Σαν σήμερα 16 Ιανουαρίου: Το 1969 αυτοπυρπολείται ο Γιαν Πάλαχ, καλώντας τον λαό σε αντίσταση μετά την καταστολή της Άνοιξης της Πράγας
Οι στρατιωτικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας μπορεί να κατέστειλαν την Άνοιξη της Πράγας τον Αύγουστο του 1968, αλλά δεν κατάφεραν να βάλουν οριστικό τέλος στον αγώνα των Τσεχοσλοβάκων για φιλελευθεροποίηση. Ένας φοιτητής ο Γιαν Πάλαχ με την σοκαριστική πολιτική πράξη της αυτοπυρπόλησής του σε κεντρική πλατεία της Πράγας, κράτησε τη φλόγα του αγώνα αναμένη. Δαυλός Νο1 αποκάλεσε τον εαυτό του ο 20χρονος, προειδοποιώντας ότι θα ακολουθήσουν κι άλλοι το παράδειγμά του μέχρι την απελευθέρωση.
Της εισβολής των σοβιετικών στη χώρα ακολούθησαν ταραχές. Χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους κόντρα στα τανκ, στηρίζοντας τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ για έναν «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο». Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες καταπνίγηκαν και η χώρα παρέμεινε υπό κατοχή.
Πέντε μήνες αργότερα, στις 16 Ιανουαρίου 1969 ο Σλοβάκος Γιαν Πάλαχ, φοιτητής ιστορίας και πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Charles της Πράγας στάθηκε στη μέση της πλατείας Wenceslas περιλούστηκε με βενζίνη από ένα δοχείο που μετέφερε μαζί του και άναψε το σπίρτο. Δίπλα του, στον χαρτοφύλακά του, βρέθηκε μια επιστολή που καλούσε σε αντίσταση τον λαό, ζητούσε την κατάργηση της λογοκρισίας και τη διακοπή της έκδοσης της Zprávy, της επίσημης εφημερίδας των σοβιετικών δυνάμεων στη χώρα.
«Επειδή οι λαοί μας βρίσκονται στα πρόθυρα της απελπισίας, αποφασίσαμε να διαμαρτυρηθούμε για να ξυπνήσουμε τη λαϊκή συνείδηση. Η ομάδα μας αποτελείται από εθελοντές πρόθυμους να πυροποληθούν για τον κοινό σκοπό. Επειδή μου έτυχε να τραβήξων τον αριθμό 1 , έγραψα την πρώτη επιστολή και έγινα ο πρώτος ανθρώπινος δαυλός.
»Απαιτούμε την κατάργηση της λογοκρισίας και την απαγόρευση της εφημερίδας Zprávy. Αν δεν γίνουν δεκτά τα αιτήματά μας εντός πέντε ημερών, στις 21 Ιανουαρίου 1969, κι αν ο λαός μας δεν παράσχει επαρκή υποστήριξη στα αιτήματά μας με κήρυξη γενικής απεργίας, θα ανάψει ο δεύτερος δαυλός».
Ο Πάλαχ μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με καθολικά εγκαύματα τρίτου βαθμού και κατέληξε τρεις ημέρες αργότερα. Η κηδεία του μετατράπηκε σε μαζική διαδήλωση. Ο πρύτανης του πανεπιστημίου εκφώνησε επικήδειο, στον οποίο μεταξύ άλλων ανέφερε: «Η Τσεχοσλοβακία θα μπορεί να θεωρείται δημοκρατική χώρα μόνο όταν δεν θα χρειάζονται τέτοιου είδους θυσίες».
Με τη θυσία του ο νεαρός φοιτητής κατάφερε να ξεσηκώσει τους συμπατριώτες του. Χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους διεκδικώντας ελευθερία και πολιτικές μεταρρυθμίσεις στο πνεύμα της Άνοιξης της Πράγας, αλλά βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη σοβιετική καταστολή. Στις 25 Φεβρουαρίου ο φοιτητής Γιάν Ζάιτς ήταν ο επόμενος που αυτοπυρπολήθηκε στην ίδια πλατεία με τον Γιαν Πάλαχ. Ακολούθησαν κι άλλοι, με το καθεστώς να προσπαθεί να αποσιωπήσει τα γεγονότα.
Ο Γιαν Πάλαχ αρχικά ετάφη στο νεκροταφείο Olšany της Πράγας, ωστόσο το 1973 τα λείψανά του εκτάφηκαν και αποτεφρώθηκαν από τη μυστική αστυνομία της Τσεχοσλοβακίας (StB) προκειμένου να μην μετατραπεί ο χώρος σε τόπο λαϊκού προσκηνύματος. Η τεφροδόχος που περιείχε τις στάχτες του επετράπη να επιστρέψει στην Πράγα το 1990, μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση».
Με στόχο να γκρεμίσει το αίσθημα απάθειας στο οποίο βυθίστηκε η χώρα μετά την εισβολή του 1968, η πράξη του έγινε σύμβολο του αγώνα του τσεχοσλοβακικού λαού για ελευθερία από τον κομμουνισμό. Οι διαδηλώσεις για την 20ή επέτειο της αυτοπυρπόλησής του, τον Ιανουάριο του 1989, αντιμετωπίστηκαν με σκληρή καταστολή, οδηγώντας σε μια εβδομάδα ταραχών, που έμεινε γνωστή ως «εβδομάδα Πάλαχ» και θεωρείται ένα από τα πρώτα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάρρευση του κομμουνισμού στην Τσεχοσλοβακία αργότερα εκείνο το έτος.
Η θυσία του Γιαν Πάλαχ ενέπνευσε συγγραφείς και κινηματογραφιστές· μεταξύ άλλων, τη δημιουργία της ομώνυμης ταινίας του 2018.
16 Ιανουαρίου
27 π.Χ. - Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος απονέμει τον τίτλο του Αυγούστου στον Γάιο Ιούλιο Καίσαρα Οκταβιανό, σηματοδοτώντας την αρχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
929 - Ο εμίρης Αμπντ αρ-Ραχμάν Γ΄ ιδρύει το Χαλιφάτο της Κόρδοβας
1120 - Λαμβάνει χώρα το Συμβούλιο της Ναμπλούς, καθιερώνοντας τους πρώτους σωζόμενους γραπτούς νόμους του σταυροφορικού Βασιλείου της Ιερουσαλήμ
1362 - Καταιγίδα στη Βόρεια Θάλασσα προκαλεί τεράστια παλιρροϊκά κύματα που βυθίζουν τη γερμανική πόλη Ρούνγκχολτ στη νήσο Στραντ
1547 - Ο Ιβάν Δ΄ της Ρωσίας γίνεται τσάρος της Ρωσίας
1556 - Ο Φίλιππος Β΄ γίνεται βασιλιάς της Ισπανίας
1605 - Εκδίδεται στη Μαδρίτη η πρώτη έκδοση του Δον Κιχώτη του Μιγκέλ ντε Θερβάντες
1707 - Το Κοινοβούλιο της Σκωτίας επικυρώνει την Πράξη της Ένωσης, ανοίγοντας το δρόμο για τη δημιουργία της Μεγάλης Βρετανίας
1786 - Η Βιρτζίνια ψηφίζει το νομοσχέδιο για τη θρησκευτική ελευθερία, που συνέγραψε ο Τόμας Τζέφερσον
1809 - Πόλεμος της Ιβηρικής Χερσονήσου: Οι Βρετανοί νικούν τους Γάλλους στη μάχη της Α Κορούνια
1878 - Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878): Μάχη της Φιλιππούπολης. Μία ίλη δραγώνων του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού ελευθερώνει τη Φιλιππούπολη από την οθωμανική κυριαρχία
1909 - Η αποστολή του Έρνεστ Σάκλετον βρίσκει τον μαγνητικό Νότιο Πόλο
1920 - Τίθεται σε ισχύ η Ποτοαπαγόρευση στις Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του Νόμου Βόλστεντ
1945 - Ο Αδόλφος Χίτλερ εγκαθίσταται στο υπόγειο καταφύγιό του
1969 - Ο Τσέχος φοιτητής Γιαν Πάλαχ αυτοπυρπολείται στην Πράγα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύνθλιψη της Άνοιξης της Πράγας από τους Σοβιετικούς το προηγούμενο έτος
1969 - Τα σοβιετικά διαστημικά σκάφη Σογιούζ 4 και Σογιούζ 5 εκτελούν την πρώτη πρόσδεση επανδρωμένου διαστημικού σκάφους σε τροχιά, την πρώτη μεταφορά πληρώματος από ένα διαστημικό όχημα σε ένα άλλο και τη μόνη φορά που μία τέτοια μεταφορά πραγματοποιείται με δραστηριότητα εκτός σκάφους
1979 - Ο τελευταίος σάχης του Ιράν, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, εγκαταλείπει τη χώρα με την οικογένειά του και διαφεύγει στην Αίγυπτο
1992 - Η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ και οι επαναστατικοί ηγέτες υπογράφουν στην Πόλη του Μεξικού τη Συμφωνία Ειρήνης του Τσαπουλτεπέκ, τερματίζοντας τον 12ετή εμφύλιο πόλεμο του Ελ Σαλβαδόρ που κόστισε τη ζωή περίπου 80.000 ανθρώπων
2001 - Πυροβολείται ο Λοράν Ντεζιρέ Καμπιλά, πρόεδρος της Λαοκρατικής Δημοκρατίας του Κονγκό, στη διάρκεια αποτυχημένου πραξικοπήματος και πεθαίνει δυο ημέρες αργότερα
2003 - Το διαστημικό λεωφορείο «Κολούμπια» απογειώνεται για την τελευταία του πτήση στο διάστημα. Θα διαλυθεί 16 μέρες αργότερα, εισερχόμενο στη γήινη ατμόσφαιρα
2004 - Τίθεται σε ισχύ το νέο Σύνταγμα του Αφγανιστάν
2005 - Ο Πρόεδρος της Κροατίας Στίπε Μέσιτς επανεκλέγεται για δεύτερη θητεία
21°
