Πόσες φορές σου έχει τύχει να χρειαστείς ένα τρυπάνι ή μία ραπτομηχανή για λίγες μόνο ώρες ή και μέρες; Ένα καλό αντίσκηνο ή μία μηχανή για να φτιάξεις βάφλες; Δεν θέλεις να ξοδέψεις λεφτά για να αγοράσεις γιατί ξέρεις ότι θα τα ξαναχρησιμοποιήσεις σπάνια. Και αντίστοιχα πόσα άχρηστα αντικείμενα σε εξαιρετική κατάσταση έχεις στοιβαγμένα κάτω από το κρεβάτι ή στο πατάρι και χρησιμοποιείς μόνο μία φορά κάθε δύο χρόνια; Μερικά ακόμα μέσα στις συσκευασίες τους γιατί τα πήρες επειδή εκείνη τη στιγμή νόμιζες ότι ήταν πολύ απαραίτητα αλλά τελικά δεν σου χρειάστηκαν ποτέ και σχεδόν ξεχάστηκαν. Αυτές όλες τις διαφορετικές ανάγκες προσπαθεί να ικανοποιήσει η Βιβλιοθήκη Αντικειμένων. Μία κοινότητα όπου ο καθένας μπορεί να δανειστεί ή να προσφέρει αντικείμενα. Μία παρέα φοιτητών έστησε σχεδόν για πλάκα μία τέτοια στο Νότιο Λονδίνο το καλοκαίρι που μας πέρασε, την ονόμασε Library of Things και ήδη η ιδέα ταξιδεύει παντού και σκίζει.
Οι κανόνες είναι απλοί. Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει μέλος της δανειστικής αυτής κοινότητας, χωρίς καμία χρέωση ή υποχρέωση παρά μόνο να σέβεται τους κανόνες. Όλα τα αντικείμενα προς δανεισμό βρίσκονται σε μία λίστα online και ο καθένας μπορεί να δανειστεί έως και πέντε αντικείμενα την εβδομάδα. Η τιμή δανεισμού του κάθε αντικειμένου εξαρτάται φυσικά από την κανονική του εμπορική αξία αλλά και από την ζήτηση – δηλαδή από το πόσο πολύ και πόσο συχνά το χρειάζονται. Από την Βιβλιοθήκη Αντικειμένων μπορεί κάποιος για παράδειγμα να δανειστεί έναν αρτοπαρασκευαστή για μία εβδομάδα με 4 λίρες, ένα μπάρμπεκιου με 5 λίρες ή ένα μεγάλο λάστιχο ποτίσματος με 1 λίρα.
Η μόλις 27 ετών Rebecca Trevalyan, διευθύντρια και μία εκ των ιδρυτών της Βιβλιοθήκης Αντικειμένων περιγράφει σε άρθρο της στην βρετανική Huffington Post πως το 2014, σε μία φάση που δούλευε full time και σπούδαζε συγχρόνως, έπεσε τυχαία επάνω σε ένα άρθρο που μιλούσε για ένα δανειστικό κατάστημα στο Βερολίνο. Ένα δηλαδή κατάστημα που τα ράφια του ήταν γεμάτα αντικείμενα όπως εργαλεία, ραπτομηχανές, τοστιέρες κ.ά. «Αμέσως έστειλα το άρθρο στους φίλους μου James και Emma. Ο James που είναι αρκετά παρορμητικός αμέσως μου απάντησε με ένα νέο όνομα λογαριασμού στο twitter, το @Libraryofthings. Πάτησα στον σύνδεσμο και διάβασα ένα tweet του που έλεγε “Η Βιβλιοθήκη Αντικειμένων ξεκίνησε!”».
Η ιδέα τους εντυπωσίασε και ξεκίνησαν αμέσως να σχεδιάζουν τι θα κάνουν και κυρίως πότε αφού και οι τρεις φίλοι ήταν πολυάσχολοι εκείνη την περίοδο. «Αποφασίσαμε ότι ο καλύτερος τρόπος να κάνουμε πραγματικότητα μία δικιά μας τέτοια Βιβλιοθήκη Αντικειμένων ήταν να ξεκινήσουμε με μία μικρογραφία της με την οποία θα στήνουμε τα σαββατοκύριακα ή τα λίγα ελεύθερα απογεύματά μας. Βρήκαμε έναν χώρο που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για μία περίοδο 3 με 6 μηνών, ήταν μάλιστα μέσα σε μία δημόσια βιβλιοθήκη στο West Norwood, μια περιοχή στο Νότιο Λονδίνο».
Από την αρχή η ιδέα της κοινότητας, της συνεργασίας και του εθελοντισμού ήταν παντού. Ακόμα και για να στηθούν τα ράφια στα οποία θα έμπαιναν τα αντικείμενα, κάλεσαν ντόπιους που είχαν διάθεση για δημιουργία να έρθουν να βοηθήσουν και από υλικά χρησιμοποίησαν ότι διέθετε ο καθένας στην αποθήκη του και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. «Μέσα σε μία εβδομάδα η Βιβλιοθήκη Αντικειμένων άνοιξε και ήταν έτοιμη να δανείσει και να δανειστεί!», θυμάται η Rebecca. «Το μοντέλο που είχαμε βρει για να δουλεύει αρχικά το σύστημα ήταν το εξής: κάθε άνθρωπος μπορούσε να προσφέρει δωρεάν ένα αντικείμενο ή εθελοντικά τον χρόνο του και σε αντάλλαγμα να δανειστεί ένα αντικείμενο ή αλλιώς να το δανειστεί απλώς πληρώνοντας ένα μικρό αντίτιμο που δεν είχε καμία σχέση με την αρχική του τιμή. Την πρώτη εβδομάδα τα ράφια μας ήταν σχεδόν άδεια αλλά μέσα σε λίγες μέρες ήταν έτοιμα να πέσουν από τα διάφορα άσχετα μεταξύ τους αντικείμενα όπως κονσόλες Nintento, βαλίτσες, καφετιέρες και ιστιοσανίδες». Φυσικά δεν ήταν όλα τα αντικείμενα που προσφέρθηκαν ακριβώς χρηστικά ούτε αναμενόμενα αφού κάποιος έφερε για παράδειγμα ένα τεράστιο πράσινο κιτς βελούδινο αμπαζούρ. Για καλή τους τύχη όμως οι περισσότεροι έφερναν αντικείμενα που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά και να έχουν χρησιμότητα. «Μία κυρία βρήκε στην αποθήκη της ένα τεράστιο σετ από τρυπάνια, δισκοπρίονα και ηλεκτρικά τριβεία και φυσικά δεκάδες βίδες, βιδούλες και κατσαβίδια που είχε ο άντρας της παρατημένα για χρόνια στο γκαράζ και τα έφερε να τα χαρίσει όλα. Μας είπε ότι τον ενημέρωσε και αυτός συμφώνησε αλλά βασικά αμφιβάλω αν του το είπε ποτέ ότι τα πήρε».
Πόσο μπορεί αλήθεια να συμφέρει κάποιον να δανειστεί κάτι που σπάνια χρησιμοποιεί αντί να το αγοράσει ή έστω να το νοικιάσει επίσημα; Ας δούμε ένα μικρό παράδειγμα, όπως το παρουσιάζει δημοσιογράφος του Guardian σε άρθρο του για το θέμα: Ας πούμε ότι η μοκέτα σου είναι χάλια και περιμένεις καλεσμένους. Έχεις πολλές επιλογές: να αγοράσεις ένα μηχάνημα που καθαρίζει μοκέτες (περίπου 130 λίρες), να πληρώσεις κάποιον επαγγελματία από εταιρία να στο καθαρίσει (περίπου 40 λίρες), να νοικιάσεις το μηχάνημα από μία εξειδικευμένη εταιρία (περίπου 29 λίρες για δύο μέρες) ή αν διαθέτεις κοντά σου την Βιβλιοθήκη Αντικειμένων να πεταχτείς και να δανειστείς το ίδιο αυτό μηχάνημα με μόλις 9 λίρες».
Το World Economic Forum με τον τίτλο «Σε 50 χρόνια ίσως να μην μας ανήκει πια τίποτα – Το μέλλον είναι να δανείζεσαι, όχι να αγοράζεις» έφτιαξε αυτό το βίντεο που παρουσιάζει αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε όλο τον κόσμο και φυσικά την Βιβλιοθήκη Αντικειμένων του Λονδίνου
Όλο αυτό κάποιοι το είδαν σαν φυσική εξέλιξη σε μία φάση που οι εναλλακτικές μορφές παροχής και η ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών – βλέπε Uber ή AirBNB – σκίζουν. Και κάπως έτσι είναι στα αλήθεια. Η οικονομική κρίση αλλά και η περιπλοκότητα των αναγκών των ανθρώπων απαιτεί πια και ευελιξία στις παροχές. Η Βιβλιοθήκη Αντικειμένων δεν πέτυχε μόνο επειδή συνέφερε οικονομικά τους χρήστες της το να δανείζονται αντικείμενα από εκεί αντί να τα αγοράζουν. Πέτυχε και γιατί κατάφερε πράγματι να λειτουργήσει σαν μία κοινότητα. Μία κοινότητα όπου μπορούσε κάποιος να γνωρίσει κόσμο, να μάθει τη γειτονιά, να δώσει και να ζητήσει συμβουλές και ιδέες για κάτι που χρειαζόταν να φτιάξει, να κάνει, να επιδιορθώσει κλπ. Για αυτό και η ίδια η Rebecca περιγράφει ότι το βασικό πράγμα που της έδινε ενέργεια τους τρεις πρώτους δοκιμαστικούς μήνες λειτουργίας της Βιβλιοθήκης ήταν ότι γνώρισε τον κόσμο της γειτονιάς και όσους επισκέφτηκαν τον χώρο. «Δεν θα ξεχάσω έναν τύπο τον Mo, που έμενε εκεί δίπλα και ήρθε πολλές φορές για να δανειστεί κλαδευτήρι, μηχανή που κουρεύει το γκαζόν και πινέλα και χρώματα για τον φράκτη του. Αγαπούσε πολύ την κηπουρική αλλά δεν είχε τα κατάλληλα εργαλεία για να ασχοληθεί. Κάθε φορά που ερχότανε καθόταν τουλάχιστον μισή ώρα, τον κερνούσαμε τσάι και μας έλεγε ιστορίες για τα παιδικά του χρόνια στη Τζαμάικα, για τα εγγόνια του που αγαπούσε πολύ αλλά και όσα του άρεσαν στη γειτονιά».
H Rebecca Trevalyan μιλάει για την Βιβλιοθήκη Αντικειμένων στο TEDxBrixton)
«Μία ισπανίδα η Flavia, ήρθε επίσκεψη με τον μικρό της γιο. Ανέφερε ότι το σαλόνι της ήταν καλυμμένο με μία μουχλιασμένη λουλουδάτη ταπετσαρία που μισούσε. Θα της κόστιζε ένα κάρο λεφτά να φέρει κάποιον να την βγάλει και να βάψει το δωμάτιο για αυτό και δεν το είχε κάνει. Της προτείναμε να δανειστεί την ειδική μηχανή αφαίρεσης ταπετσαρίας με ατμό και κάποιοι από εμάς κάθισαν μαζί της καμιά ώρα για να της εξηγήσουν πώς να την χρησιμοποιήσει. Καμιά δεκαπενταριά μέρες αργότερα επέστρεψε ακτινοβολώντας από χαρά. Το σαλόνι της είχε γίνει αγνώριστο και το έκανε μόνη της!»
Η Βιβλιοθήκη Αντικειμένων είχε τεράστια και γρήγορη επιτυχία και γρήγορα άρχισαν τα αιτήματα από κατοίκους άλλων περιοχών που ήθελαν να αντιγράψουν την ιδέα. Από το Cardiff μέχρι την Αυστραλία και από το Leeds μέχρι τις Φιλιππίνες, όλοι ζητούσαν βοήθεια για να στήσουν τη δική τους Βιβλιοθήκη Αντικειμένων. «Τότε κάπου συνειδητοποιήσαμε και εμείς τη δυναμική της ιδέας μας», παραδέχεται η Rebecca. Το επόμενο βήμα ήταν να βρεθούν χρήματα και χορηγίες και πράγματι γρήγορα συγκέντρωσαν μέσω μίας καμπάνιας crowdfunding 15.000 λίρες αλλά και εργαλεία και αντικείμενα από καταστήματα και οργανώσεις. Έτσι η ομάδα απέκτησε ένα κινητό κοντέινερ, το έβαψε, το διακόσμησε και έστησε εκεί τη νέα ανανεωμένη Βιβλιοθήκη Αντικειμένων που ήδη λειτουργεί σαν στέκι για τη γειτονιά με μεγάλη επιτυχία.
17°
