Ο Ιλάν στα ίχνη και τα «Μπλουζ του Big John»

Θυμάμαι τον Ιλάν, να περνάει με κίτρινο, γαλάζιο και ροζ highlighter τις ανακοινώσεις του Ηχώ και του Jazz FM και να τις καρφιτσώνει στην καφετί μοκέτα του μικρού στούντιο της Αγίας Σοφίας. Πολλά χρόνια πίσω, 35 ας πούμε… Έτσι ακριβώς ήταν και τα ταμπελάκια του μαγαζιού που είχε κάποτε στην Κολοκοτρώνη, έτσι και τα χειρόγραφα με τα κείμενα των εκπομπών του. Υποθέτω ότι έτσι ακριβώς ήταν και οι σημειώσεις που κρατούσε για να γράψει το «Μπλουζ του Big John», το πρώτο του βιβλίο. Γνωρίζετε τον Ιλάν από το ραδιόφωνο. Ή από τα κείμενά του στον τύπο της Κυριακής. Ήρθε η ώρα να τον γνωρίσετε και ως συγγραφέα.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το βιβλίο;
Τις δύσκολες πρώτες μέρες της μεγάλης κρίσης και της αναδουλειάς, με μια βαθιά θλίψη να μου προκαλεί μια απόλυτη δημιουργική αδράνεια, αφήνοντας πίσω τους χρωματιστούς μαρκαδόρους - με τους οποίους πάντοτε «ζωγράφιζα» τα κείμενα των εκπομπών μου στο ραδιόφωνο, δανείστηκα απ’ την κόρη μου το notebook κι άρχισα να δακτυλογραφώ. Ο Big John ήρθε κοντά μου εντελώς φυσικά. Έμοιαζε σα να ’χα ζήσει, σε μιαν άλλη ζωή, τη δική του.

Εκτός από ραδιοφωνικός παραγωγός και δημοσιογράφος πώς νιώθεις πλέον και επίσημα ως συγγραφέας;
Τίποτα «επίσημο» δεν υπήρξε στη ζωή μου! Με τη μουσική, καταπιάστηκα από τα παιδικά μου χρόνια, σαν ακροατής. Υπήρχε μπόλικη στο σπίτι λόγω του πατέρα μου που άκουγε εμμονικά το «Τρίτο» και εμπλούτιζε τη δισκοθήκη του από τη Λέσχη του Δίσκου με βινύλια 33 στροφών κλασικής και τζαζ μουσικής. Διοργανωτής περιοδειών γνωστών καλλιτεχνών στα φοιτητικά μου χρόνια -και θεματικών φεστιβάλ αργότερα-, ραδιοφωνικός παραγωγός έγινα όταν το παλιό καλό ραδιόφωνο ξέφυγε από τα δεσμά της αποκλειστικότητας του δημόσιου φορέα. Δημοσιογράφος δεν νομίζω πως θα γίνω ποτέ. Απλά, τις Κυριακές γράφω τα δισέλιδά μου στην «ΑΥΓΗ», για τις μουσικές που δημιουργούν άνθρωποι από την τζαζ και την κλασική σκηνή - νέοι και πιο παλιοί. Το alter ego μου, ο επίμονος δημοσιογράφος της «Boston Inquirer», που με όχημα τη γραφομηχανή του ανέλαβε τον ρόλο του αφηγητή, αυτός μάλιστα, είναι. Ανακαλύπτει λεπτομέρειες και τις άγνωστες πτυχές της ζωής του μικρού John από τη Λουϊζιάνα, που τελικά τυπώνει στις σελίδες του βιβλίου του. Ή, μήπως, τελικά, αυτό το βιβλίο είναι δικό μου; Μήπως στοιχειοθετήθηκε μέσα από τις μνήμες, τις εμπειρίες και τις αισθήσεις μου, στην οθόνη του μικρού υπολογιστή;

Από πού έρχεται αυτό το βιβλίο;
Οι γραμμές που θα διαβάσουν όσοι βρουν στο διάβα τους το Μπλουζ του Big John, ξεπήδησαν σαν μέσα από αυτή την ομίχλη που, κάποια υγρά πρωινά, καλύπτει τα καλαμποκοχώραφα στα αγροτικά περίχωρα και στους φτωχικούς οικισμούς γύρω από την πρωτεύουσα του αμερικάνικου νότου. Την πόλη της Νέας Ορλεάνης που γέννησε τη μουσική των μαύρων σκλάβων που -κάποιοι, κάποτε-, ονόμασαν τζαζ.

Ποιος ακριβώς είναι ο Big John;
Δεν νομίζω πως θα το μάθω ποτέ! Η ομίχλη αυτή λες και βάλθηκε να σκεπάσει με το βαρύ πέπλο της, όλη τη ζωή του. Μέχρι που ο Frank Johnson... πείσμωσε, ώστε να βρει τα ίχνη της. Δεν θα τα κατάφερνε, αν δεν έφτανε στα χέρια του ένα παλιό μικρό ταλαιπωρημένο τετράδιο, το ημερολόγιό τουBig John.Είχε αρχίσει να κρατάει σημειώσεις, από τότε που οι αδίστακτοι τύποι με τις άσπρες κουκούλες, έκαψαν το σπίτι της γειτόνισσας. Τη νύχτα εκείνη που η μάνα του γέμισε την παλιά σκονισμένη βαλίτσα και τον έστειλε μακριά, να γλιτώσει. Βρέθηκε μόνος στη μεγάλη πόλη, με την κορνέτα στα μπαγκάζια του, αγορασμένη με τα πέντε «πράσινα» του παλιόφιλου Papa Jo και τυλιγμένη με το μοναδικό καλό πουκάμισό του. Αυτή ήταν που άναψε το φυτίλι στην ιστορία του Big John, του ήρωά μου. Τώρα, τι ήρωας είναι αυτός που τρέμει σαν το ψάρι, μόλις του την πέφτουν τα «καλά παιδιά» της μαφίας με τα ακονισμένα μαχαίρια, εσείς θα το κρίνετε.

Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει το παίξιμό του;
Λίγες νότες έμειναν από τη μουσική του. Ένα ή δυο σινγκλάκια 45 στροφών που μας άφησε -όσο ζούσε στο Σικάγο- και κάποια προσχέδια για ένα LP σε μεγάλη εταιρία. Τον ήχο του, το παίξιμό του, το θυμούνται όσοι βρέθηκαν μαζί του στις περιοδείες και τις συναυλίες όπου έπαιξε, στην πολυκύμαντη ζωή του. Ποτέ δεν συναντήθηκε και δεν έπαιξε με τον Papa Jo, τον περίφημο στα χρόνια των Big Bands ντράμερ κι ευεργέτη των παιδικών του χρόνων, τον μέντορά του. Αυτός τον καθοδηγούσε. Όμως το βιβλίο μου δεν είναι μια μουσική αυτοβιογραφία.

Τι θα έλεγες πως είναι;
Το «Μπλουζ του Big John» έχει πολλά ταξίδια∙ ξύδια, έρωτες, άλλοτε τρυφερούς και άλλοτε παθιασμένους, λιποταξίες απ’ το στρατό που η στρατιωτική μηχανή των ΗΠΑ έστελνε τροφή στα κανόνια του πολέμου στη μακρινή Ασία. Έχει Βαλένθια, Σαϊγκόν, Σικάγο, Παρίσι και Νέα Υόρκη. Έχει κορίτσια όμορφα, ανέμελα, και κορίτσια που σπαράζουν για μια αξιοπρεπή ζωή. Και βέβαια, πολλή μουσική, όχι πάντα δική του.

Πότε θυμάσαι τον εαυτό σου να ασχολείται για πρώτη φορά με τη τζαζ; Πώς βλέπεις αυτόν τον καιρό το ραδιόφωνο;
Ο πρώτος τζαζ δίσκος που αγόρασα ποτέ, ήταν το τρίο του Wes Montgomery στα 13 μου χρόνια. Τον είχα ακούσει ένα βράδυ στον «Αμερικάνο», το ραδιόφωνο της βάσης του Ελληνικού, τον AFRS που έμαθε την τζαζ στις Βαλκανικές χώρες και στις άλλες, πίσω από το βαρύ «Σιδηρούν Παραπέτασμα« της μεγάλης Σοβιετικής αρκούδας. Έως τότε άκουγα -αρχικά με δυσφορία- την μπάντα του Count Basie και την «ζαλιστική» για τον 9χρονο Ιλάν φωνή της Sassy (Sarah Vaughan), με το μοναδικό της βιμπράτο.Ακολούθησαν οι δεκάδες ώρες στα λιγοστά εξειδικευμένα δισκάδικα του κέντρου της πόλης, και οι εξίσου ελάχιστες τζαζ συναυλίες. Ώσπου έφτασαν τα «Praxis Festivals» του δάσκαλου της τζαζ Κώστα Γιαννουλόπουλου, να μας «ανοίξουν τα μάτια» για όσα συνέβαιναν στην παγκόσμια σκηνή της τζαζ.

Ο Jazz FM ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή στη διαδρομή σου, έτσι δεν είναι; Θα μπορούσε να σταθεί σήμερα ένα τέτοιο εγχείρημα;
Σαν συνέπεια όλων αυτών έφτασε το απονενοημένο διάβημα του Jazz FM στους 102,4 της «φτωχής» ραδιοφωνικής μπάντας της Αθήνας. Μια πρόταση του Κώστα που, ακόμα και τώρα, 33 χρόνια μετά -και λίγο λιγότερα από τον πρόωρο θάνατό του- θυμάμαι και τιμώ ως δάσκαλό μου σε ό,τι ακολούθησε. Όλα τα άλλα, είναι Ιστορία, που καλεί τους αναγνώστες της AV να την αναζητήσουν, καθώς υπάρχουν ελάχιστες ελπίδες να επαναληφθεί με την εμπορευματοποίηση του ραδιοφώνου και την ένταξή του σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους ή το κράτος. Οι φωτεινές εξαιρέσεις είναι ελάχιστες και σας καλώ να τις απολαύσετε, όπου και αν τις συναντάτε.

Και για τον Τύπο για τον οποίο εργάζεσαι;
Η μικρή φτωχή Αυγή, μια πραγματικά καλή εφημερίδα με την οποία συνεργάζομαι τα τελευταία έξι χρόνια, είναι μία ακόμα φωτεινή εξαίρεση, μέσα στο έντυπο «χάος». Πολύ σημαντικοί άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων σχηματίζουν το ένθετο του Πολιτισμού, που ξεχωρίζει. Πάρτε τη μια φορά στα χέρια σας, νιώστε τη μυρωδιά της κι αφήστε πίσω όσα από τα περιεχόμενά της δεν σας εκφράζουν.  

Τι διαδρομές κάνεις στην πόλη; Τι αγαπάς και τι αντιπαθείς στην Αθήνα;
Νοσταλγώ και τιμώ, όποτε μπορώ, τις κάποτε ήρεμες παλιές γειτονιές της. Τα παλιά Εξάρχεια όπου έζησα πολλά χρόνια, τα αποφεύγω. Προτιμώ να κρατήσω στο νου μου τις εικόνες απ’ τη γειτονιά που ήταν με τον άνθρωπο στο προσκήνιο. Ομορφιές βρίσκω ακόμα στο Μεταξουργείο, στα Πετράλωνα, το Θησείο, το Γκάζι, στο Μετς, όπου βλέπεις ακόμα χαμογελαστές όψεις ή χώρους γεμάτους από κάθε λογής μουσική. Περιορισμένες διαδρομές, όσο βαστάνε τα πονεμένα γόνατά μου!

Έχεις στα σκαριά και επόμενο βιβλίο;
Είναι «φυλακισμένο» εδώ και κάποια -λίγα- χρόνια και περιμένει τη στιγμή που θα απελευθερωθεί. Ο Big John και το μπλουζ του, το κράτησε στο περιθώριο. Θα έχει τον τίτλο των σελίδων μου στην Αυγή, «Μια ζωή Μουσική» δηλαδή. Βιογραφικά και άλλα μουσικά, αξέχαστες συναντήσεις, θέματα κι άνθρωποι που σημάδεψαν τη ζωή μου, θα το γεμίζουν. Θα το προλάβω; Τι λέτε κι εσύ Γιώργο;

Θα το προλάβεις, Ιλάν, είμαι σίγουρος…