Η κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ, οι φρουροί με διαφορετική εθνική καταγωγή και η πραγματικότητα της μετανάστευσης.
Θα το ομολογήσω: Ανήκω σε εκείνη την κατηγορία των Ελλήνων που αφιερώσαμε ικανές ώρες τη Δευτέρα το πρωί παρακολουθώντας την κηδεία της Ελισάβετ. Τα έκανα όλα. Εντυπωσιάστηκα με τους Άγγλους που στέκονταν τόσες ώρες στην ουρά. Θαύμασα την τελειότητα της τηλεοπτικής κάλυψης από το BBC. Έκανα τις συνήθεις ψευδοφιλοσοφίες για το πώς ένας τόσο ξεπερασμένος θεσμός μπορεί να ενώνει σε τέτοιο βαθμό έναν λαό. Αναρωτήθηκα γιατί εμείς το μόνο ανάλογο που μπορούμε να αντιπαρατάξουμε είναι η φωνή του Γιάννη Διακογιάννη που «μας ενώνει και μας δονεί», ή, για τους νεότερους του Γιάννη Αντετοκούνμπο. Σκέφτηκα πόσες μέρες και ώρες προετοιμασίας και δοκιμών χρειάστηκαν για μια τόσο τέλεια οργανωμένη τελετή. Συγκινήθηκα από τους ύμνους στο Αβαείο - και η Βασίλισσα άλλωστε δεν παύει να είναι ένας άνθρωπος που αποδημεί εις Κύριον. Πιο πολύ ευχαριστήθηκα βέβαια το θέαμα, την ώρα που αγκαλιά με τη Βικιπαίδεια αναζητούσα κρυμμένες ιστορίες πίσω από τους συμβολισμούς.
Όση ώρα περνούσε η πομπή με τη συνοδεία των γρεναδιέρων της έφιππης φρουράς και των παρασημοφορημένων αξιωματούχων, έκανα και ένα παιχνίδι. Έψαχνα να βρω πόσοι από αυτούς είναι εμφανώς με διαφορετική εθνική καταγωγή, από χώρες της Αφρικής ή της Ασίας. Ομολογώ πως το βρίσκω λίγο σαρκαστικό αλλά και πολύ αισιόδοξο, στην κατ’ εξοχήν χώρα της αποικιοκρατίας και στη προσωπική φρουρά της βασίλισσας να υπηρετούν οι πρώην υποτελείς. Δεν ήταν πολλοί και, όπως έμαθα, τα σώματα αυτά άνοιξαν σχετικά πρόσφατα σε στρατιώτες από μειονότητες. Ο πρώτος μαύρος μάλιστα που φόρεσε την κόκκινη στολή στη δεκαετία του 1980 αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από δύο χρόνια καθώς αντιμετωπίστηκε με μεγάλη εχθρότητα από τους λευκούς συναδέλφους του. Αν τα σχετικά ρεπορτάζ είναι σωστά, αυτός που πρώτος πίεσε τη στρατιωτική ηγεσία και επέμεινε να καταταγούν μαύροι ήταν ο ίδιος ο Κάρολος.
Είναι εντυπωσιακό πάντως πόσο πολύ μέσα σε τόσο σύντομο διάστημα άλλαξαν τα πράγματα. Η καλύτερη απόδειξη δεν είναι ο στρατός - στο κάτω-κάτω εκεί τους έχουν ανάγκη. Είναι η ίδια η κυβέρνηση όπου για πρώτη φορά στην ιστορία, στις 4 πιο σημαντικές θέσεις δεν βρίσκεις λευκό άντρα. Πρωθυπουργός είναι γυναίκα, εντάξει δεν είναι η πρώτη φορά. Δεν έχει ξαναγίνει όμως Υπουργός εξωτερικών με μητέρα από τη Σιέρα Λεόνε, εσωτερικών από την Κένυα και τον Μαυρίκιο και οικονομικών από τη Γκάνα, και οι τρεις μη λευκοί δηλαδή. Κι αυτό σε μια συντηρητική κυβέρνηση! Τώρα που οι πρώην αποικίες διεκδικούν αποκατάσταση αδικιών φαντάζομαι μια σουρεαλιστική συνάντηση του υπουργού εξωτερικών, μαύρος κατά 50%, με έναν εκπρόσωπο πρώην αποικίας, πιθανότατα μαύρος κι αυτός, να συζητούν για τις βαρβαρότητες των Άγγλων.
Όταν ήμασταν φοιτητές, υπήρχε ένας διάσημος συντηρητικός βουλευτής, ο Ίνοχ Πάουελ, ο οποίος είχε κάνει μια ομιλία που τον έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο, προβλέποντας «ποτάμια αίματος» αν δεν ελεγχθεί η μετανάστευση. Πόσο έξω έπεσε.
Στα παραλειπόμενα αυτής της ιστορίας ήταν και ο ισχυρισμός του ότι ψηφοφόρος του τον ενημέρωσε πως στο σχολείο το παιδί του ήταν το μόνο λευκό στην τάξη. Κάτι μας θυμίζει αυτό. Σήμερα το σχολείο παραμένει πολύχρωμο και «τιμά» την επέτειο της ομιλίας και των ρατσιστικών επιθέσεων που ακολούθησαν, με ομιλίες και εργασίες για εκείνη την εποχή αλλά και για τη σημερινή πραγματικότητα της μετανάστευσης. Ένα επιτυχημένο παράδειγμα ενσωμάτωσης. «Τα παιδιά θα πάνε στο γυμνάσιο γνωρίζοντας τι είναι ο ρατσισμός και γιατί οι άνθρωποι αναγκάζονται να μεταναστεύσουν» δήλωσε ένας καθηγητής στον Γκάρντιαν.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ελλάδα. Η κοινή γνώμη παραμένει αρνητική. Σύμφωνα με μία δημοσκόπηση, πάνω από το 60% θεωρούν πρόβλημα τη μετανάστευση. Υπάρχει δε η ψευδαίσθηση ότι οι μετανάστες είναι πολύ περισσότεροι από ό,τι στην πραγματικότητα. Ο πραγματικός αριθμός είναι λίγο κάτω από το 10% του πληθυσμού της χώρας, όμως σε έρευνα που έγινε οι πολίτες πιστεύουν ότι ξεπερνά το 30%. Ενδεικτικό πώς οι προκαταλήψεις μας διαμορφώνουν την εικόνα που έχουμε για την πραγματικότητα. Παρά το αρνητικό κλίμα πάντως, η ενσωμάτωσή τους προχωρά κανονικά. Και δεν είναι μόνο οι Αλβανοί. Ένα «πείραμα» που μου αρέσει να κάνω είναι να παρακολουθώ τις αγγελίες γάμων στις εφημερίδες. Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει μέρα χωρίς να εμφανίζονται αλλοδαποί. Σε μια πρόχειρη στατιστική της τελευταίας εβδομάδας βρήκα ότι σε 66 αγγελίες οι 7 ήταν μεταξύ Έλληνα/Ελληνίδας και αλλοδαπού/αλλοδαπής που κατοικούν στην Ελλάδα. Περίπου το 10% δηλαδή. Πολλές περισσότερες αφορούσαν μεικτούς γάμους παιδιών που μένουν στο εξωτερικό. Έλληνες ή Ελληνίδες δηλαδή που έχουν μεταναστεύσει, παντρεύονται στην Ελλάδα αλλά θα επιστρέψουν στη χώρα διαμονής τους. Η εικόνα δεν είναι αναγκαστικά αντιπροσωπευτική, σίγουρα όμως είναι ενδεικτική.
Μπορούν οι μετανάστες να μας λύσουν το δημογραφικό; Ο κ. Τσίπρας το υποστήριξε στην πρόσφατη συνέντευξή του προκαλώντας την έντονη αντίδραση του κ. Άδωνι Γεωργιάδη. Προφανώς είχε ξεχάσει ότι την ίδια άποψη είχε υποστηρίξει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πριν από λίγους μόνο μήνες. Είχε μιλήσει για «ώριμη και κυρίως συνειδητή» ένταξη, χαρακτηρίζοντας θετική την εμπειρία από το πρώτο κύμα Αλβανών μεταναστών. Το πρόβλημα είναι ότι δεν φτάνουν οι μετανάστες. Χωρίς αυτούς η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη. Σύμφωνα με μια σχετική έρευνα όμως, κάθε χρόνο οι μετανάστες καλύπτουν μόνο το μισό από το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων - θανάτων. Ακόμα χειρότερα, φαίνεται ότι στη διάρκεια της κρίσης και το μεταναστευτικό ισοζύγιο έγινε αρνητικό καθώς εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Με άλλα λόγια, αν θέλουμε να μετριάσουμε κάπως τις επιπτώσεις από την επερχόμενη πληθυσμιακή κατάρρευση, πρέπει να αλλάξουμε ριζικά στάση και μυαλά. Για την ώρα είμαστε στον αστερισμό των υβριδικών απειλών.
