Κοσμος

Το φαινόμενο «Ζέλιγκ» στη διεθνή σκηνή

Όταν ο χαμαιλεοντισμός και η δουλοπρέπεια βαφτίζονται «υψηλή διπλωματία»

Γιάννης Στεφανίδης
Γιάννης Στεφανίδης
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Το φαινόμενο «Ζέλιγκ» στη διεθνή σκηνή

Ζέλιγκ: Πώς συνδέεται ένας χαρακτήρας του Γούντι Άλεν με το πολιτικό σκηνικό

Ο Λέοναρντ Ζέλιγκ (Zelig) ήταν κατά βάση ένας «άνθρωπος χωρίς ιδιότητες», με εξαίρεση την ικανότητά του να προσαρμόζει τη συμπεριφορά και την εμφάνισή του ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον του. Για παράδειγμα, σε ένα πάρτι διασημοτήτων της Αμερικής του μεσοπολέμου, μπορούσε να αποπνέει φινέτσα, να μιλά με εκλεπτυσμένη προφορά τύπου Βοστώνης και να μοιράζεται τη συμπάθεια των συνδαιτυμόνων του για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Μόλις όμως βρισκόταν στην κουζίνα με το υπηρετικό προσωπικό, οι τρόποι του γίνονταν λαϊκοί, η προφορά του τραχιά και οι πολιτικές του προτιμήσεις στρέφονταν προς το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρούσβελτ. Οι ψυχολόγοι που εξέτασαν τον «άνθρωπο-χαμαιλέοντα» απέδωσαν το φαινόμενο στην ανάγκη αποδοχής, κοινή στους περισσότερους ανθρώπους. Μόνο που στην περίπτωση του Ζέλιγκ, η ανάγκη αυτή έφτανε στα άκρα, με απροσδόκητες συνέπειες: Βγαίνοντας από ένα ελληνικό εστιατόριο της Αστόρια, ο Ζέλιγκ είχε μεταμορφωθεί σε μουστακαλή βαρελόφρονα με μεγάλη κοιλιά· και σε ένα ταξίδι του στη Γερμανία του 1930, θεάθηκε, αυτός, γόνος εβραϊκής οικογένειας από την Ανατολική Ευρώπη, να συμμετέχει σε συγκέντρωση του ναζιστικού κόμματος μαζί με χιλιάδες μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Ο Ζέλιγκ είναι χαρακτήρας από κινηματογραφική ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία Γούντι Άλλεν (1983). Ωστόσο, συμβολίζει ένα φαινόμενο που συχνά παρατηρούμε γύρω μας, ενίοτε και στον εαυτό μας. Πολλοί άνθρωποι υιοθετούν το στυλ εμφάνισης, συμπεριφοράς και ομιλίας ομάδων ή προσώπων, με τα οποία επιχειρούν να ταυτιστούν. Η τάση αυτή μπορεί να ξεκινά από τον σεβασμό προς μια «αυθεντία» ή «πρότυπο» και να φτάνει στη δουλοπρεπή μίμηση και κολακεία. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα αυτής της τελευταίας είναι το μήνυμα SMS του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε προς τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ ο τελευταίος πετούσε προς τη Χάγη για τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας.

Ξεχειλίζουν τα εγκωμιαστικά σορόπια («Συγχαρητήρια και ευχαριστώ», «αληθινά έκτακτο», «κάτι που κανείς άλλος δεν τόλμησε να κάνει», κ.ά.) για την πρωτοβουλία Τραμπ να βομβαρδιστούν εγκαταστάσεις του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Αυτό όμως που παραπέμπει στο φαινόμενο Ζέλιγκ είναι η υιοθέτηση από τον Ρούτε (με σπουδές στην Ιστορία και κλίση στο πιάνο) του τραμπικού ύφους: "You will achieve something NO American president in decades could get done. Europe is going to pay in a BIG way, as they should, and it will be your win". Πέραν των άλλων, προτού ανοίξει η Σύνοδος Κορυφής στο ΝΑΤΟ, ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας (θέση που παραδοσιακά προορίζεται για Ευρωπαίο) προεξόφλησε το αποτέλεσμα, χωρίς κανένα περιθώριο διαπραγμάτευσης.

Ο Ρούτε έχει διακριθεί επανειλημμένα ως βασικός υπέρμαχος της άποψης "If you can’t fight them, join them": Θεωρεί ότι οι δυτικοί σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να κολακέψουν, να κανακέψουν, να πάνε με τα νερά του σημερινού ενοίκου του Λευκού Οίκου· διότι αυτός τους έχει ήδη πάρει με κακό μάτι και είναι ικανός για όλα. Από αυτή την άποψη, ο Ρούτε βρίσκεται στους αντίποδες του Καναδού Πρωθυπουργού Μαρκ Κάρνεϊ, ο οποίος δεν δίστασε να ορθώσει ανάστημα απέναντι στον εκφοβιστικό γείτονα και να πετύχει μια ανέλπιστη εκλογική νίκη για το κόμμα του.

Και ο Τραμπ που διψά για τιμές και δόξα, τον έδωσε τον Γενικό Γραμματέα, βγάζοντας τον προσωπικό λιβανωτό του Ρούτε στη φόρα. Πάντα δε καχύποπτος, έσπευσε να στείλει και μια προειδοποίηση: «Νομίζω ότι του αρέσω (του Ρούτε). Αν δεν του αρέσω, θα το μάθετε. Θα έρθω και θα τον χτυπήσω δυνατά».

Στη Σύνοδο Κορυφής της Χάγης βρέθηκαν και άλλοι να συναγωνιστούν τον Ρούτε σε κολακείες και «ζελιγκμούς», με κορυφαίο τον Λιθουανό Πρόεδρο (και μέλος του ΚΚ της ΕΣΣΔ στα νιάτα του), ο οποίος πρότεινε ως νέο σύνθημα της Συμμαχίας το "Make NATO great again"! Δυσάρεστες εκπλήξεις δεν υπήρξαν. Μάλιστα, ο Τραμπ συνάντησε ακόμα και τον Ζελένσκι χωρίς να ακουστούν κραυγές αγωνίας. Βέβαια, από την τελική διακήρυξη των ηγετών για πρώτη φορά απουσιάζει η αναφορά στον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Η Ρωσία αναφέρεται ως «μακροπρόθεσμη απειλή» για τη Συμμαχία και επιβεβαιώνεται η «δέσμευση» των Συμμάχων να παρέχουν υποστήριξη στην Ουκρανία. Το βασικότερο στοιχείο είναι η συμφωνία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ μέχρι το 2035. Σημειωτέον ότι την προηγούμενη δεκαετία, Ελλάδα και Τουρκία ξόδευαν 3,08% και 2,09%, αντίστοιχα, για τις αμυντικές τους δαπάνες (με την Πολωνία να φτάνει το 4,12% και τις ΗΠΑ να έρχονται τρίτες με 3,38%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΝΑΤΟ).

Οι φήμες ότι μεταξύ των ηγετών της Συμμαχίας διακρίνεται ένας κύριος Ζέλιγκ, αγνώστων λοιπών στοιχείων, δεν επιβεβαιώνονται.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.

// EMPTY