Αϊτή: Η βιομηχανία των απαγωγών

Η πρόσφατη απαγωγή 17 αμερικανών ιερωμένων στο Port-au-Prince της Αϊτής υπογράμμισε για μια ακόμη φορά μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα της νήσου: Ότι σε μια από τις κοινωνίες με την υψηλότερη βία και εγκληματικότητα στον κόσμο απουσιάζει σχεδόν τελείως το στοιχείο της διακίνησης ναρκωτικών. Εδώ οι συμμορίες ασχολούνται κυρίως με τον εκβιασμό των καταστηματαρχών και, πάνω απ’ όλα, με τις απαγωγές.

Πράγματι η εγκληματική δραστηριότητα που σημειώνει κατακόρυφη άνοδο τον τελευταίο καιρό είναι οι απαγωγές. Μεταξύ του Ιανουαρίου και του Οκτωβρίου δηλώθηκαν 800 περιπτώσεις. Να σημειωθεί ότι αυτός ο αριθμός αντιπροσωπεύει ένα μέρος μόνο του συνόλου των απαγωγών καθώς οι περισσότερες δεν δηλώνονται.

Η συμμορία που απήγαγε τους αμερικανούς ιερωμένους ονομάζεται Mowozo 400 («Oι 400 χυδαίοι») και ο αρχηγός της αποκαλείται Lamo Sanjou («ο θάνατος δεν ξέρει ποια μέρα έρχεται»). Πρόκειται για μια από τις πλέον βίαιες και αιματοβαμμένες συμμορίες. Η απαγωγή των ιερωμένων παραβίασε έναν άγραφο κανόνα που ίσχυε μέχρι πρόσφατα: να μην απάγονται κληρικοί, μοναχές και γενικότερα άτομα που σχετίζονται με τη θρησκεία. Η συμμορία αυτή ήδη είχε παραβιάσει αυτόν τον κανόνα τον περασμένο Απρίλη, όταν απήγαγε Καθολικούς κληρικούς και μοναχές. 

Μια μεγάλη αλλαγή που έχει σημειωθεί τα τελευταία έτη στην πρακτική των απαγωγών είναι ότι παλαιότερα απήγαγαν μόνο άτομα που βρισκόντουσαν εκτός της οικίας τους, στον δρόμο ή σε ένα κατάστημα. Σήμερα μπαίνουν στα σπίτια για να απαγάγουν κάποιον χρησιμοποιώντας μεγάλη βία. Δεν υπάρχει μέρος όπου το άτομο μπορεί να αισθάνεται ασφαλές. Επίσης παλαιότερα δεν βίαζαν τις γυναίκες που απήγαγαν. Σήμερα ο βιασμός είναι σύνηθες φαινόμενο. 

Παλαιότερα οι απαγωγές είχαν ως κύριο αίτιο την εκδίκηση (μεταξύ ζευγαριών, οικογενειών, ομάδων). Σήμερα οι συμμορίες το κάνουν αποκλειστικά και μόνο για χρήματα. Για αυτό οι απαγωγές έχουν γίνει πιο βίαιες. Οι βασανισμοί π.χ. των θυμάτων γίνονται για να πεισθούν οι συγγενείς και φίλοι του θύματος να πληρώσουν τα λύτρα το ταχύτερο.

Τα θύματα των απαγωγών προέρχονται κυρίως από τη μεσαία τάξη (γιατροί, δικηγόροι κ.λπ.) και από τους φτωχούς. Ελάχιστα θύματα απαγωγών προέρχονται από την τάξη των πλουσίων.

Ακόμα κι αν επιβιώσει το θύμα, θα έχει υποστεί ένα τεράστιο πλήγμα. Όχι μόνο ψυχολογικό αλλά και οικονομικό επίσης. Όχι μόνο το θύμα αλλά και οι συγγενείς και φίλοι. Η πληρωμή των λύτρων στην Αϊτή είναι συλλογική υπόθεση. Η οικογένεια, προκειμένου να πληρώσει τα λύτρα, κάνει έρανο μεταξύ των συγγενών και φίλων που φυσικά δεν μπορούν να αρνηθούν να συνεισφέρουν. Οι συμμορίες ζητούν μεταξύ 100 χιλιάδων και 1 εκατομμυρίου δολαρίων για κάθε απαχθέντα, όμως κατεβάζουν το ποσό κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για υπέρογκα ποσά σε μια τόσο φτωχή χώρα.

Να σημειωθεί εδώ ότι το θύμα μια απαγωγής δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλές μετά, ότι δηλαδή δεν θα το ξαναπαγάγουν. Ίσως να μην το πράξει η ίδια συμμορία, αλλά κανείς δεν εγγυάται ότι δεν θα το κάνει μια άλλη από τις 200 που δραστηριοποιούνται στην Αϊτή. Μια απαγωγή δεν εξασφαλίζει «ανοσία» έναντι μελλοντικών απαγωγών.

Αυτό που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο το έργο της αποκάλυψης των απαγωγέων και της απελευθέρωσης των θυμάτων είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι αστυνομικοί βοηθούν τους απαγωγείς.

Επίσης οι συμμορίες χρησιμοποιούν πρωτοποριακές επιχειρηματικές μεθόδους, όπως το outsourcing, στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους. Έτσι μια συμμορία μπορεί να κάνει την απαγωγή, μια άλλη να φυλάει το θύμα στη διάρκεια της κράτησης και μια τρίτη να πραγματοποιεί τις διαπραγματεύσεις για την καταβολή των λύτρων.