H χολιγουντιανή αίγλη ως εργαλείο πίεσης στη διεθνή πολιτική σκηνή
Η προτροπή των καλλιτεχνών του Χόλιγουντ να μποϊκοτάρουν ισραηλινά κινηματογραφικά ιδρύματα στηρίζεται περισσότερο σε μια λογική πίεσης και συμβολικής αλληλεγγύης, παρά σε αποδεδειγμένα στοιχεία
Μποϊκοτάζ απέναντι σε ισραηλινά κινηματογραφικά ιδρύματα: Όταν η χολιγουντιανή αίγλη γίνεται εργαλείο πίεσης στη διεθνή πολιτική σκηνή
Θυμόμαστε παλιότερες εικόνες παιδιών από την Αφρική στην αγκαλιά της Αντζελίνα Τζολί ή το πάθος με το οποίο ο Λεονάρντο ντι Κάπριο μας επισημαίνει τον κίνδυνο για τη λειψυδρία. Ο ακτιβισμός του Χόλιγουντδεν είναι καινούργιο φαινόμενο, ούτε προέκυψε από το Μεσανατολικό Ζήτημα. Από την Τζέιν Φόντα, που έγινε σύμβολο του αντιπολεμικού κινήματος στο Βιετνάμ, και τον Μάρλον Μπράντο, που αρνήθηκε το Όσκαρ του, το 1973, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μεταχείριση των ιθαγενών Αμερικανών, μέχρι τον Τζορτζ Κλούνεϊ, ο οποίος ύψωσε τη φωνή του για το Νταρφούρ, η λίστα είναι μεγάλη…
Η Σερ με τις παρεμβάσεις της για τα δικαιώματα της LGBTQ+ κοινότητας ή ο Μαρκ Ράφαλο, ευαισθητοποιημένος στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, δείχνουν ότι η κινηματογραφική βιομηχανία δεν αρκείται στο κόκκινο χαλί. Το Χόλιγουντ, η αναγνωσιμότητα των ηθοποιών, η τέχνη του κινηματογράφου συχνά μετατρέπονται σε πεδίο πολιτικής και κοινωνικής μάχης.
Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές ως προς το τι συνιστά γενοκτονία, αλλά οι ευθύνες που μπορούν να αποδοθούν σε μια εταιρεία είναι πολύ δυσκολότερο ν’ αποτυπωθούν
Όμως εδώ προκύπτει το κρίσιμο ερώτημα: πώς μπορεί να αποδειχθεί στην πράξη ότι μια εταιρεία «στηρίζει» μια γενοκτονία; Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές ως προς το τι συνιστά γενοκτονία, αλλά οι ευθύνες που μπορούν να αποδοθούν σε μια εταιρεία είναι πολύ δυσκολότερο ν’ αποτυπωθούν. Για να τεκμηριωθεί μια τέτοια κατηγορία, θα έπρεπε να αποδειχθεί ότι μια εταιρεία όχι μόνο δραστηριοποιείται σε μια εμπόλεμη ζώνη, αλλά ότι τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες της χρησιμοποιούνται με τρόπο που συνειδητά διευκολύνει εγκλήματα κατά αμάχων.
Στην περίπτωση της Γάζας, αυτό σημαίνει συμβόλαια με τον στρατό, συμμετοχή σε έργα σε οικισμούς, τεχνολογίες επιτήρησης ή οπλικά συστήματα που σχετίζονται με καταγεγραμμένες παραβιάσεις. Στην Ευρώπη μάλιστα είναι πολύ πιο δύσκολο να αποδειχθεί τέτοια άμεση εμπλοκή. Έτσι, η προτροπή των καλλιτεχνών του Χόλιγουντ, παρότι ηθικά ηχηρή, στηρίζεται περισσότερο σε μια λογική πίεσης και συμβολικής αλληλεγγύης, παρά σε αποδεδειγμένα στοιχεία που μπορούν να τεκμηριωθούν οικονομικά.
Μια εύλογη ένσταση όχι απαραίτητα από εβραϊκής πλευράς, αλλά από ένα σινεφίλ κοινό, που αγάπα την έβδομη τέχνη ακριβώς γιατί αναδεικνύει την αλήθεια που δεν καταφέρνουν να αποτυπώσουν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, ακόμα και η ίδια η ιστορία ως επιστήμη, πηγάζει από την ταινία του Άρι Φόλμαν.
Ο Άρι Φόλμαν με ισραηλινή χρηματοδότηση για το «Βαλς με τον Μπασίρ» κατέρριπτε τον μύθο του «αψεγάδιαστου ισταηλινού στρατού»
Η πολυβραβευμένη ταινία «Βαλς με τον Μπασίρ» του Ισραηλινού Άρι Φόλμαν δείχνει ακριβώς πόσο περίπλοκο είναι το ζήτημα του μποϊκοτάζ. Η παραγωγή της στηρίχθηκε τόσο σε ευρωπαϊκές εταιρείες όσο και σε ισραηλινά δημόσια κονδύλια, όμως το περιεχόμενό της δεν εξυμνούσε τον ισραηλινό στρατό· αντίθετα, ανέδειξε τις ενοχές, τα τραύματα και τη συνενοχή γύρω από τη σφαγή στους καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα, το 1982. Ένας Ισραηλινός δημιουργός, με ισραηλινή χρηματοδότηση, κατέθεσε έργο που κατέρριπτε τον μύθο του «αψεγάδιαστου ισταηλινού στρατού» και αποκάλυπτε τις σκοτεινές πτυχές της συλλογικής μνήμης.
Η πλοκή της ταινίας, για όσους δεν τη θυμούνται ή δεν την έχουν δει, ξεδιπλώνεται σαν προσωπική έρευνα μνήμης: ο ίδιος ο Φόλμαν, βετεράνος του πολέμου στον Λίβανο, προσπαθεί να ανασυνθέσει τα καταπιεσμένα βιώματά του. Μέσα από συναντήσεις με παλιούς συμπολεμιστές και ψυχολογικές αναδρομές, αναδύεται σταδιακά η εικόνα της σφαγής· μια σφαγή που οι Ισραηλινοί στρατιώτες είδαν, ανέχθηκαν ή δεν σταμάτησαν. Το φιλμ κλείνει με αληθινές εικόνες από τη Σάμπρα και τη Σατίλα, διαλύοντας κάθε προστατευτικό φίλτρο της κινούμενης εικόνας και υπογραμμίζοντας την ευθύνη του «μάρτυρα που γνωρίζει».
Το παράδειγμα του «Βαλς με τον Μπασίρ» μας οδηγεί σε ένα καίριο ερώτημα σχετικά με τη σημερινή προτροπή των καλλιτεχνών του Χόλιγουντ: μπορεί μια ισραηλινή εταιρεία ή ένας κρατικός θεσμός να στηρίξει κάποιο έργο που στρέφεται εναντίον της επίσημης πολιτικής του κράτους; Η απάντηση είναι ότι αυτό έχει ήδη συμβεί. Η ύπαρξη τέτοιων ταινιών δείχνει πως η ταύτιση της ισραηλινής χρηματοδότησης με την προπαγάνδα είναι απλουστευτική. Αντίθετα, μέσα από τις ίδιες δομές μπορούν να προκύψουν κριτικές φωνές, αποκαλυπτικές, ακόμα και ανατρεπτικές. Αυτό καθιστά το αίτημα για ένα γενικευμένο μποϊκοτάζ ακόμη πιο περίπλοκο: δεν είναι εύκολο να χαραχτεί μια καθαρή γραμμή ανάμεσα σε εταιρείες που «υπηρετούν» την κατοχή και σε εταιρείες που, έστω κι άθελά τους, δίνουν τη δυνατότητα να ακουστεί μια αντίθετη φωνή.
14°
