Νίκος Πετρουλάκης - Ξεφυλλίζοντας τη μουσική: διαβάζοντας σε 33 1/3 στροφές

Τι σημαίνει να είσαι μουσικάνθρωπος; Στέλεχος δισκογραφικών εταιρειών, δημοσιογράφος, διευθυντής σε μουσικά έντυπα, ιδιοκτήτης δισκάδικων, ιδρυτής βινυλιακού label, dj, compiler συλλογών, ραδιοφωνικός παραγωγός; Ελάχιστοι μπορούν να δώσουν την απάντηση, γιατί ελάχιστοι έχουν ενδυθεί αυτές τις ιδιότητες με συνέπεια για 40, περίπου, χρόνια. Ο Νίκος Πετρουλάκης τα έχει κάνει όλα αυτά - και μερικά ακόμα! Φέτος ήρθε η ώρα για το πρώτο του βιβλίο, το «Playback», όπου ανθολογεί κείμενα του που έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ένθετα και ιστότοπους.

«Από την αρχή η σχέση μου με τη μουσική ξεπερνούσε οτιδήποτε χαρακτηρίζεται ως “προσωπικό χόμπι” και από μικρός συνειδητοποίησα ότι ο μόνος τρόπος για να συντηρήσω αυτή τη σχέση θα ήταν να βρίσκω δουλειές με τη μουσική ως ζητούμενο. Εξ ου λοιπόν και η πολυδιάσπαση όλα αυτά τα χρόνια αλλά, καθώς άντεξα στα χρόνια της κρίσης και της καραντίνας, θαρρώ πως κάπως θα τα βγάλω πέρα έως το τέρμα - το οποίο, μάλιστα, ούτε που φαίνεται στον ορίζοντα καθώς, αν και έχω μπει τυπικά στην δεκαετία της συνταξιοδότησης, δεν βιάζομαι καθόλου να το φτάσω…»

Έπειτα από τέσσερις δεκαετίες, λοιπόν, εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις, δεκάδες χιλιάδες δίσκους, χιλιάδες ραδιοφωνικές εκπομπές, ήρθε η ώρα για το πρώτο βιβλίο. Θα μπορούσε να είχε εκδοθεί και νωρίτερα;

Το μεγάλο μου άγχος, από τότε που αποφάσισα να συγκεντρώσω τα σκόρπια κείμενα μέχρι τώρα που το «Playback» βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων, ήταν και παραμένει αν τα συγκεκριμένα κείμενα μπορούν να δεθούν σε βιβλίο, αντικείμενο, εξ ορισμού, ιδιαίτερου πλην μεγαλύτερου, από τις περιοδικές εκδόσεις, κύρους, και αν καταφέρνουν και αυτά -για να δανειστώ ένα μέρος από το επίμετρο του Άρη Μπερλή στον Στόουνερ του John Williams [’65, μετ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg]- να προσφέρουν τη χαρά της ανάγνωσης, την απόλαυση της αφήγησης, την ηδονή της λογοτεχνίας… Και, πράγματι, μπορεί να ήταν αποτέλεσμα συγκυριακής ανάθεσης τα περισσότερα -μία προκαθορισμένη επέτειος, ένα αναπάντεχο γεγονός, ένας ξαφνικός θάνατος- και, φυσικά, δεν γράφτηκαν αρχικά με την προοπτική μιας τέτοιου είδους ανθολόγησης αλλά επιλέχθηκαν τώρα με ένα και μόνον πράγμα κατά νου: να μπορούν να υπάρξουν και χωρίς το αποτύπωμα της χρονοσήμανσής τους… Προτίμησα, μάλιστα, να τα αφήσω ως ακριβώς είχαν δοθεί στη δημοσιότητα, που σημαίνει ότι δεν υπήρξαν διορθώσεις, ούτε παρεμβάσεις, ούτε καλλωπισμοί -για λόγους αρχής βασικά: είναι ή ήταν προ διαδικτύου (;)- αδύνατον να τα ξέρεις όλα και… αν υπήρχαν λάθη, ε, ας συνεχίσουν να υπάρχουν!

Ας μην ξεχνάμε, εντούτοις, πως μιλάμε και για κείμενα που γράφτηκαν σε άλλες, εποχές, διαφορετικές από τη σημερινή, άρα ίσως σε κάποια σημεία να μη συνάδουν απόλυτα με τη λογική, τις ευαισθησίες, την πολιτική ορθότητα, τις συνήθειες και τη γλώσσα της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα… Οι καιροί αλλάζουν -και ειδικά οι τωρινοί πολύ πιο γρήγορα από ό,τι παλιότερα- και μαζί τους τα ήθη, τα έθιμα, οι έννοιες, οι τρόποι και, φυσικά, οι άνθρωποι και το πώς βλέπουν τα πράγματα… Μία περίπτωση που έρχεται εύκολα στο νου είναι ο παλιοχαρακτήρας ο Phil Spector και τα διάφορα αφοριστικά μνημόσυνα που, υπό το πρίσμα του #MeToo, πήραν σβάρνα και τις τραγουδάρες που σκαρφίστηκε…

Μουσική στην Ελλάδα: υπάρχει μέλλον; Ή, καλύτερα.. υπάρχει παρόν; Με δεδομένο ότι το φυσικό format φθίνει σε ακραία επίπεδα, μπορεί να υπάρξει σχέση πάθους με τη μουσική χωρίς την έννοια της φυσικής κτήσης;

Ομολογώ ότι το να έχεις στοκαρισμένο το υλικό με το οποίο είναι φτιαγμένα τα όνειρά σου παίζει πολλούς και σημαντικούς ρόλους… Όμως κακά τα ψέματα: πρώτα ονειρεύτηκα -επί μακρόν, μάλιστα και με ραδιοφωνάκι τσέπης- και μετά απέκτησα. Με μένα έτσι πήγε, έτσι πάει και έτσι θα πάει το πράγμα… Οπότε, βεβαίως και είναι δυνατόν να έχεις την πετριά χωρίς να έχεις μία - ας έχουν καλά οι θεοί του διαδικτύου όλες αυτές τις δωρεάν επιλογές που ακόμα προσφέρουν απλόχερα οι πλατφόρμες του streaming… Όσο για το παρόν και το μέλλον της ξένης μουσικής σε αυτόν εδώ τον μπερδεμένο τόπο θα διαμορφώνεται λίγο - πολύ όπως ακριβώς και το παρελθόν: αναπάντεχα, απρόβλεπτα, άναρχα μέσα από ένα διαθλαστικό πρίσμα τοπικών ιδιαιτεροτήτων και προπάντων ανεξαρτήτως ευημερίας ή ύφεσης κάποιας συγκεκριμένης φόρμας αναπαραγωγής ήχου… Θαρρώ ότι υπάρχει μια ενθαρρυντική αντιστοιχία ανάμεσα στην ενήλικη λατρεία προς τον Nick Cave από το δεύτερο μισό των 80s και δώθε και στον προεφηβικό πανζουρλισμό στις πολύ πρόσφατες εμφανίσεις των Cigarettes After Sex που εμείς, που υποτίθεται ότι είμαστε στα πράγματα, δεν πρέπει να αφήσουμε να περάσει στο ντούκου…

Μουσικός Τύπος στη χώρα μας: έχει νόημα σήμερα; Υπάρχει κόσμος πρόθυμος να συντηρήσει/διαβάσει ένα μουσικό περιοδικό;

Αφήνοντας κατά μέρος φρούδες ελπίδες, επαγγελματική ανασφάλεια ή οτιδήποτε σχετικό αλλά λαμβάνοντας υπ’ όψιν τόσο το περιοδικό Metal Hammer & Heavy Metal που μετά από τόσα χρόνια, και σίγουρα όχι μόνον εξ αιτίας της στόχευσης του σε ένα πολύ πιστό ακροατήριο, βαράει ακόμα όσο και το πρόσφατο παράδειγμα της ελληνοποίησης του Rolling Stone που, παρά το γεγονός ότι ποτέ δεν έτυχε της εκτίμησης που του άξιζε στην ημεδαπή, κάνει αρκετή φασαρία, πιστεύω με όλη μου τη ψυχή ότι σήμερα, που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά τα υπέρ και τα κατά της διαδικτυακής εμπειρίας αλλά και τη διόλου ευκαταφρόνητη απόδοση του μουσικού τύπου στην αλλοδαπή, υπάρχει ανάγκη -ναι, ανάγκη- πολύ μεγαλύτερη από όση πριν από πέντε ή δέκα χρόνια για ένα μουσικό περιοδικό σε αυτή τη ταλαίπωρη χώρα… Το θέμα, όπως συνέβαινε παντού και πάντα, είναι το τι και πώς θα το στήσεις ώστε να μιλήσεις στην καρδιά όλων εκείνων που θα σε στηρίξουν βάζοντας το χέρι βαθιά στην τσέπη…

Μουσικά βιβλία: υπάρχει ενδιαφέρον από το εγχώριο κοινό, ώστε σταδιακά να χτιστεί μία επαρκής βιβλιογραφία με σοβαρές εκδόσεις, πρωτότυπες και μεταφρασμένες; Θα ήθελες να δεις και άλλα αντίστοιχα δίπλα στο δικό σου;

Δεν θα πω κάτι πρωτότυπο, υπενθυμίζοντας ότι για να υπάρξει ενδιαφέρον και για κάτι τέτοιο από το ημεδαπό κοινό θα πρέπει να υπάρχει και μια κάποια προσφορά - όσο πιο γενναία ποσοτικά και ποιοτική πολιτιστικά είναι αυτή η προσφορά τόσο μεγαλύτερη και η άμυνα του καλόγουστου απέναντι στο άχρηστο που κυριαρχεί γύρω μας. Όπως γίνεται δηλαδή στις αγορές του εξωτερικού για λόγους τόσο ποταπούς - καθώς προσκυνούν στο δόγμα «για το κάθε τι που πουλιέται υπάρχει και ένας που λαχταράει να το αγοράσει» -όσο και αφοπλιστικούς- μιας και, για πολλούς, το μεράκι για παραγωγή ανάλογου πολιτισμού έχει πολύ μεγαλύτερο ειδικό βάρος από το οικονομικό ρίσκο… Είναι στην διακριτική ευχέρεια λοιπόν των εγχώριων εκδοτών, ως πρώτου κρίκου της συγκεκριμένης αλυσίδας, να αποφασίσουν να στοχεύσουν και σε αυτόν τον χώρο, συνεισφέροντας έτσι στην αναβάθμιση του όλου πράγματος. Εύχομαι μάλιστα να ακολουθήσουν το γρηγορότερο δυνατόν το πρόσφατο λαμπρό παράδειγμα των εκδόσεων Οξύ που λανσάρισαν στη γλώσσα μας την εξαιρετική σειρά βιβλίων 33 1/3!

Είσαι ορκισμένος/δηλωμένος λάτρης του βινυλίου – και μόνον βινύλια συλλέγεις. Αν οι αγαπημένοι σου καλλιτέχνες βγάλουν box sets σε cd με αμέτρητα ακυκλοφόρητα tracks, θα τα αγοράσεις ή θα τα προσπεράσεις;

Εδώ όντως υπάρχει ένα θέμα… Να ξεκαθαρίσω, αρχικά, ότι δεν με ενδιαφέρει καθόλου να αποκτήσω την επανέκδοση κάποιου άλμπουμ ενισχυμένου με διάφορα ακυκλοφόρητα τραγούδια δίπλα σε εκείνα της πρώτης κυκλοφορίας του - θεωρώ πως ό,τι έμεινε απέξω στην εποχή του έμεινε εκεί διότι, πολύ απλά, δεν πληρούσε τις ποιοτικές προϋποθέσεις του δημιουργού του… Από την άλλη τώρα, το ομολογώ, υπέκυψα σε κάποιες περιπτώσεις τέτοιων κουτιών με υπεράριθμα γυαλιστερά δισκάκια και πολυσέλιδα τεκνικολόρ βιβλία όπως το μνημειώδες The Basement Tapes Complete [The Bootleg Series Vol. 11] του Βob Dylan με τους Band ή τα επικά The Complete Motown Singles με όλα όσα όχι μόνο τύπωσε αλλά και ακύρωσε η εταιρεία στο διάστημα’59 -’72!Τα οποία πακέτα, μάλιστα, στην προσπάθειά μου να ξεγελάσω τον εαυτό μου, τα χαρακτηρίζω ως… αρχειακό υλικό λίαν απαραίτητο στην δημοσιογραφική έρευνα!

Ανακαλύπτεις στον κήπο του σπιτιού σου μία χρονομηχανή. Σε ποια εποχή πηγαίνεις και ποιες συναυλίες βλέπεις;

Σε μια τέτοια απίθανη περίπτωση φαντάζομαι ότι πρέπει να ακολουθήσουμε τη σοφή λαϊκή προειδοποίηση: ας μην είμαστε και πλεονέχτες… Τι ζητάω ο κακομοίρης; Απλά και μόνο να διακτινιστώ στο Monterey, εκεί στην μακρινή ηλιόλουστη Καλιφόρνια το συγκεκριμένο τριήμερο της16ης, 17ης και 18ης του Ιούνη του ’67, να κολλήσω σαν τσιμπούρι στον Brian Jones και στη Nico και να χάσκω σαν χάνος βλέποντας και ακούγοντας Jimi Hendrix, Who, Janis Joplin, Otis Redding, Butterfield Blues Band, Country Joe & The Fish, Eric Burdon & The Animals, Quicksilver Messenger Service, Laura Nyro, Blues Project, Grateful Dead, Moby Grape και Jefferson Airplane μεταξύ άλλων… Ενδιάμεσα δε να κάνω κατά συρροή γνωριμίες αδιαφορώντας για τις τετριμμένες, τις ημέρες εκείνες, συνέπειες που πάνε πακέτο…

Όταν έρθει εκείνη η... ώρα και οι γιοι σου θα πρέπει να... μοιραστούν τη δισκοθήκη σου, ποια πιστεύεις ότι θα ήταν μία λογική μοιρασιά; Τυχαία διά του δύο; Ανά είδος; Αλφαβητικά;

Κατ’ αρχάς εύχομαι να θέλουν πράγματι να την χωρίσουν - και μάλιστα για όλους τους γνωστούς λόγους πέρα από τους… οικονομικούς! Μια μοιρασιά λοιπόν που μου ακούγεται τίμια είναι να πάρει ο καθένας τα μισά από την δισκογραφία κάθε ονόματος που ξεπερνά τους δύο μικρούς ή μεγάλους δίσκους -αν τώρα ο αριθμός είναι μονός, ας αυτοσχεδιάσουν- και για όσα ονόματα υπάρχει μόνον ένα και μοναδικό αντίτυπο τότε ας ρίξουν κλήρο για το ποιος θα ξεκινήσει να διαλέγει πρώτος και να το πάνε ένα εγώ - ένα εσύ από την αρχή μέχρι το τέλος… Αν από την άλλη τώρα δεν θέλουν να τους κρατήσουν, ό,τι νομίζουν - κακό του κεφαλιού τους όμως γιατί θα στερηθούν πολλά και ωραία που κάνουν έναν άνθρωπο καλύτερο… Για αυτή την περίπτωση όμως τους έχω δηλώσει ρητά: θα σας μάθω πώς να τους πουλάτε!

Τρία σημαντικά μουσικά βιβλία σύμφωνα με τον Νίκο Πετρουλάκη

1. The New Musical Express Book Of Rock No. 2 [1977, εκδ. Wyndham]: Το πρώτο που απέκτησα ποτέ, πριν από 45 χρόνια και μάθαινα παπαγαλίστικα ονόματα όπως Bobby “Blue”Bland, Horslips, George “Shadow” Morton, Tom Rush, Screaming Lord Sutch και United States Of America προσπαθώντας να μαντέψω από τα συμφραζόμενα τι στο καλό έπαιζαν… Το περιεχόμενό του, βέβαια, έχει ξεπεραστεί από όποια πλευρά και αν το δει κανείς.
2. Nik Cohn - AwopbopaloobopAlopbamboom [’69, εκδ. Weidenfeld&Nicolson]: Διηγείται με σπιρτόζικο, ευφυή και αστείο τρόπο το αγαπημένο μου παραμύθι, κερδίζοντας στα σημεία άλλα βιβλία αναφοράς των Charlie Gillet, Greil Marcus & Pete Guralnick
3. John Lias - Spinning Around: A History of the Soul LP: A - K Volume 1[‘16] / Volume 2 L – Z [’18, ιδιωτική έκδοση]: Μέσα σε δύο τόμους, 850 σελίδων και… τεσσάρων κιλών, ο συγγραφέας καταπιάνεται με το τι του αρέσει και τι όχι σε, ούτε λίγο - ούτε πολύ, 6 χιλιάδες (!) άλμπουμ του εν λόγω χώρου. Απλά γυρνάω σελίδες και κλαίω με μαύρο δάκρυ διαπιστώνοντας το τι μου λείπει… Και όχι τίποτα άλλο, αλλά σπάνια δεν ταιριάζουν τα γούστα μας…

Δέκα δίσκοι απαραίτητοι για κάθε δισκοθήκη, σύμφωνα με τον Νίκο Πετρουλάκη

1. Bobby Timmons This Here Is [‘60]
2. Bobby Bland ‎Two Steps FromThe Blues [‘61]
3. Duke Jordan  Les Liaisons Dangereuses [‘62]
4. Otis Redding ‎Otis Blue / Otis Redding Sings Soul [‘65]
5. Dino Valente Dino Valente [‘68]
6. Nick Drake Bryter Layter [‘71]
7. Marvin Gaye ‎What's Going On [‘71]
8. Gladiators Trenchtown Mix Up [‘76]
9. Wire ‎154 [‘79]
10. The Durutti Column ‎LC [‘81]

Το ιδανικό διήμερο φεστιβάλ με ενεργούς καλλιτέχνες, σύμφωνα με τον Νίκο Πετρουλάκη

• Ημέρα πρώτη [Σάββατο / Rockamok]: Neil Young & Crazy Horse / Dry Cleaning / Rolling Blackouts Coastal Fever / Horsegirl / Vinyl Suicide
• Ημέρα δεύτερη [Κυριακή / Jazzmatazz]: Sonny Rollins / Shabaka Hutchings & The Ancestors / Ιll Considered / Isaiah Collier & The Chosen Few / ‎Το Πράγμα

Νίκος Πετρουλάκης - βιογραφικό

Ο Νίκος Πετρουλάκης γεννήθηκε το 1961 στον Πειραιά. Υπήρξε στέλεχος των δισκογραφικών εταιρειών Virgin (1985-1988) και Polygram (1994-1996). Ίδρυσε την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία Chameleon και ήταν ιδιοκτήτης των δισκάδικων Playback (1991-2000) και Rock & Roll Circus (200-2008). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε πολλές εφημερίδες, ιστότοπους και περιοδικά. Μεταξύ άλλων υπήρξε αρχισυντάκτης στο περιοδικό Ποπ&Ροκ και Διευθυντής Σύνταξης στο ZOO (1997-2000).

Το βιβλίο «Playback: 33 και 1/3 χρόνια Κείμενα» του Νίκου Πετρουλάκη κυκλοφορεί από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης/Εκδόσεις Πυξίδα της Πόλης