«Η ακραία φτώχεια είναι από τις χειρότερες μορφές βίας που μπορεί να ασκηθεί στον άνθρωπο. Δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Αντιθέτως. Είναι ανθρώπινο δημιούργημα που παραβιάζει και στερεί βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι η τροφή, η στέγη, η εκπαίδευση και η εργασία» ακούγεται να λέει ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης στην νέα του ταινία «Ένας Κόσμος». Πρόκειται για το πρώτο ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη, μία ταινία χωρίς σενάριο και πρόβες, που στο επίκεντρο βρίσκονται οι αληθινοί ήρωες του κόσμου, που δεν είναι άλλοι από τα παιδιά. Το «Ένας Κόσμος» αποτελεί πρακτικά ένα ταξιδιωτικό οδοιπορικό σε τρεις χώρες δράσης της ActionAid, στην Γκάνα, το Νεπάλ και την Ελλάδα, με βασικό σκοπό όχι μόνο να μας δείξει πληγές που άλλοι άνθρωποι κουβαλάνε, αλλά να μας υπενθυμίσει, όπως μαρτυρά και ο τίτλος του, ότι μπορεί οι χώρες και τα προβλήματα να είναι διαφορετικά, αλλά στο τέλος της ημέρας ανήκουμε όλοι στον ίδιο έναν κόσμο.
Η κάμερα εστιάζει στα πρόσωπα εκείνων των ανθρώπων που η ActionAid έχει καταφέρει να στηρίξει μέσα από τη δράση της και γι' αυτό άλλωστε το ντοκιμαντέρ ξεκινά από την Αθήνα με τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη να λαμβάνει τα γράμματα των αναδόχων για τα παιδιά, που στη συνέχεια θα επισκεπτόταν: «Ήταν στιγμές που ένιωθα σαν ταχυδρόμος ευχάριστων νέων. Η αλήθεια είναι πως για μένα η πιο ευχάριστη στιγμή ήταν όταν συναντούσα αυτά τα παιδιά που περίμεναν τα δώρα τους από τους Έλληνες Αναδόχους και μετά αυτά με τη σειρά τους με ξεναγούσαν στο χωριό τους και μου έδειχναν τι έχουν ετοιμάσει για εμάς. Γενικότερα οι μέρες που πέρασαμε με τα παιδιά ήταν για όλους μας οι καλύτερες μέρες του ταξιδιού. Δεν περιγράφεται με λόγια αυτό που ζήσαμε. Είναι μια εμπειρία που μόνο εάν την έχει βιώσει κάποιος μπορεί να καταλάβει».
Στο ταξίδι του, που ο ίδιος θεωρεί ότι κάθε σκηνοθέτης θα έβρισκε ενδιαφέρον, συνάντησε γυναίκες που έχουν κατηγορηθεί ότι είναι μάγισσες και έχουν εξοριστεί, γυναίκες που από την στιγμή που έμειναν χήρες έχασαν κάθε δικαίωμα στη ζωή, και ανθρώπους που ανήκουν σε κάστες, όπως αυτή των Ανέγγιχτων, στους οποίους στερούνται βασικά δικαιώματα μόνο και μόνο επειδή γεννηθήκαν Ανέγγιχτοι. Η προβολή αυτών θεωρεί πως είναι σημαντική, καθώς «η γνώση και η εκπαίδευση είναι το κλειδί σε τέτοιες περιπτώσεις. Είτε πρόκειται για οπισθοδρομικές πολιτισμικές πρακτικές είτε για πιο απλά πράγματα», ενώ σε αυτή την άποψή του συμπληρώνει: «Η κάθε κοινωνία έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Αυτό κατάλαβα πως είναι και το ζητούμενο της ActionAid. Να δώσουν σε όσους υποφέρουν, όλα τα εφόδια και την κατάρτιση προκειμένου να καταφέρουν αφενός να αποκτήσουν μια ποιότητα ζωής και αφετέρου να γίνουν πάλι παραγωγικοί από μόνοι τους. Αυτό λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στις κοινωνίες».
Το υλικό που τραβήχτηκε στην Γκάνα και το Νεπάλ ήταν τόσο που θα μπορούσε να δημιουργηθεί ακόμα και μία σειρά επεισοδίων από αυτό. Ωστόσο, ο ίδιος ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης θεώρησε ότι όλα όσα είδε θα πρέπει να αποτελέσουν μία ενιαία ολοκληρωμένη ταινία, με αρχή, μέση και τέλος.
Για το μέγεθος του υλικού είναι χαρακτηριστικό ότι η πλήρης ολοκλήρωση της ταινίας χρειάστηκε κοντά ένα χρόνο, ώστε να ταξινομηθούν τα όσα γυρίστηκαν, να μονταριστούν, να μορφοποιηθούν και στη συνέχεια να γραφτούν κάποια κείμενα και να γίνουν οι αφηγήσεις. Σχετικά, μάλιστα, με την όλη δημιουργική διαδικασία, ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης σημειώνει: «Δεν είχα ιδέα τι σήμαινε υλικό “ντοκιμαντέρ”. Ούτε και ξέρω με σιγουριά αν ορίζεται ως ντοκιμαντέρ αυτό που φτιάξαμε. Δεν είμαι δημοσιογράφος, ούτε ντοκιμαντερίστας, ούτε παρουσιαστής, ούτε είχα ξαναέλθει σε επαφή με ένα τέτοιο είδος κινηματογράφησης. Γι' αυτό και προτιμώ να το λέω “μια ταινία με αληθινούς ήρωες”. Για μένα το σημαντικότερο (και αυτό που με άγχωσε περισσότερο) ήταν να βρω τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να αφηγηθώ σωστά τις ιστορίες κάποιων ανθρώπων αλλά και το έργο κάποιων άλλων. Δεν ήταν ρόλοι, αλλά άνθρωποι πραγματικοί που έχουν βιώσει δύσκολες καταστάσεις. Αυτό από μόνο του ήθελε έναν ιδιαίτερο χειρισμό».
Εκτός, όμως, από το Νεπάλ και την Γκάνα, ο σκηνοθέτης βρέθηκε και στο «Επίκεντρο», το κέντρο στήριξης της ActionAid στον Κολωνό, που απευθύνεται στους πληγέντες της χώρας μας από την κρίση και τους βοηθάει να ξαναχτίσουν τη ζωή τους. «Μέσα από τις συνεντεύξεις με τους ανθρώπους ανακάλυψα πως η δουλειά που γίνεται εκεί είναι εντυπωσιακή και πάνω από όλα αποτελεσματική. Ο καθένας από τους Έλληνες που μας μίλησε εξηγεί πόσο τον επηρέασε η οικονομική κρίση αλλά και πώς εν τέλει κατάφερε πάλι να σταθεί στα πόδια του και να ξαναβρεί τη ζωή του», σχολιάζει ο ίδιος.
Η Υπεύθυνη Επικοινωνίας της ActionAid, Ασπασία Κάκαρη, σχολίασε για το «Ένας Κόσμος» αλλά και για τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη: «Ευχαριστούμε πολύ τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη που αποδέχθηκε την πρόσκλησή μας να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για το έργο της ActionAid και κυρίως για τον σεβασμό με τον οποίο αφηγήθηκε τις ιστορίες των ανθρώπων που διεκδικούν μια ζωή με αξιοπρέπεια και ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους. Είτε πρόκειται για τους συνανθρώπους μας που έχουν πληγεί από την κρίση στο κέντρο της Αθήνας, είτε για τις γυναίκες που θεωρούνται παιδιά ενός κατώτερου θεού στην πατριαρχική κοινωνία του βορειοδυτικού Νεπάλ, είτε για τις υποτιθέμενες μάγισσες που ζουν εξόριστες στους καταυλισμούς της Βόρειας Γκάνας, ο Χριστόφορος κατάφερε να μεταφέρει την αλήθεια τους με το δικό του μοναδικό τρόπο, δείχνοντάς μας πως ο κόσμος μας δεν μπορεί παρά να είναι «ένας κόσμος» αλληλεγγύης και ελπίδας».
Το βασικό μήνυμα που ο σκηνοθέτης θέλει να πάρουμε βλέποντας το ντοκιμαντέρ είναι ότι για τον ίδιο όλα τα μέρη που επισκέφτηκε αποτελούν έναν κόσμο: «Μπορεί να μην συγκρίνονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σε Αφρική, Ασία ή Ευρώπη, όμως έχουν ένα κοινό: Τα παιδιά. Τα παιδιά είναι για μένα ο συνδετικός κρίκος του ντοκιμαντέρ. Όπως και στη ζωή. Όταν εξασφαλίσεις μια καλή ζωή σε ένα παιδί, νομοτελειακά έχεις εξασφαλίσει μια μελλοντική καλύτερη κοινωνία».
Το «Ένας Κόσμος» θα προβληθεί για πρώτη φορά την Κυριακή 31 Μαρτίου στις 20:00 από τον Alpha.
17°
