Ήχος και μηχανοκίνητος αθλητισμός

Οι άνθρωποι είμαστε συνυφασμένοι με τους ήχους. Όσο απόλυτη σας φάνηκε η φράση αυτή, τόσο απόλυτα και κατακλυσμιαία είναι και τα ηχητικά ερεθίσματα που καθορίζουν έναν άνθρωπο από την γέννησή του. Για την ακρίβεια, μόλις τέσσερις εβδομάδες μετά τη σύλληψη το έμβρυο ανταποκρίνεται σε ηχητικές συχνότητες παραγόμενες από το περιβάλλον και τη μητέρα του. Τότε ακριβώς είναι η στιγμή που το σύνθετο ακουστικό σύστημα του εμβρύου ξεκινάει να προσλαμβάνει και να αναλύει τους εσωτερικούς στη μήτρα, αλλά και εξωτερικούς σε αυτήν ήχους, θέτοντας έτσι σε λειτουργία το πολύ σημαντικό φαινόμενο της εγκεφαλικής νευροπλαστικότητας, της ικανότητας δηλαδή που έχει ο εγκέφαλος να τροποποιείται δομικά και να μαθαίνει λειτουργικά μέσω των εμπειριών και ερεθισμάτων που προέρχονται από το περιβάλλον.  Ιδιαιτέρως σχετικά με τη μητρική  φωνή, αυτή δρα ως τροφή για τον εγκέφαλο του εμβρύου. Η ανθρώπινη φωνή, αλλά και οι υπόλοιποι πρωτογενείς ήχοι της φύσης, με την ποικιλία των συχνοτήτων που περιλαμβάνουν, ενεργοποιούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε οποιαδήποτε ηλικιακή φάση, δίχως να τον εξαντλούν σε ψυχικό και νοητικό επίπεδο. 

Σαν να μην έφθανε αυτό, νέα έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και των εργαστηρίων της εταιρίας Unilever, υπό τον Δρ. Άντυ Γουντς και την Έλεν Πολιάκωφ, και η οποία παρουσιάσθηκε στο περιοδικό για θέματα διατροφής «Food Quality and Preferences» (Ποιότητα Τροφής και Προτιμήσεις) έδειξε το εξής συναρπαστικό: Το ανθρώπινο αισθητήριο της γεύσεως επηρεάζεται από το αισθητήριο της ακοής. Με απλά λόγια, αυτό που η έρευνα έδειξε ήταν πως ένα φαγητό και μια γευσιγνωσιακή εμπειρία τείνει να διαφέρει αναλόγως των ήχων στους οποίους το άτομο εκτίθεται. Ακόμα πιο απλά, διαφορετική γεύση θα έχει ένα συγκεκριμένο πιάτο καθώς το τρώτε στο αεροδρόμιο, από ό,τι στον κήπο του σπιτιού σας. Η συγκλονιστική αυτή έρευνα έρχεται να υπενθυμίσει – μαζί με την αναπτυξιακή επιστήμη – τη σημασία του ήχου στη νευροεξέλιξη του ανθρώπου.

Όσο σημαντικός όμως είναι ο ήχος στην εξελικτική φάση του ανθρώπου και στη διαμόρφωση μιας υγιούς οντότητας –ικανής να αντιδρά στα ερεθίσματα–, τόσοι είναι και οι πιθανοί κίνδυνοι στην περίπτωση της υπερέκθεσης στους ήχους. Συγκεκριμένα στην ψυχοανάπτυξη του νέου ανθρώπου,  εάν εκτεθεί σε θορύβους οι οποίοι είναι ανεπιθύμητοι και επομένως του προκαλέσουν άγχος, τότε αυξάνονται οι ορμόνες του στρες στο αίμα, επιταχύνεται ο καρδιακός παλμός, συσπώνται τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνεται η πίεση. 

Η οργανική αυτή αντίδραση στον θόρυβο είναι εξαιρετικά αγχωτική και έτσι το σώμα αντιδρά στον θόρυβο με τέτοιο τρόπο που θυμίζει άμυνα σε κατάσταση άμεσης ανάγκης. Κατά την έκθεση σε έντονους θορύβους εκκρίνονται οι ορμόνες του στρες (αδρεναλίνη, νορεπινεφρίνη) και έτσι μπορεί να μεταβληθεί η ψυχική διάθεση του παιδιού. Συνήθεις επιπτώσεις στη διάθεση είναι η νευρικότητα και η επιθετικότητα. Επίσης, η χρόνια έκθεση σε θορύβους μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στον ύπνο του παιδιού. Όπως αναφέρεται και πιο πάνω ο θόρυβος προκαλεί μια γενική αντίδραση άγχους η οποία επιδρά επίσης στην ικανότητα του παιδιού για προσοχή, συγκέντρωση, καθώς και στην ικανότητά του για αντίληψη, επικοινωνία και διατήρηση κινήτρου. 

Αρκετές μελέτες συνεχίζονται να γίνονται αναφορικά με την επίδραση του ήχου και σε άλλους τομείς της κοινωνικής δομής, όπως η αυτοκίνηση. Εκεί τα πράγματα κάπως περιπλέκονται καθώς όποιες αναφορές στην αρνητική επίδραση του ήχου εσωκλείονται ως κομμάτι μιας γενικότερης αλλαγής νοοτροπίας στις επιπτώσεις της ηχορύπανσης των παραδοσιακών μηχανών εσωτερικής καύσης. Ακόμη και εδώ τα δεδομένα είναι αδιάψευστα. Η μακροχρόνια έκθεση στον θόρυβο μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ενόχλησης, των διαταραχών ύπνου, των αρνητικών επιπτώσεων στο καρδιαγγειακό και στο μεταβολικό σύστημα, καθώς και της γνωστικής δυσλειτουργίας των παιδιών. Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, εκτιμάται ότι ο περιβαλλοντικός θόρυβος συμβάλλει στην εμφάνιση 48.000 νέων περιπτώσεων ισχαιμικής καρδιοπάθειας ετησίως καθώς και 12.000 πρόωρων θανάτων. Επιπλέον, εκτιμάται ότι 22 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνια υψηλή ενόχληση και 6,5 εκατομμύρια υποφέρουν από χρόνια σοβαρή διαταραχή ύπνου. Εξαιτίας του θορύβου των αεροσκαφών, εκτιμάται ότι 12.500 παιδιά σχολικής ηλικίας παρουσιάζουν αναγνωστική ανεπάρκεια στο σχολείο.

Από την ηχορύπανση, στην ακραία ηρεμία

Σχετικό Άρθρο

Αυτοκινηση 30 πράγματα που ίσως να μην ξέρατε για τα αυτοκίνητα

Ελένη Χελιώτη 27.10.2021, 17:57

Το ζήτημα όμως δεν είναι τόσο απλό. Αν ακολουθήσει κανείς τα δεδομένα θα ισχυριστεί πως η ηλεκτροκίνηση ως τρόπος αποφυγής της ηχητικής ρύπανσης είναι και πανάκεια. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί κάτι τέτοιο, όταν η παντελής απουσία ηχητικών δεδομένων αυξάνει επίσης τα επίπεδα άγχους και ψυχογενούς σύγχυσης. Δεν είναι μόνο ζήτημα απόλαυσης και μνήμης –καθώς ο άνθρωπος ως εξελικτικό όν δύναται να προσαρμοστεί σε αλλαγές– αλλά κυρίως θέμα μιας ομαλής ψυχικής μετάβασης. Όλα γίνονται αρκετά γρήγορα και δυστυχώς σε ορισμένες περιπτώσεις η επιστημονική κοινότητα αδυνατεί να ευθυγραμμιστεί με την ιλιγγιώδη ταχύτητα της εξέλιξης της τεχνολογίας. Το Acoustic Vehicle Alerting System (AVAS), το σύστημα με το οποίο θα πρέπει να εφοδιάζονται υποχρεωτικά τα αυτοκίνητα με κάποιο ηλεκτρικό σύνολο, ώστε να ρυθμίζονται οι ηχητικές προδιαγραφές τους, είναι μια αρχή, όμως κι αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη πόσο και πώς επιδρά στην ψυχό-εξελικτική κατάσταση του μέσου καταναλωτή. Είναι βέβαιο πως περισσότερα δεδομένα θα μπορέσουν να συλλεγούν την επόμενη δεκαετία, όταν πια τα μοντέλα ηχητικής αποτροπής στην αυτοκίνηση θα έχουν εκτιμηθεί. 

Αναφορικά με τους  ρομαντικούς petrolheads και λάτρεις των παραδοσιακών V8 κινητήρων, η επιστημοσύνη έχει αποφανθεί. Όποια μνήμη δεν συντηρείται, δεν ανανεώνεται και δεν μετεξελίσσεται στον χωρόχρονο, είναι καταδικασμένη να χαθεί στη λήθη. Κάποιες μνήμες δεν χάνονται με την εξέλιξη γιατί αυτό που διατηρείται, στο μέλλον θα είναι η συγκίνηση της απόλαυσης της οδήγησης. Ουδείς γνωρίζει το μέλλον, το μόνο που μπορούμε είναι να απολαύσουμε το παρόν.