Πλανήτης Γη καλεί Λένα Διβάνη

Αντί σαν τη Νατάσσα Μποφίλιου να περιμένει πότε θα φανεί ένας φωτισμένος ηγέτης κι ένα κίνημα λαού, που θα την ξεμυαλίσει ώστε να τους ακολουθήσει στο βουνό, η Λένα Διβάνη δεν χρειάστηκε να περιμένει τη Δευτέρα (επαναστατική) Παρουσία. Γιατί πριν από δεκαέξι χρόνια πήρε τα βουνά! Κυριολεκτικά, όμως. Χάρη σε μια φίλη που τη μύησε στο άθλημα, η Διβάνη λάτρεψε και πωρώθηκε με την ορειβατική κουλτούρα κι από τότε, πού τη χάνεις, πού τη βρίσκεις, ζώνεται σακίδια και τριγυρνά στον πλανήτη. Και, ναι, στο νέο της βιβλίο «Τι έμαθα περπατώντας στον Κόσμο» (Καστανιώτης), η ιστορικός καθηγήτρια και συγγραφέας παραδίδει μια ταξιδιωτική μπροσούρα- μανιφέστο ζωής. 

Γιατί το ταξίδι και το απάτητο μονοπάτι, η μετακίνηση και η συνεχής αλλαγή σημείου - τόπου, άρα και θέασης, είναι ο τρόπος της, όπως λέει, για να διευρύνει τη μία ζωή που της έλαχε να ζήσει. Ώστε να την επιμηκύνει σε δεκάδες άλλες πολύχρωμες ζωές, όσες και το χρώμα - διαβαθμίσεις των ουρανών πάνω από το κεφάλι της, αναλόγως της χώρας που διαλέγει να χαθεί. Παταγονία, Βιετνάμ, Ινδία, Ελβετία, Βενεζουέλα, Κούβα, βουνά, ποτάμια, αεροδρόμια, συνταξιδιώτες, ιστορικά διαφωτιστικά κλικ, που ανακαλώντας τα ως πρότερη γνώση, τη βοηθούν να αποκωδικοποιήσει ή και να απομυθοποιήσει τα νέα δεδομένα των τόπων που συναντά, είναι μερικές από τις λέξεις του βιβλίου που συνομολογούν τη μεγάλη εικόνα: «And out there, it was a great big world», όπως τραγούδησε τόσο έξοχα ο Τομ Πέτι στο «American Girl». Της πάει νομίζω της, εκ Βόλου ορμώμενης αλλά χρόνια εν Αθήναις ζώσα, κυρίας τούτος ο στίχος. Όπως της πάει και το ταξίδι, το χάσιμο και η κατόπιν πάλι ανεύρεση του εαυτού, που περιλουσμένος από την τόση φαντασμαγορία των σημείων του χάρτη, συνειδητοποιεί και ποιος στα αλήθεια είναι μα και πώς επαναορίζεται και επαναξιολογείται, συνδεδεμένος πλέον με τη συνάφεια του κόσμου. 

Για ποιο «παλιό χρέος» παίρνεις κάθε τόσο τα βουνά και τα αεροδρόμια; Κάτι βαθιά ψυχαναλυτικό κρύβεται πίσω από αυτή τη διαρκή συνθήκη μετακίνησης, που υποβάλλεις τον εαυτό σου...
Πρώτον, δεν υποβάλλω τον εαυτό μου σε τίποτα! Είναι ο πρώτος νόμος της ρομποτικής μου, πρέπει να ξέρεις. Δώρα του κάνω. Και το μεγαλύτερο από αυτά είναι το τριγυρνάν! Υπάρχει και μια σοφότατη παροιμία που αγαπώ από βρέφος: Όποιος γυρίζει, μυρίζει!

Από τη μία η πίστη στην ομάδα, η συντροφικότητα καθώς το ορειβατικό «καραβάνι» τραβά για την κορυφή, και από την άλλη η μοναξιά του εαυτού, που παρά τη συμμετοχή σ’ ένα κατ’ εξοχήν ομαδικό επίτευγμα εντούτοις παραμένει ο ένας και μοναδικός παρατηρητής. Ποια Ινδία έχουν μέσα τους σήμερα οι τότε συνταξιδιώτες σου και ποια Ινδία περιγράφεις εσύ στις σελίδες του βιβλίου;
Είναι εντελώς σίγουρο πως ο καθένας από μας έχει μια άλλη Ινδία, μια άλλη Βενεζουέλα στο μυαλό του. Μερικοί δεν θα μπορέσουν καν να αναγνωρίσουν αυτά που γράφω. Άλλωστε οι νευροεπιστήμονες μας βεβαιώνουν ότι το μισό περίπου της «πραγματικότητας» που βλέπουμε, το βάζουμε μόνοι μας! Βλέπουμε δηλαδή και ακούμε αυτό που είμαστε έτοιμοι να δούμε ή να ακούσουμε. Με λίγα λόγια αυτό που θα διαβάσετε είναι η δικιά μου Κούβα, η δικιά μου Γη του Πυρός. Με λίγη ιστορία, αφού είμαι ιστορικός, με λίγη κοινωνιολογία, αφού είμαι συγγραφέας, και με πολλές τρελές ιστορίες, αφού ρέπω στο σουρεαλισμό!

Η προβιομηχανική Αιθιοπία των κομμένων κλειτορίδων, το Βιετνάμ όπου ο σκύλος είναι σπουδαίος μεζές, η Γη του Πυρός (everybody knows that this nowhere), όπου ο Δαρβίνος επέστρεψε με τη θεωρία της εξέλιξης... Ως παιδί της Δύσης, πόσο δύσκολο ήταν να καταλάβεις έναν κόσμο πέρα από τις δικές σου αξίες; 
Αυτή ακριβώς είναι η εκπαίδευση που σου προσφέρει το ταξίδι. Σου δίνει συχνά μια μπουνιά στα μούτρα και σε αναγκάζει να βγεις από τα βολικά σχήματα της δικής σου ζωής και να αντικρίσεις κατάματα μια άλλη. Μετά εναπόκειται στο αναλυτικό εργαλείο του καθενός, στην κοινωνική ευαισθησία του και τον αξιακό του κώδικα το τι θα καταλάβει και τι θέση θα πάρει απέναντί του.

Ανθρωπολογία, πολιτική οικονομία, κοινωνιολογία, ιστορία, αυτόματη γραφή, σουρεαλιστικά ξεκαρδιστική ματιά, δυσκολεύουν τον «ταμπελάκια» να εντάξει κάπου το βιβλίο σου. Αδέσποτο, δηλαδή, σαν να μη θέλεις να ενταχθείς σε ένα στιλ - σημείο στο ράφι του βιβλιοπωλείου.
Αδέσποτο εντελώς το βιβλιαράκι μου, γιατί αδέσποτη και η συγγραφέας. Δεν με ενδιαφέρει σε ποιο ράφι θα το βάλουν τα βιβλιοπωλεία. Το μόνο που με νοιάζει είναι αν θα μπει στην καρδιά των αναγνωστών μου.

Μίλα μου για την ομάδα! Έχετε όνομα; Θα κόψετε πίτα μετά την Πρωτοχρονιά; Είναι κάτι σταθερό ή αναλόγως του ταξιδιού και των συμμετοχών, κάθε φορά στήνεται και άλλη «παρέα»;
Η παρέα είναι πάντα διαφορετική. Ποτέ δεν ξέρεις με ποιους θα ταξιδέψεις. Απλώς φροντίζεις να εξασφαλίσεις ένα δικό σου, πολύ δικό σου παρεάκι 2-3 ατόμων τουλάχιστον, και μετά είσαι ανοιχτός σε καινούργια πρόσωπα ελπίζοντας στο καλύτερο. Όπως ακριβώς και στη ζωή!

Κάποτε είχες δηλώσει πως σαν συγγραφέας εκπαιδεύτηκες να βλέπεις πολυδιάστατα. Μα είσαι σίγουρη πως αυτό για την Ελλάδα του 2017 προς ’18 είναι πλεονέκτημα;
Η αλήθεια είναι πως στη σημερινή Ελλάδα το να μη βλέπεις και να μην αντιδράς ασπρόμαυρα είναι πρόβλημα μέγα. Αλλά τι να κάνουμε; Με αυτό μεγαλώσαμε, με αυτό θα πορευτούμε…

Be thankful for what you got! Πόσες φορές το είπες, όταν επέστρεψες από κάπου ζόρικα ή τριτοκοσμικά; Αλλά και αντίστροφα, πόσες τύψεις ένιωσες σε κάποιες εσχατιές για την ιδιότητα «δυτικός άνθρωπος» που φέρεις;
Όπως ακριβώς τα λες. Γυρνώντας από την Αιθιοπία φιλήσαμε όλοι τα πατώματα του Βενιζέλου. Η ασύλληπτη πραγματικότητα της φτώχειας και της αρρώστιας μάς χαστούκισε και καταλάβαμε όλοι πόσο ευγνώμονες πρέπει να είμαστε για την τύχη μας να γεννηθούμε στο λευκό ευρωπαϊκό νότο. Δεν είμαστε πτωχευμένοι φουκαράδες, προνομιούχοι είμαστε. Καταλάβαμε επίσης οι περισσότεροι πως τμήμα της καλής ζωής που μας επιφύλαξε η τύχη οφείλεται και στην κακοποίηση του τρίτου κόσμου. Για να πάρω δηλαδή εγώ το φτηνό μου σακίδιο, κάποιο παιδί δουλεύει για ψίχουλα στο Βιετνάμ ή στην Κίνα.