Σίλβιο Μπερλουσκόνι: Τα ορφανά του ευρωπαϊκού λαϊκισμού θρηνούν

Το πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg δεν είναι δα και κανένα μαχητικό σοσιαλιστικό μέσο ενημέρωσης. Ούτε ο ιδρυτής του έγινε γνωστός παγκοσμίως για τις αριστερές ιδέες του και τον σοσιαλιστικό ακτιβισμό του. Μάλλον το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει.

Όταν, λοιπόν, την επαύριον του θανάτου του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το Bloomberg δημοσιεύει σχόλιο για το πολιτικό ίχνος που άφησε πίσω του ο Iταλός επιχειρηματίας - ιδιοκτήτης Media και επί δεκαετίες πολιτικός με καταλυτική επιρροή στην Ιταλία και μάλιστα με αμφιλεγόμενο ιδεολογικό περιεχόμενο, τότε αυτή η προσέγγιση αξίζει την προσοχή μας.

Γράφει το Bloomberg: «Το εγχειρίδιο του Μπερλουσκόνι συμπεριέλαβε τον ευτελισμό των θεσμών, από την κεντρική τράπεζα έως τη δικαιοσύνη. Οι κατηγορίες ότι δωροδόκησε δικαστές, ήταν φοροφυγάς και πλήρωσε ανήλικες γυναίκες για σεξ (τα διαβόητα πάρτι «μπούνγκα μπούνγκα» που έγιναν πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο) βοήθησαν τη δημοτικότητά του στις τάξεις όσων Ιταλών δυσπιστούσαν απέναντι στις ελίτ. Η ξεδιαντροπιά του αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση για πολιτικούς τύπου Τραμπ και Τζόνσον».

Προηγουμένως όμως το αμερικανικό μέσο ενημέρωσης προειδοποιεί: «Ο Μπερλουσκόνι έγραψε το εγχειρίδιο του σύγχρονου αυταρχικού πολιτικού κι ήταν εμπνευστής του λαϊκισμού που αμφισβητεί σήμερα διεθνώς τις φιλελεύθερες δημοκρατίες».

Με τρόμο άκουσα την ημέρα του θανάτου του Cavaliere έναν κατά κοινή ομολογία καλά ενημερωμένο συμπολίτη να αναφέρεται στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι επισημαίνοντας πως ήταν ο πλέον επιτυχημένος Ευρωπαίος της γενιάς του.

Με λίγα λόγια ο ιδρυτής της εξελιγμένης εκδοχής του λαϊκισμού, ο άνθρωπος που εφάρμοσε την πρακτική μέθοδο απαξίωσης της πολιτικής επενδύοντας στα αταβιστικά ανακλαστικά των πολιτών που εξωθήθηκαν από τις ελίτ στο περιθώριο των κοινωνιών και αποβλήθηκαν από την ενεργό συμμετοχή στα κοινά, αυτός ο άνθρωπος στη συνείδηση μιας μεγάλης ομάδας πολιτών είναι ο άριστος των Ευρωπαίων μεταπολεμικά.

Ο τρόμος κλιμακώνεται όταν το μάτι πέφτει σε δημοσιεύματα τα οποία προσπαθούν να διακωμωδήσουν εντέχνως την αφύσικα διογκωμένη κοινωνική επιρροή που άσκησε ο Μπερλουσκόνι, όχι βέβαια μόνο στην Ιταλία αλλά ευρύτερα στον δυτικό κόσμο.

Διαπιστώνεται μία τάση απόκρυψης των βασικών συστατικών του Μπερλουσκονισμού που τρομοκρατούν όσους ακόμη πιστεύουν στη λειτουργία των δημοκρατιών, ενώ προβάλλεται η θεαματική, βλέπε η ευτράπελη, και καλά διασκεδαστική πλευρά της πολιτικής ιστορίας με τις νεαρές κοπέλες, τα μικρά κορίτσια, τα «μπούγκα μπούγκα» και τις ποδοσφαιρικές μαγκιές του ιδιοκτήτη της Μίλαν.

Μόνο που ο Μπερλουσκόνι ήταν κάτι άλλο. Κάτι το αρρωστημένα επιτυχές και εκρηκτικά αποδοτικό. Πρότεινε και επέβαλε με τη λαϊκή ψήφο ένα μοντέλο διαχείρισης της πολιτικής που βασίζεται στη συστηματική καλλιέργεια της ψευδούς συνείδησης, με τη μεθοδική χρήση του όπλου των fake news, με στόχο τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ως βασικό όχημα ιδεολογικής κυριαρχίας χρησιμοποίησε την τηλεόραση σε μία εποχή που ήταν και το μοναδικό μέσο με τόση ισχύ και δυνατότητα επιρροής των μαζών. Πολύ, δηλαδή, πριν την εμφάνιση των social media, τα οποία βεβαίως θα ταίριαζαν μελλοντικά γάντι στο νέο οπλοστάσιο της επιχείρησης συστηματικής χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Το μοντέλο αυτό ενθουσίασε όλους τους αυταρχικούς ηγέτες του πλανήτη. Ο Βλαδίμηρος Πούτιν και ο Ντόναλντ Τραμπ είναι δύο από του φανατικούς θαυμαστές του «δασκάλου Σίλβιο».  

Από τη Μόσχα –όπου ζει τον δικό του προσωπικό πόλεμο, εκεί που αποδεκατίζονται λαοί ολόκληροι– ο Πούτιν έπλεξε το εγκώμιο του μακαρίτη φίλου του: «Για μένα, ο Σίλβιο ήταν ένα αγαπητό πρόσωπο, ένας αληθινός φίλος. Θαύμαζα πάντα ειλικρινά τη σοφία του, την ικανότητά του να λαμβάνει ισορροπημένες, διορατικές αποφάσεις ακόμη και στις πιο δύσκολες καταστάσεις». Έχει ενδιαφέρον το κειμενάκι αυτό. Ο αυταρχικός Πούτιν αναφέρεται στη «σοφία» ενός ανθρώπου που παραβίασε όλον τον ποινικό κώδικα της Ιταλίας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Θαυμάζει τη «διορατικότητα» του ανδρός ο οποίος χρησιμοποίησε συστηματικά την πολιτική του εξουσία και την οικονομική του προσωπική ισχύ για να κλέβει το ιταλικό κράτος, να φοροδιαφεύγει επιδεικτικά και να εξαγοράζει τους δικαστές του. Όλα αυτά εκ του ασφαλούς.

Είναι προφανώς ο πραγματικός εκπρόσωπος της σχολής που θεωρεί το κράτος ως υπηρέτη οργανωμένων συμφερόντων, ακόμη και ως ταμία εξυπηρέτησης εγκληματικών δραστηριοτήτων. Ο Μπερλουσκονισμός στην Ιταλία, επί κυριαρχίας του Cavaliere, διέλυσε την οικονομία, συσσώρευσε σε απίστευτα και μη διαχειρίσιμα επίπεδα το δημόσιο χρέος, αποβιομηχάνισε τη χώρα επικροτώντας την εγκατάσταση των παραγωγικών υποδομών στην Κίνα. Το χειρότερο όλων όμως δεν είναι οι οικονομικές επιπτώσεις του μπερλουσκονικού λαϊκισμού. Είναι η συμφιλίωση της κοινωνίας, σταδιακά αλλά σταθερά και προοδευτικά, με την ιδέα της εγκατάστασης στο επίκεντρο του πολιτικού συστήματος της άκρας δεξιάς. Πήρε χρόνο αλλά τελικά ο στόχος επιτεύχθηκε. Η ιταλική άκρα δεξιά σε συνεργασία με τις αυταρχικές, συντηρητικές δυνάμεις της χώρας συγκυβερνούν. Δεν υφίστανται πλέον έννοιες όπως καλό ή κακό, ηθικό ή ανήθικο, σωστό ή λάθος.

Ο «αναδευτήρας», ο πολιτικός αυγοδάρτης που επέτρεψε τη διαμόρφωση αυτής της πολιτικής μεταστροφής ήταν μέχρι και τις τελευταίες του στιγμές ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Δύο Ευρωπαίοι πολιτικοί έστρωσαν τον δρόμο της σταδιακής διολίσθησης ενός τμήματος του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος στην αγκαλιά του Κρεμλίνου, όταν ακόμη και η σκέψη μόνο για ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήταν αδιανόητη. Ο Μπερλουσκόνι και ο Σρέντερ. Ένας Γερμανός πρώην καγκελάριος και ένας Ιταλός προετοίμασαν τους διαύλους. Σε αυτό το σύστημα επικοινωνίας εισήλθαν αργότερα οι ακροδεξιές πολιτικές κινήσεις, όπως της Μαρίν Λεπέν ή των Γερμανών εναλλακτικών οι οποίοι απολαμβάνουν και σήμερα της ρωσικής οικονομικής ενίσχυσης. Χωρίς τα λεφτά του Πούτιν δεν θα είχε επιβιώσει η Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία, οι ακροδεξιοί στην Ολλανδία αλλά και τα σκανδιναβικά ακροδεξιά μορφώματα που πλέον συμμετέχουν στην άσκηση εξουσίας.

Τον δρόμο που άνοιξαν οι Μπερλουσκόνι και Σρέντερ ακολούθησε αργότερα ο Όρμπαν στην Ουγγαρία. Αυτά ως προς τον άξονα ευρωπαϊκού λαϊκισμού, ακροδεξιάς και Κρεμλίνου.

Διότι ο «Μπερλουσκονισμός» ως τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς και διαχείρισης των πολιτικών πραγμάτων επηρέασε καταλυτικά τον Ντόναλντ Τραμπ και παράλληλα τον Μπόρις Τζόνσον. Ο τελευταίος, όπως ακούγεται, ενδεχομένως να στήνει ένα νέο κόμμα στη Μεγάλη Βρετανία με τον ανεκδιήγητο Φάραντζ, τον άνθρωπο που ονειρεύτηκε να γίνει Μπερλουσκόνι, πρωταγωνίστησε στο Brexit για να παραδεχτεί πως το εγχείρημα αυτό απέτυχε. Τώρα στα αζήτητα πια, ψάχνει για ρόλο και λεφτά. Το ίδιο και ο Τζόνσον ο οποίος παραιτήθηκε από βουλευτής προφανώς για να αποφύγει και νέα δημόσια αποπομπή.

Λένε συνήθως πως ο νεκρός δεδικαίωται. Στην πολιτική ιστορία δεν ισχύουν βέβαια αυτές οι θρησκευτικού χαρακτήρα υπεκφυγές. Η «Σχολή Cavaliere» πιθανόν να επικρατήσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ως εναλλακτική εκδοχή στη διαχείριση του πολιτικού προσκηνίου, αν και εφόσον αποδειχθεί αναγκαία η περαιτέρω απαξίωση των ιδεών και των δημοκρατικών αρχών και κριθεί πως οι δημοκρατικοί θεσμοί βλάπτουν σοβαρά την εξουσία. Τότε επιστρατεύεται ο ξεδιάντροπος λαϊκισμός.