Ουκρανία: Ιστορίες ενός βίαιου ξεριζωμού

Χτυπούν μια ανάσα από τα σύνορα του ΝΑΤΟ
41 λούτρινα κουκλάκια τοποθετημένα σε ένα ξύλινο ταμπλό στην είσοδο του κέντρου υποδοχής. «Είναι για τα προσφυγόπουλα, τα έχουν φέρει εθελοντές» μου λέει μία Ισπανίδα δημοσιογράφος. Στη βαλίτσα τους δεν χώρεσαν τα παιχνίδια... και, χωρίς παιχνίδια και παραμύθια, η ώρα δεν περνάει στα ράντζα του παλιού εμπορικού κέντρου που τους φιλοξενεί. 41 λούτρινα αρκουδάκια, όσα και τα παιδάκια που έχασαν τις ζωές τους μεταξύ των αμάχων, σκέφτομαι, και τρέμω στην ιδέα πως ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί μέχρι να τελειώσω το κείμενο. Δίπλα, βρεφικά καροτσάκια που Πολωνές μητέρες άφησαν για όποια μανούλα τα χρειαστεί, γάλατα και στοίβες από ρούχα.

Ένας Γερμανός πιανίστας έστησε το πιάνο του στη μέση του καταυλισμού, παίζει το «Ιmagine», για να γαληνέψει τις ψυχές τους.

Οι ροές των προσφύγων αυξήθηκαν και πάλι. Τα χτυπήματα στο Κίεβο έκαναν όσους είχαν απομείνει στην πρωτεύουσα να ψάξουν διέξοδο σωτηρίας, και τα χτυπήματα στα Δυτικά, έξω από το Λβιβ, στο Γιαβορίβ, το Λουτσκ και το Ιβάνο-Φράνκιβσκ, έκαναν επισφαλείς και τις πιο ασφαλείς πόλεις. Τώρα και οι κάτοικοι της Δυτικής Ουκρανίας περνούν τα σύνορα και μπαίνουν στην Πολωνία. 10 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ευρώπης έγινε η τελευταία επιδρομή, μίαν ανάσα από τα σύνορα του ΝΑΤΟ. 

Οι πρόσφυγες έρχονται από Δυτικά
«Διακοπές στο σπίτι του θείου»

«Τους είπα ότι θα πάμε διακοπές στο σπίτι του θείου. Είναι ευκαιρία να ξεκουραστούμε λίγο, γιατί εδώ τα πράματα γίνονται λίγο επικίνδυνα. Δεν θέλω να τους λέω ψέματα αλλά ούτε και να τους τρομάξω. Άκουγαν τόσες μέρες βομβαρδισμούς και σειρήνες. Αρκετά έχουν φοβηθεί». Η Ελένα έχει 3 παιδιά. Μένουν κάπου έξω από το Λβιβ, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία. Όταν άκουσαν τους πρώτους βομβαρδισμούς δεν το πίστευαν. «Μα γιατί να φτάσουν οι Ρώσοι μέχρι το Λβιβ;» Τελικά αυτός ο πόλεμος αφορά όλη την Ουκρανία. Πήρε τα παιδιά και έφυγε. Είναι τυχερή που ο αδερφός της ζει στη Γερμανία. Φοβάται αλλά προσπαθεί να μην το μεταδώσει στα παιδιά. Η μικρή τρώει μια σούπα που προσφέρουν οι εθελοντές, ο αδερφός της κρατά ένα γλειφιτζούρι από αυτά που μοιράζουν οι πυροσβέστες που έχουν ντυθεί ήρωες κινουμένων σχεδίων για να γελάσουν τα παιδιά. Ο τρίτος είναι θυμωμένος. Η Ελένα εύχεται ο πόλεμος να μην κρατήσει πολύ και να γυρίσουν γρήγορα στο σπίτι τους. Με ένα ουκρανικό νούμερο προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον άντρα της, να του πει ότι είναι καλά, αυτή και τα παιδιά.

Εθελοντές πολεμιστές στο πλευρό της Ουκρανίας
«Ας ρισκάρω για να βοηθήσω τους αμάχους»

Ο Μάικλ είναι 30 αλλά φαίνεται μικρότερος. Είναι ντυμένος στα χακί. Είναι ξεκάθαρο. Είναι αποφασισμένος. Πηγαίνει να πολεμήσει. Στο μανίκι του έχει την αστερόεσσα. Στα 19 του είχε πολεμήσει στο Αφγανιστάν, δηλώνει όμως εθελοντής. «Φοβάσαι;» τον ρωτάω. «Ναι φοβάμαι», μου απαντάει. «Φοβάμαι. Αλλά ο φόβος μου δεν είναι εμπόδιο. Όλα τα πράματα έχουν ρίσκο. Ακόμα και η καθημερινότητά μας ενέχει ρίσκο. Ας ρισκάρω για καλό. Ας ρισκάρω για να βοηθήσω τον κόσμο και τους αμάχους. Δεν αντέχω να βλέπω έναν λαό να ξεριζώνεται, να αφήνει τα σπίτια του, κι εγώ να κάθομαι σπίτι».

Σε άλλο σημείο της ουράς ο Ματίας από την Τσεχία θα μου πει την ίδια ακριβώς φράση. «Δεν αντέχω να κάθομαι στον καναπέ και να βλέπω ανθρώπους να ξεριζώνονται». Είναι 32, είναι από την Τσεχία, και νιώθει ότι ξέρει τι σημαίνει ρωσική εισβολή. Δηλώνει εθελοντής, ενώ, όπως λέει, στις φλέβες του κυλάει λίγο ουκρανικό αίμα από έναν προπάππου του. 

Επιστροφή στην κόλαση του πολέμου
«Γυρίζω στην πατρίδα μου και ό,τι γίνει»

Όταν όλοι έρχονται, η Ιρίνα φεύγει. Πίσω στην Ουκρανία, πίσω στην κόλαση του πολέμου. «Γιατί;» τη ρωτάω «Γιατί δεν μπορώ άλλο» μου απαντάει. «Έχω τους γονείς μου, είναι άρρωστοι χρειάζονται φάρμακα, βοήθεια. Έχω τον άντρα μου, τον γιο μου... Γυρίζω πίσω, κι ό,τι γίνει. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα ζήσουμε στα καταφύγια, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα χάσουμε τις ζωές μας, θα είμαστε τουλάχιστον μαζί».

Δίπλα της άλλη μία κυρία, ετοιμάζεται για το ίδιο αντίστροφο ταξίδι, 12 ώρες με το τρένο για το Κίεβο. Δεν είναι εύκολο οι οικογένειες να ζούνε χωριστά. Το βράδυ, γυρίζω στο ξενοδοχείο. Μπαίνω στο Ιnstagram και βλέπω άλλο ένα αντίστροφο ταξίδι προς την κόλαση του πολέμου. Ένας πατέρας επιστρέφει... όχι για να συναντήσει την οικογένειά του... αλλά για να θάψει τον νεκρό του γιο.

Φιλοξενούμενοι
«Είχαμε μία συμμαθήτρια από την Ελλάδα αλλά πήγε στη Ρωσία...»

Η Άννα πηγαίνει στη Γερμανία. Δεν είναι μόνη, έχει 3 παιδιά μαζί της, 14, 8 και 6 ο μικρός. Πέρασε τα σύνορα από ένα μικρό πέρασμα μετά από ένα ταξίδι 5 ημερών. Είναι πολύ όμορφη, αν και ταλαιπωρημένη, και έχει απίστευτα θετική ενέργεια. Είναι χαρούμενη και αισιόδοξη. Θα τη φιλοξενήσει μία παλιά της συμμαθήτρια στη Γερμανία.

«Είχαμε και μία συμμαθήτρια από την Ελλάδα στην τάξη, αλλά αυτή παντρεύτηκε και πήγε στη Ρωσία...» λέει και παίρνει μία έκφραση αηδίας. Όποια και αν ήταν η σχέση των δύο λαών, τώρα οι Ρώσοι έχουν μπει στη χώρα τους. Μου δείχνει το Χάρκοβο πριν και μετά. «Θα γυρίσουμε!» μου λέει. «Την αγαπάμε τη χώρα μας! Οι βόμβες όμως έπεφταν δίπλα στα σπίτια μας κι η πόλη μας έγινε επικίνδυνη για τα παιδιά μας. Θέλω τα παιδιά μου να ξεχάσουν τον ήχο των αεροπλάνων και των σειρήνων. Είναι μικρά. Δεν θέλω να έχουν τέτοιες αναμνήσεις, αλλά δεν νομίζω πως υπάρχει τρόπος να το βγάλω από το μυαλό τους. Ξυπνούν στον ύπνο τους». Δύο μέρες μετά, θα μου στείλει στο Facebook μία φωτογραφία από τη Γερμανία. Είναι και πάλι χαρούμενη, όμορφη και θετική. Δίνει δύναμη ακόμα και στις συμπατριώτισσές της, που κοντεύουν να τη χάσουν.