Σε μια από τις πιο επικίνδυνες χώρες του κόσμου, το Αφγανιστάν η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να φέρει ειρήνη αλλά γειτονικές χώρες κάνουν λόγο για ουτοπία.
Το Αφγανιστάν εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στον κόσμο: στις τελευταίες εκλογές, που έγιναν το 2014, πρόεδρος της «ισλαμικής δημοκρατίας» αναδείχτηκε ο Ασράφ Γκανί και πρωθυπουργός ο Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ ―αλλά η κυβέρνηση είναι αδύναμη και οι θύλακες των Ταλιμπάν παραμένουν ισχυροί.
Το πρώτο βήμα που προτείνει η αμερικανική κυβέρνηση είναι μια συνάντηση στο πλαίσιο του ΟΗΕ μεταξύ υπουργών εξωτερικών διάφορων χωρών ―Ρωσίας, Κίνας, Πακιστάν, Ιράν, Ινδίας και ΗΠΑ― για να συζητηθεί μια κοινή προσέγγιση για την στήριξη της ειρήνης. Πρόκειται για μια σημαντική κίνηση που θα διασφαλίσει ότι όλες οι περιφερειακές χώρες (μαζί με τις ΗΠΑ) συμφωνούν να συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη και στην ειρήνη στο Αφγανιστάν. Ιδιαίτερα η Ινδία είναι πρόθυμη να πάρει πρωτοβουλίες ως «αξιόπιστος φίλος» της πολύπαθης χώρας από την οποία τη χωρίζει το εχθρικό για την Ινδία Πακιστάν.
Η δεύτερη πρόταση είναι ένα σχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας, που θα επιτρέψει στην κυβέρνηση της Καμπούλ και τους Ταλιμπάν να ξεκινήσουν συζητήσεις για την ανάπτυξη της χώρας, το μελλοντικό σύνταγμα και τους όρους του τερματισμού των εχθροπραξιών. Το σχέδιο της συμφωνίας περιλαμβάνει μεταβατική ειρηνευτική κυβέρνηση έως ότου δημιουργηθεί το σύνταγμα και γίνουν ελεύθερες εκλογές. Επίσης, περιλαμβάνει προτάσεις για την εκπόνηση του συντάγματος σύμφωνα με τα πρότυπα της «ισλαμικής» δημοκρατίας: κοινοβούλιο με δύο σώματα με γερουσιαστές από όλες τις επαρχίες, δικαστικό σώμα που να διέπεται από την ισλαμική νομολογία, πολυσυλλεκτική κυβέρνηση στην οποία να συμμετέχουν στελέχη των Ταλιμπάν. Το στοίχημα είναι να κατανεμηθεί η εξουσία μεταξύ εκλεγμένων αντιπροσώπων και μελών της μαχητικής ομάδας.
Το τρίτο βήμα στην πρόταση των ΗΠΑ είναι μια συνάντηση της σημερινής κυβέρνησης της Καμπούλ και των Ταλιμπάν στην Τουρκία ―που θεωρείται «ουδέτερη»― για την οριστικοποίηση της ειρηνευτικής συμφωνίας. Να σημειωθεί ότι η Άγκυρα και το Ισλαμαμπάντ είναι στενοί σύμμαχοι και ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική και αμυντική τους συνεργασία: εκτός αυτού, η Τουρκία είναι ιδιαίτερα επικριτική έναντι της Ινδίας. Ωστόσο, η επιλογή της Τουρκίας ως διαμεσολαβητής αυτής της ενδοπεριφερειακής προσπάθειας είναι πιθανή λόγω των σταθερών δεσμών της με το Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία, καθώς και επειδή πρόκειται για μέλος του ΝΑΤΟ που είχε στείλει στρατεύματα στο Αφγανιστάν.
Το τέταρτο βήμα της Ουάσιγκτον αποσκοπεί στην «αποκλιμάκωση της βίας» εντός 90 ημερών. Αλλά εδώ οι ΗΠΑ δείχνουν υπερβολική αισιοδοξία: οι μαχητές Ταλιμπάν βλέπουν οποιαδήποτε πρόταση για αποκλιμάκωση της βίας ως ευκαιρία να εντείνουν τη δική τους βία, όχι ως ευκαιρία για ειρήνη.
Τέλος, η επιστολή του Μπλίνκεν αναφέρει την πρόθεση των ΗΠΑ να αποσύρουν τους τελευταίους Αμερικανούς στρατιώτες ―2.500 σήμερα― μέχρι τον προσεχή Μάιο. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχαν υποσχεθεί ότι θα φύγουν οριστικά από το Αφγανιστάν την 1η Μαρτίου υπό τον όρον ότι οι Ταλιμπάν θα τερματίσουν τους δεσμούς τους με την Αλ Κάιντα και άλλες τέτοιες ομάδες που απειλούν το Αφγανιστάν, κάτι που βεβαίως οι Ταλιμπάν δεν έκαναν και δεν προτίθενται να κάνουν. Στην πραγματικότητα, από την υπογραφή της συμφωνίας της Ντόχα, η βία των Ταλιμπάν εντάθηκε με αποτέλεσμα η ασυνεννοησία μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και των Ταλιμπάν να απειλεί να οδηγήσει τη χώρα σε νέα φάση γενικευμένου εμφυλίου πολέμου.
Αν και οι Αμερικανοί ονειρεύονται μια κυβέρνηση συνασπισμού, οι κουτσά-στραβά εκλεγμένοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Γκανί δεν φαίνονται πρόθυμοι να συνεργαστούν με τους Ταλιμπάν, με τους οποίους στα μάτια των Δυτικών έχουν ελάχιστες διαφορές. Στην κυβερνητική συνεργασία με τους Ταλιμπάν συμφωνεί το Πακιστάν αλλά διαφωνεί η Ινδία, η οποία θεωρεί το σχέδιο «απαράδεκτο» και καλεί τις ΗΠΑ να καταλάβουν τον ουτοπικό χαρακτήρα αυτής της δήθεν συμφιλίωσης. Όσο για την ίδια την αφγανική κυβέρνηση δεν έδειξε ικανοποίηση για την αμερικανική πρωτοβουλία, όχι μόνον επειδή δεν θέλει να συνεργαστεί με τους Ταλιμπάν αλλά και διότι τη θεωρεί επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις του Αφγανιστάν: ο Αφγανός αντιπρόεδρος Αμρουλά Σάλεχ (γνωστός Μουτζαχεντίν) τόνισε ότι η Ουάσιγκτον μπορεί να αποφασίσει για την τύχη των στρατιωτών της που υπηρετούν στο Αφγανιστάν, αλλά όχι να κρίνει τη μοίρα 35 εκατομμυρίων Αφγανών.
16°
