Η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης είναι μονόδρομος και πρέπει ν΄ απτελέσει το επόμενο βήμα μετά τη νομισματική ένωση, αλλά λείπει ένας σύγχρονος πολιτικός με το μέγεθος του Τσόρτσιλ για να πάρει το θέμα πάνω του.
Αυτό τόνισε ο κ. Γιούργκεν Χάμπερμας (γεν. 1929), ο σημαντικότερος Γερμανός φιλόσοφος του καιρού μας σε συνέντευξη που έδωσε στη γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ» (αναδημοσίευση από «Το Βήμα»). Η συνέντευξη επεκτείνεται και σε άλλες πλευρές που αφορούν την Ευρώπη και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση:
Ο Γερμανός φιλόσοφος Εντμουντ Χούσερλ έλεγε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που απειλεί την Ευρώπη είναι η κόπωση. Αυτό ισχύει σήμερα;
«Ναι, ο όρος "κόπωση" μου φαίνεται κατάλληλος: τόσο από πολιτική όσο και από οικονομική άποψη, η ΕΕ και ιδίως η ευρωζώνη βυθίζονται σε μια δίνη προβλημάτων για τα οποία είναι υπεύθυνες οι ίδιες. Την ατμόσφαιρα "κόπωσης", που επί χρόνια μετριάζει τον ενθουσιασμό, θα τη χαρακτήριζα σαν ένα μοιραίο μείγμα παράλυσης και διάλυσης».
Τι πιστεύετε για τις φωνές της Αριστεράς που ζητούν να εγκαταλείψουμε το ευρώ;
«Η επιστροφή στα εθνικά νομίσματα συνιστά καταστροφικό σενάριο, σύμφωνα με τους οικονομολόγους. Ως κοινωνιολόγος, δεδομένης της προχωρημένης ολοκλήρωσης των κοινωνιών και των οικονομιών μας δεν είμαι σε θέση ούτε καν να φανταστώ ότι μπορούμε ακόμη και να εξετάζουμε μια τέτοια ριζοσπαστική διάλυση. Η μοναδική οδός σωτηρίας για το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη είναι, κατά την άποψή μου, να περάσουμε από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα σε μια πολιτική ένωση».
Τι πιστεύετε για τη γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη;
«Αν η γερμανική κυβέρνηση είχε παίξει τον ρόλο μιας δύναμης τόσο κυριαρχικής όσο και υπεύθυνης, δεν θα είχε εκμεταλλευθεί τόσο ασυνείδητα τις πολιτικές κρίσεις των τελευταίων ετών προς όφελός της. Από την άλλη πλευρά, το κλειδί της εξόδου από την κρίση πρέπει να αναζητηθεί κυρίως στην ίδια τη γερμανική κυβέρνηση: αυτή θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει προ πολλού μια σοβαρή συζήτηση για τις μελλοντικές εναλλακτικές της Ευρώπης».
Πιστεύετε ότι η γαλλογερμανική «ατμομηχανή» έχει μόνιμη βλάβη;
«Το γαλλογερμανικό ζεύγος, το οποίο μέσω μιας κοινής πρωτοβουλίας είναι το μοναδικό που μπορεί να βγάλει την ΕΕ από το τέλμα, έχει βαλτώσει. Ο θεσμικός συντονισμός της φορολογικής, οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής δεν μπορεί να επιτευχθεί με τεχνοκρατικά μέσα. Η απαραίτητη μεταβίβαση κυριαρχίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτεί έναν δημοκρατικό έλεγχο, συνεπώς μια κλίση της ζυγαριάς υπέρ του Ευρωκοινοβουλίου. Δυστυχώς δεν βλέπω κανέναν Τσόρτσιλ, κανέναν πολιτικό που θα είχε το απαιτούμενο κύρος να θέσει μια τέτοια αλλαγή σε κίνηση».
Θεωρείτε ακόμη πιθανό να κινητοποιηθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μέσω μας συνταγματικής συζήτησης;
«Το επόμενο βήμα που πρέπει να κάνουμε δεν είναι μια αφηρημένη συνταγματική μεταρρύθμιση, αλλά τα κόμματα να αποφασίσουν επιτέλους να εξοικειώσουν τους οπαδούς τους με ένα σχέδιο το οποίο οι πολιτικές ελίτ αποφεύγουν επί περισσότερο από μισό αιώνα. Οι πολιτικοί δεν θα έπρεπε να φοβούνται τη μάχη. Θα έπρεπε να σηκώσουν τα μανίκια και να θέσουν ενώπιον της κοινής γνώμης τις εναλλακτικές που προσφέρονται σήμερα στην Ευρώπη. Θα έπρεπε να συνάψουν μια συμμαχία ανάμεσα στα φιλοευρωπαϊκά κόμματα εντός κάθε χώρας. Είναι αλήθεια ότι μια τέτοια "μεγάλη ευρωπαϊκή συμμαχία" είναι δύσκολο να επιτευχθεί στη Γερμανία. Ακόμη περισσότερο στη Γαλλία, όπου το χάσμα μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς είναι τόσο βαθύ... Αλλά σήμερα, απέναντι στο Εθνικό Μέτωπο, τι σημαίνει "Δεξιά";».
Πώς να φανταστούμε τον υπερεθνικό φεντεραλισμό που εύχεστε;
«Η δημόσια συζήτηση για τη μετατροπή της ΕΕ σε μια υπερεθνική δημοκρατία, στην οποία συμμετέχω, αποτελεί μια διαμάχη του είδους που απασχολεί τους συνταγματολόγους. Η ΕΕ δεν πρέπει να λάβει, όπως επιθυμούν οι "φεντεραλιστές", τη μορφή ενός ομοσπονδιακού κράτους όπως είναι οι ΗΠΑ, η Ελβετία ή η Γερμανία. Οι πολίτες πρέπει να λάβουν διαβεβαιώσεις ότι η ΕΕ δεν θα μετατραπεί σε ένα φοβερό υπερκράτος το οποίο, ήδη στην εθνική τους σφαίρα, έχει λάβει επικίνδυνες διαστάσεις για την ελευθερία και την ισότητα».
12°
