Δεξιά στροφή στην Ευρώπη: Τα κόμματα της άκρας και λαϊκιστικής δεξιάς προηγούνται σε Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία
Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα τρία μεγαλύτερα κράτη της –Γαλλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο– εμφανίζουν κοινή τάση: τα δεξιά και λαϊκιστικά κόμματα προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, ανατρέποντας τις ισορροπίες του μεταπολεμικού πολιτικού σκηνικού.
Στην καρδιά της Ευρώπης, η Γαλλία και η Γερμανία καταγράφουν εντυπωσιακή άνοδο για το Εθνικό Ράλι και την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), αντίστοιχα.
Στη Βρετανία, το κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ, Reform UK, ξεπερνά τους Συντηρητικούς, προκαλώντας σοκ στο πολιτικό κατεστημένο. Η οικονομική αβεβαιότητα, οι φόβοι για την ανεξέλεγκτη μετανάστευση και η δυσπιστία απέναντι στις ελίτ αποτελούν βασικούς παράγοντες που τροφοδοτούν αυτήν τη στροφή. Με σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό και τις πολιτικές για το κλίμα, αλλά και με παρεμβατικές οικονομικές προτάσεις όπως η εθνικοποίηση της χαλυβουργίας, ο Φάρατζ προσελκύει ψηφοφόρους τόσο από τη δεξιά όσο και από παραδοσιακά αριστερά στρώματα. Η νέα ηγέτιδα των Συντηρητικών, Κέμι Μπάντενοχ, προσπαθεί να ανασυγκροτήσει το κόμμα, αποκλείοντας συνεργασία με το Reform αλλά υιοθετώντας αυστηρότερα μέτρα για τη μετανάστευση.
Στη Γερμανία, το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), που κυριάρχησε για σχεδόν δύο δεκαετίες στην πολιτική ζωή της χώρας, βρίσκεται πλέον σε θέση άμυνας. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ιδρυθείσα το 2013, καταγράφει για πρώτη φορά προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, μετατρέποντας την ανησυχία των πολιτικών ελίτ σε υπαρξιακή κρίση. Παρά το γεγονός ότι ο νέος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με τους Σοσιαλδημοκράτες, η άνοδος της AfD έχει ανοίξει ξανά το ερώτημα: πρέπει η κεντροδεξιά να συνεχίσει την πολιτική «αποκλεισμού» ή να χαράξει κόκκινες γραμμές και να αναζητήσει συνεννόηση;
Στη Γαλλία, το Εθνικό Ράλι της Μαρίν Λεπέν αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη στην Εθνοσυνέλευση, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι περιορίζονται σε μόλις 48 έδρες. Η εικόνα αυτή ενισχύει την πιθανότητα η Λεπέν να βρεθεί στο κατώφλι της προεδρίας στις επόμενες εκλογές.
Η τάση αυτή δεν περιορίζεται στις τρεις χώρες. Σήμερα, δεξιά και εθνικιστικά κόμματα συμμετέχουν ή στηρίζουν κυβερνήσεις στην Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, την Κροατία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. Σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, η παρουσία τους στην εξουσία αυξάνεται θεαματικά, ενώ οι πρόσφατες ευρωεκλογές επιβεβαίωσαν την ενίσχυσή τους σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η ενίσχυση της άκρας δεξιάς αντανακλά μια σταδιακή διάβρωση της εμπιστοσύνης προς τους δημοκρατικούς θεσμούς – κοινοβούλια, κυβερνήσεις και θεσμικές ελίτ. Η πολιτική αστάθεια στη Γερμανία, η αδυναμία βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου στη Βρετανία και η χρόνια αίσθηση αδυναμίας ελέγχου των μεταναστευτικών ροών σε ολόκληρη την ήπειρο αποτελούν κοινούς παρονομαστές αυτής της μετατόπισης.
Η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης είναι πλέον ανοιχτή. Οι κεντροδεξιοί ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα υιοθετήσουν σκληρότερη ρητορική, αν θα αναζητήσουν συνεργασίες με λαϊκιστές ή αν θα επιμείνουν σε κεντρώες συμμαχίες που όμως δοκιμάζονται από εσωτερικές αντιφάσεις. Όπως φαίνεται, καμία από τις στρατηγικές δεν έχει αποδώσει μέχρι στιγμής.
Το βέβαιο είναι ότι η Ευρώπη οδεύει προς μια νέα πολιτική πραγματικότητα, όπου το παραδοσιακό δίπολο κεντροδεξιάς–κεντροαριστεράς υποχωρεί, δίνοντας χώρο σε δυνάμεις που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν περιθωριακές. Οι επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα καθορίσουν αν αυτή η μετατόπιση θα παγιωθεί ή αν η κεντροδεξιά θα βρει τρόπο να επιβιώσει.
13°
