Το Τζούντιθ Μπάτλερ στην Αθήνα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Ποιος φοβάται το φύλο;» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια
«Υπάρχουν δύο φύλα: Φασίστες και Αντιφασίστες». Με το εμβληματικό αυτό σχόλιο, το οποίο δανείστηκε από φεμινιστική ομάδα στην Αργεντινή, έκλεισε την ομιλία του το διεθνώς αναγνωρισμένο φιλόσοφο Τζούντιθ Μπάτλερ(Judith Butler), στην ανοιχτή συζήτηση που έγινε στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, με αφορμή την ελληνική έκδοση του τελευταίου του βιβλίου «Ποιος φοβάται το φύλο;» από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, ένα βιβλίο που θεωρήθηκε το πιο αναμενόμενο βιβλίο του 2024 από τους New York Times, Washington Post, Time, Los Angeles Times, Elle, Cosmopolitan, Kirkus, Literary Hub, Autostraddle, The Millions, Electric Literature, them. Η εμβληματική προσωπικότητα που με το πρωτοποριακό βιβλίο «Αναταραχή φύλου» επαναπροσδιόρισε την αντίληψή μας για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, καταπιάνεται τώρα όχι με μια νέα θεωρία αλλά με τις επιθέσεις κατά του φύλου, που έχουν αποκτήσει κεντρική θέση στα σημερινά συντηρητικά και αντιδραστικά κινήματα.
Η παρουσίαση του βιβλίου, που διοργάνωσε το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή, σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια και με την υποστήριξη της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης και της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, είχε εντυπωσιακή προσέλευση κόσμου γεμίζοντας ασφυκτικά τους χώρους της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης και τη Φωκίωνος Νέγρη. Εκατοντάδες άτομα από την ακαδημαϊκή, καλλιτεχνική και ακτιβιστική κοινότητα έδωσαν το «παρών», επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο πάνω στα ζητήματα φύλου, συμπερίληψης και δημοκρατίας. Με το Τζούντιθ Μπάτλερ συνομίλησαν η Αθηνά Αθανασίου, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Μυρτώ Τσιλιμπουνίδη, συγγραφέας και ερευνητό.
Το Τζούντιθ Μπάτλερ μιλώντας -μεταξύ άλλων- για την αλληλεγγύη τόνισε ότι «Κανένας μας δεν γίνεται κάτι χωρίς τους άλλους».
«Πώς μπορούμε να φανταστούμε ή να θρηνήσουμε μια ζωντανή αλληλεξάρτηση υπό τις σύγχρονες κλιματικές συνθήκες ή, ακόμα χειρότερα, υπό συνθήκες ανοιχτές σε πολέμους και καταστροφές; Δεν είναι ότι εγώ ή εσύ χάνουμε κάτι πολύτιμο, αλλά ότι, συλλογικά πλέον, είμαστε υποχρεωμένοι να αναμετρηθούμε με την αξία της ζωντανής αλληλεξάρτησης και να παλέψουμε ενάντια στην καταστροφή και την απώλειά της. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να στηριχτούμε σε μια μορφή γνώσης και πρακτικής που θα μας παγκοσμιοποιήσει στο όνομα της ζωής και μιας ποιότητας ελευθερίας και δικαιοσύνης. Και θα μας βοηθήσει να βρούμε ένα πάθος, ένα λυσσασμένο πάθος που μπορεί να εκφραστεί μέσω διαφόρων τεχνολογιών επικοινωνίας ως αίτημα για ριζοσπαστική δημοκρατία, μια δημοκρατία που είναι δυνητικά πιο ισχυρή απ' οποιοδήποτε φασιστικό πάθος. Θα βρούμε τότε τις συνθήκες μιας αλληλεγγύης βασισμένης σ' ένα -αδύνατο ίσως όσο και αναγκαίο- υπερεθνικό συλλογικό φαντασιακό».
Ποιο είναι το Τζούντιθ Μπάτλερ
To Τζούντιθ Μπάτλερ (they/them) γεννήθηκε το 1956 στο Κλίβελαντ του Οχάιο, στις ΗΠΑ. Το 1984 έλαβε διδακτορικό στη φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο Yale. Δίδαξε σε πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Κέντρο Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, και σήμερα κατέχει την Έδρα Ρητορικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϋ.
Από τους σημαντικότερους θεωρητικούς στο πεδίο του φεμινισμού, της queer θεωρίας, της πολιτικής φιλοσοφίας και της ηθικής, έχει επίσης ασκήσει επίδραση στον κινηματικό χώρο και είναι ενεργό σε κοινωνικά ζητήματα υποστηρίζοντας τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, την ισότητα των φύλων και την κοινωνική δικαιοσύνη. Επίσης έχει συμμετάσχει σε ακτιβιστικές οργανώσεις υπέρ της ακαδημαϊκής ελευθερίας του λόγου, των δικαιωμάτων των μεταναστών και της ειρήνης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, έχει ασκήσει κριτική σε αυταρχικές πολιτικές και έχει υποστηρίξει κινήματα όπως το BDS (Boycott, Divestment, Sanctions) .
Έργα του είναι: Subjects of Desire. Hegelian Reflections in Twentieth-Century France (1987), Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity (1990), ,Bodies that Matter. On the Discursive Limits of “Sex” (1993), Excitable Speech. A Politics of the Performative (1997), The Psychic Life of Power. Theories of Subjection (1997), Antigone’s Claim. Kinship Between Life and Death (2000), Contingency, Hegemony, Universality. Contemporary Dialogues on the Left (μαζί με τους Ernesto Laclau και Slavoj Žižek, 2000), Prejudicial Appearances. The Logic of American Antidiscrimination Law (2002), Women and Social Transformation (μαζί με τις Elisabeth Beck-Gernsheim και Lídia Puigvert, 2003), Kierkegaard's Speculative Despair in The age of German idealism (επιμ. μαζί με τον Robert C. Solomon, 2003), Precarious Life. The Power of Violence and Mourning (2004), Undoing Gender (2004), Giving an Account of Oneself (2005), Who Sings the Nation-State? Language, Politics, Belonging (μαζί με την Gayatri Spivak, 2007), Frames of War. When is Life Grievable? (2009), Is Critique Secular? Blasphemy, Injury, and Free Speech (2009), The Power of Religion in the Public Sphere (2011), The Question of Gender. Joan W. Scott's Critical Feminism (2011), Parting Ways. Jewishness and the Critique of Zionism (2012), Dispossession. The Performative in the Political (μαζί με την Αθηνά Αθανασίου, 2013), Senses of the Subject (2015), Notes Toward a Performative Theory of Assembly (2015), The Force of Nonviolence: An Ethics-Political Bind (2021 - εκ. Αλεξάνδρεια 2022), What World is This? A Pandemic Phenomenology (2022), The Livable and the Unlivable (μαζί με τον Frédéric Worms, 2023), Who's afraid of Gender (2024).
Η πιο γνωστή του συμβολή είναι η έννοια της «επιτελεστικότητας του φύλου» (gender performativity), την οποία ανέπτυξε στο βιβλίο της Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity (1990), το οποίο θεωρείται θεμελιώδες έργο στις σπουδές φύλου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το φύλο δεν είναι μια έμφυτη ή βιολογικά καθορισμένη ταυτότητα, αλλά διαμορφώνεται μέσα από επαναλαμβανόμενες κοινωνικές πράξεις και λόγους. Δηλαδή, το φύλο είναι κάτι που "κάνουμε" μέσα από την καθημερινή μας συμπεριφορά, και όχι κάτι που "είμαστε" εκ φύσεως.
Το Μπάτλερ αυτοπροσδιορίζεται ως non-binary (μη δυαδικό) άτομο και χρησιμοποιεί τις αντωνυμίες «they/them», η ελληνική μετάφραση των οποίων έχει καθιερωθεί ως «το/του». Έχει εκφράσει την άποψη ότι οι παραδοσιακές κατηγορίες φύλου είναι περιοριστικές και ότι η αναγνώριση της ποικιλομορφίας των φύλων είναι απαραίτητη για μια δίκαιη κοινωνία.
Λίγα λόγια για το βιβλίο «Ποιος φοβάται το φύλο;» (εκδ. Αλεξάνδρεια)
Παγκόσμια δίκτυα, αυταρχικά καθεστώτα, φασιστικά μορφώματα, ακόμη και τρανσφοβικές φεμινίστριες, στρέφονται κατά της «ιδεολογίας του φύλου» διαδίδοντας μια φαντασίωση που θέλει το φύλο επικίνδυνη, ίσως και διαβολική απειλή για τις οικογένειες, τις τοπικές κουλτούρες, τον πολιτισμό, τον ίδιο τον «άνθρωπο». Υποδαυλισμένο από τη ρητορική δημόσιων προσώπων, το κίνημα αυτό θέλει να καταργήσει την αναπαραγωγική δικαιοσύνη, να υπονομεύσει κάθε προστασία από τη σεξουαλική και την έμφυλη βία και να αφαιρέσει από τρανς και κουίρ άτομα το δικαίωμα να ζουν χωρίς τον φόβο της καταπίεσης, του αποκλεισμού και της βίας. Συγκεντρώνοντας και μεταθέτοντας άγχη και φόβους καταστροφής, δρώντας σε συνδυασμό με παραπλανητικές ερμηνείες της «κριτικής θεωρίας της φυλής» και ξενοφοβικούς πανικούς απέναντι στη μετανάστευση, δαιμονοποιεί τους αγώνες για ισότητα, τροφοδοτεί τον επιθετικό εθνικισμό και κάνει ευάλωτους εκατομμύρια ανθρώπους. Το βιβλίο είναι ένα τολμηρό κάλεσμα να αρνηθούμε κάθε σύμπραξη με αυταρχικά κινήματα και να σχηματίσουμε μια ευρύτερη συμμαχία με άτομα και ομάδες που ο αγώνας τους για ισότητα συνδέεται με την καταπολέμηση κάθε είδους αδικίας.
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
15°
