαοτική, που η κεντρική τράπεζα της Συρίας παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας.
Η εισροή επενδύσεων από τις χώρες του Κόλπου εξαρτάται από το αν ο Σαράα συνεχίσει σε μια πορεία εσωτερικής συμφιλίωσης και οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μακριά από την απειλή των εξτρεμιστών. Παράλληλα, πρέπει να δείξει ότι η χώρα του δεν χρησιμοποιείται ως βάση από όπου είτε οι ισλαμιστές στον νότο θα απειλούν το Ισραήλ είτε οι Κούρδοι στον βορρά θα απειλούν την Τουρκία.
Με την συνηθισμένη ροή σκέψεών του, συνέχισε: «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να κάνουμε τη Συρία επιτυχημένη, γιατί αυτό είναι μέρος της Μέσης Ανατολής. Τώρα έχουμε ειρήνη στη Μέση Ανατολή – για πρώτη φορά που μπορεί κανείς να θυμηθεί ότι συνέβη ποτέ».
Ο Τραμπ αγνόησε επίσης προθυμότατα το αμφιλεγόμενο παρελθόν του Σαράα: «Όλοι έχουμε περάσει δύσκολα παρελθόντα», είπε, σαν να ήταν οι διαφωνίες για συμβόλαια ιδιοκτησίας στη Νέα Υόρκη ισοδύναμες με τον στρατιωτικό πόλεμο για τον έλεγχο της Ράκκα με τον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), στον οποίο ο Σαράα έχασε 1.200 μαχητές.
Ίσως η πιο εντυπωσιακή από τις πολλές συναντήσεις του Σαράα ήταν στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο, όταν συνεντευξιάστηκε από τον στρατηγό Ντέιβιντ Πετρέους, πρώην διευθυντή της CIA και συνταξιούχο στρατηγό που διοικούσε τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ ενώ ο Σαράα ήταν φυλακισμένος εκεί μαζί με άλλα μέλη της αλ-Κάιντα. Ο Πετρέους έδειξε ενδιαφέρον για την προσωπική ευημερία του Σύριου ηγέτη, ρωτώντας αν κοιμάται αρκετά. Πρόσθεσε ότι ο πρώην κρατούμενός του «έχει πολλούς θαυμαστές» και ότι ήταν ένας από αυτούς. Ο Σαράα, χαμογελώντας, είπε όταν ρωτήθηκε για το κοινό τους παρελθόν: «Κάποτε ήμασταν σε μάχη και τώρα προχωράμε στον διάλογο».
«Δεν μπορούμε να κρίνουμε το παρελθόν με τους κανόνες του σήμερα και δεν μπορούμε να κρίνουμε το σήμερα με τους κανόνες του παρελθόντος», δήλωσε ο Σύριος πρόεδρος.
Η προθυμία να απορρίψει τους κανόνες του παρελθόντος αντικατοπτρίζεται στις αξιοσημείωτες κοινές επιχειρήσεις πληροφοριών που διεξήγαγε το συριακό υπουργείο Εσωτερικών μαζί με τις ΗΠΑ τον προηγούμενο μήνα, εντοπίζοντας 15 κρυψώνες όπλων του ISIS στη νότια Συρία.
Η ανησυχία είναι ότι οι εξωτερικές πιέσεις εμποδίζουν τον Σαράα στο δύσκολο έργο του να κρατήσει τη χώρα ενωμένη. Στον νότο, το Ισραήλ παραμένει πεπεισμένο ότι οι ισλαμιστές ετοιμάζουν τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ στον βορρά, η Τουρκία είναι ανυπόμονη να δει τις ισχυρές κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) είτε να αφοπλιστούν είτε να ενσωματωθούν πλήρως στον συριακό στρατό.
Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ο Λευκός Οίκος καλεί τους εξωτερικούς παράγοντες να δείξουν υπομονή. Στην περίπτωση του Ισραήλ, ο φόβος στη Δαμασκό είναι ότι προσπαθεί να αποδυναμώσει τη Συρία τόσο ώστε να διασπαστεί, με ένα υπόλοιπο κράτος κυρίως Δρουζικό στον νότο.
Συνολικά, η Συρία έχει δεχτεί σχεδόν 1.000 ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων στην πρωτεύουσα, και πάνω από 600 χερσαίες εισβολές.
Η Συρία δεν είχε στρατιωτική δυνατότητα να κάνει κάτι άλλο πέρα από το να διαμαρτυρηθεί. Υπάρχουν τώρα ενδείξεις ότι ο Τραμπ χάνει την υπομονή του με αυτό που θεωρεί αντιπαραγωγική κατάληψη εδαφών, η οποία εμποδίζει τη Συρία να αποκαταστήσει την κυριαρχία της.
Ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε το Ισραήλ να μην υπερβεί τα όρια, λέγοντας στο Truth Social: «Είναι πολύ σημαντικό το Ισραήλ να διατηρεί έναν ισχυρό και αληθινό διάλογο με τη Συρία και να μην γίνει τίποτα που να παρεμποδίζει την εξέλιξη της Συρίας σε ένα ευημερούν κράτος».
Ο Μπεντζαμίν Νετανιάχου, πρωθυπουργός του Ισραήλ, αισθανόμενος την δυσαρέσκεια του Τραμπ, δήλωσε ότι μια συμφωνία ασφαλείας με τη Συρία είναι δυνατή εφόσον ο Σαράα δημιουργήσει μια αποστρατικοποιημένη ζώνη από τη Δαμασκό έως το Όρος Ερμόν. Ωστόσο, ο Τραμπ μπορεί να υποστηρίξει ότι αποδυναμώνοντας τον Σαράα, το Ισραήλ τροφοδοτεί μόνο την αστάθεια από την οποία ευδοκιμούν οι εξτρεμιστές.
Στον βορρά της Συρίας, οι προσπάθειες του Σαράα να ενσωματώσει τους Κούρδους μαχητές του SDF στον συριακό εθνικό στρατό, που αρχικά αναμενόταν να ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο, έχουν σταματήσει. Για χρόνια, η τουρκική πολιτική καθοριζόταν από την αντιπάθεια προς τις κυρίως κουρδικές SDF, τις οποίες ταυτίζει με το PKK, μια ομάδα που θεωρεί τρομοκρατική και δραστηριοποιείται εντός Τουρκίας.
Οι SDF ισχυρίζονται ότι έχουν περίπου 70.000 άνδρες και γυναίκες στις τάξεις τους και έχουν εκπαιδευτεί από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της αμερικανοηγεμονευόμενης συμμαχίας για την εξάλειψη όλων των υπολειμμάτων του ISIS. Ελέγχουν το 25% της συριακής επικράτειας. Οι SDF φοβούνται ότι ο αφοπλισμός θα αφήσει τους μαχητές τους ευάλωτους σε επιθέσεις από ισλαμιστικές ομάδες που ευθυγραμμίζονται με τον Σαράα.
Οι SDF συμφώνησαν τον Μάρτιο να ενσωματωθούν στον συριακό στρατό, αλλά μόνο εφόσον οι δυνάμεις τους διατηρήσουν έναν βαθμό αυτονομίας.
Από τότε, η Τουρκία έχει εντείνει τις συνομιλίες για πιθανή ειρηνευτική συμφωνία με τον ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, φυλακισμένο στο νησί Ιμράλι.
Σε πρόσφατη συνέντευξη στο Al-Monitor, ο κουρδικός ηγέτης της Συρίας, Άλνταρ Χαλίν, υποστήριξε ότι η λύση για την ένταξη των SDF βρίσκεται στην Τουρκία. Ο Χαλίν δήλωσε: «Με κάθε βήμα που κάνει η Τουρκία για να επιλύσει το κουρδικό ζήτημα εντός Τουρκίας, η πιθανότητά μας να γίνουμε σύμμαχοι μπορεί μόνο να μεγαλώσει. Επιπλέον, αν υπάρχει λύση για το κουρδικό ζήτημα στην Τουρκία, οι προσπάθειες της Τουρκίας να εμποδίσει τον Σαράα να δώσει δικαιώματα στους Κούρδους θα σταματήσουν επίσης. Πιστεύω ότι ό,τι συμβαίνει στην Τουρκία θα καθορίσει ό,τι θα συμβεί εδώ».
Αυτό που είναι σαφές είναι ότι, μετά από χρόνια όπου η Συρία ήταν παιγνίδι εξωτερικών παραγόντων, από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ έως το Ιράν και την Τουρκία, η χώρα αντιμετωπίζει ακόμη έναν επικίνδυνο δρόμο προς την αποκατάσταση της κυριαρχίας της.
12°
