Πέθανε ο Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ, ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης

Ο Γάλλος γιατρός Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ, γνωστός ως ο εφευρέτης του χαπιού άμβλωσης, πέθανε σε ηλικία 98 ετών στο σπίτι του στο Παρίσι την Παρασκευή, όπως ανακοίνωσε η σύζυγός του στο AFP.

Ο Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ, γιατρός και ερευνητής, ο οποίος απέκτησε παγκόσμια φήμη για το έργο του που οδήγησε στην ανακάλυψη του χαπιού, είχε μια πολυτάραχη ζωή, που περιλάμβανε τη συμμετοχή του στη γαλλική αντίσταση και τη φιλία του με καλλιτέχνες όπως ο Άντι Γουόρχολ.

«Η έρευνά του καθοδηγούνταν από την αφοσίωσή του στην πρόοδο που επέφερε η επιστήμη, την προσήλωσή του στην ελευθερία των γυναικών και την επιθυμία του να δώσει σε όλους τη δυνατότητα να ζήσουν καλύτερα και περισσότερο», δήλωσε η σύζυγος του Μπολιέ, Σιμόν Χαράρι Μπολιέ, σε ανακοίνωση.

Η πιο γνωστή ανακάλυψη του Μπολιέ συνέβαλε στη δημιουργία του από του στόματος φαρμάκου RU-486, επίσης γνωστού ως μιφεπριστόνη, το οποίο προσέφερε μια ασφαλή και φθηνή εναλλακτική λύση στη χειρουργική άμβλωση σε εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο.

Το έργο του τον έφερε αντιμέτωπο με σφοδρές κριτικές και, μερικές φορές, απειλές από τους αντιπάλους της άμβλωσης. Αφού το Ουαϊόμινγκ έγινε η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που απαγόρευσε τη χρήση του χαπιού άμβλωσης το 2023, ο Μπολιέ δήλωσε στο AFP ότι ήταν «σκανδαλώδες».

Ο Μπολιέ είπε ότι είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην «αύξηση της ελευθερίας των γυναικών» και ότι η απαγόρευση ήταν ένα βήμα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Γεννημένος στις 12 Δεκεμβρίου 1926 στο Στρασβούργο από εβραίους γονείς, ο  Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ, ανατράφηκε από τη φεμινίστρια μητέρα του μετά το θάνατο του πατέρα του, που ήταν γιατρός.

Άλλαξε το όνομά του σε Εμίλ Μπολιέ όταν εντάχθηκε στην γαλλική αντίσταση κατά της ναζιστικής κατοχής σε ηλικία 15 ετών, προσθέτοντας αργότερα το Ετιέν. Μετά τον πόλεμο, έγινε, όπως ο ίδιος περιγράφει, «γιατρός που ασχολείται με την επιστήμη», ειδικευμένος στον τομέα των στεροειδών ορμονών.

Πώς ανακάλυψε το χάπι

Το 1961 ο δρ Γκρέγκορυ Πίνκους, που συνέβαλε στην επινόηση του πρώτου αντισυλληπτικού, τον κάλεσε στο Πουέρτο Ρίκο για να παρατηρήσει τις πρώτες κλινικές του δοκιμές.

Αφού επέστρεψε στο Παρίσι όπου διηύθυνε μια μονάδα στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών και μετά την άρνησή του για τη θέση του διευθυντή έρευνας σε φαρμακευτική εταιρεία με την οποία συμφώνησε να συνεργαστεί με καθεστώς μερικής απασχόλησης, άρχισε να σκέφτεται πιθανά βήματα προόδου στην αναπαραγωγική ιατρική φροντίδα.

Εκείνη την εποχή, πολλές έγκυες αυτοτραυματίζονταν προκειμένου να εισαχθούν στο νοσοκομείο και, ορισμένοι χειρουργοί πραγματοποιούσαν τις αμβλώσεις χωρίς αναισθησία ώστε οι γυναίκες αυτές να «πάρουν ένα μάθημα», γεγονός που τον σόκαρε.

Σε μια επίσκεψή του στην Ινδία το 1970 μια γυναίκα τον πλησίασε για να ζητιανέψει κρατώντας στο ένα χέρι το νεκρό της βρέφος, και στο άλλο το παιδί της το οποίο με τη σειρά του κρατούσε ένα ακόμη παιδί. Η συγκίνηση που ένιωσε τον σημάδεψε δια βίου, και τότε άρχισε να εξετάζει την ιδέα για ένα χάπι διακοπής της κύησης.

Η ορμόνη προγεστερόνη, θεμελιώδης για την κύηση, προετοιμάζει τη μήτρα για να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει το έμβρυο.

Αν όμως η προγεστερόνη εμποδιζόταν να διαβιβάσει τα κυτταρικά της μηνύματα; «Ήθελα να δημιουργήσω μια αντι-ορμόνη», είπε ο Μπολιέ.

Η ομάδα του αναγνώρισε μόρια-υποδοχείς με τα οποία συνδεόταν η προγεστερόνη για να διαβιβάσει μηνύματα σε ινδικά χοιρίδια, και ο Δρ Μπολιέ πρότεινε την παρασκευή μιας ψεύτικης ορμόνης που να προσκολλάται στους υποδοχείς ώστε η προγεστερόνη να μην μπορεί να το κάνει.

Ζήτησε από τους χημικούς της φαρμακευτικής Ρουσέλ-Υκλάφ να δοκιμάσουν να τοποθετήσουν ένα σύμπλεγμα ατόμων σε ένα μόριο με τη δομή της ορμόνης προκειμένου να εξαπατήσουν τους υποδοχείς.

Καθώς πρόεδρος της γερμανικής εταιρείας στην οποία ανήκε η φαρμακευτική ήταν ένας Καθολικός που ήταν εναντίον των αμβλώσεων, ο Μπολιέ ξεγέλασε τα στελέχη της ισχυριζόμενος πως σκόπευε να μπλοκάρει τους υποδοχείς για την ορμόνη του άγχους, την κορτιζόλη, προκειμένου να θεραπεύσει εγκαύματα, πληγές, γλαύκωμα και άλλες ασθένειες.

Το 1980, ο επικεφαλής χημικός της εταιρείας Ζορζ Τόιτς συνέθεσε ένα σύμπλεγμα που δρούσε όπως είχε οραματιστεί ο Δρ Μπολιέ, που δρούσε εν αγνοία του ως αντιπρογεστερόνη. Καταγεγραμμένο ως Roussel-Uclaf 3846, το μόριο έγινε γνωστό ως RU-486.

Ένας επιστήμονας πρόσφατα το παρομοίασε με αντικλείδι, που μπλοκάρει την είσοδο του κλειδιού και το άνοιγμα μιας πόρτας, ενώ ο ίδιος ο Μπολιέ έδωσε στη σύλληψή του το όνομα «αντι-κύηση», καθώς δρα ως αντίδοτο στην κύηση.

Μετά τις δοκιμές της RU-486 σε αρουραίους και πιθήκους από άλλους επιστήμονες, ο Μπολιέ πίεσε την εταιρεία να επιτρέψει δοκιμές σε ανθρώπους. Σε μία από αυτές, το 1982, ανακαλύφθηκε πως η RU-486 διέκοπτε την κύηση σε πρώιμο στάδιο σε εννιά στις έντεκα ασθενείς. Μετέπειτα δοκιμές της σε συνδυασμό με άλλη ουσία ανέβασαν το ποσοστό επιτυχίας σε 95%.

«Μέχρι τότε, η άμβλωση δεν μπορούσε να είναι αποτελεσματική και ταυτόχρονα εύκολη», είπε ο Μπολιέ.

Οι αντίπαλοι της άμβλωσης διαμαρτυρήθηκαν στην εταιρεία ζητώντας τη σύγκληση συμβουλίου των μετόχων και, χρησιμοποιώντας αναλογίες με την προκάτοχό της Φάρμπεν που παρασκεύαζε αέριο το οποίο χρησιμοποιούσαν οι ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ορισμένοι φώναζαν πως «η μήτρα μετατρέπεται σε κρεματόριο».

Στις ΗΠΑ η καμπάνια κατά των αμβλώσεων προκάλεσε κατακλυσμό διαμαρτυριών στη Γαλλική Πρεσβεία, με πολλές επιστολές να απειλούν με μποϊκοτάζ στα γαλλικά προϊόντα αν η ευρωπαϊκή χώρα ενέκρινε την κυκλοφορία του χαπιού. Η εταιρεία κόντεψε να αποσύρει το αίτημα κυκλοφορίας του μέχρι που τον Σεπτέμβριο του 1988 οι αρχές το ενέκριναν.

Έρευνα για το Αλτσχάιμερ και την κατάθλιψη

Ο  Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ,συνέχισε να πηγαίνει στο γραφείο του στο Παρίσι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90.

«Θα βαριόμουν αν δεν δούλευα πια», είπε το 2023. Η πρόσφατη έρευνά του περιλαμβάνει την προσπάθεια να βρεθεί ένας τρόπος για την πρόληψη της ανάπτυξης της νόσου του Αλτσχάιμερ, καθώς και μια θεραπεία για τη σοβαρή κατάθλιψη, για την οποία διεξάγονται κλινικές δοκιμές σε όλο τον κόσμο.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απένειμε στον Μπολιέ το 2023 το Grand-Croix de la Legion d'Honneur, την υψηλότερη διάκριση του γαλλικού συστήματος τιμητικών διακρίσεων. «Εσείς, ένας Εβραίος και μαχητής της αντίστασης, υποστήκατε τις πιο φρικτές προσβολές και συγκρίνατε ακόμη και με τους ναζιστές επιστήμονες», είπε ο Μακρόν. «Αλλά εσείς αντέξατε, για την αγάπη της ελευθερίας και της επιστήμης».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μπολιέ τιμήθηκε επίσης με το διάσημο βραβείο Lasker το 1989.