Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για το βιβλίο «Κύματα» του Έντουαρντ φον Κάιζερλινγκ (Εκδόσεις Loggia, μετάφραση της Αναστασίας Χατζηγιαννίδη)
Σαν ήμουνα παιδάριο του δημοτικού, η γιαγιά μου με έπαιρνε τα καλοκαίρια και παραθερίζαμε σε λουτρόπολη του Ευβοϊκού, γνωστή και ως Αιδηψός. Δεν υπήρχαν τότε τα μπουτίκ ξενοδοχεία, ούτε οι περίκομψες καφετέριες με τη δυνατή μουσική (ευτυχώς). Υπήρχε η ραστώνη του απομεσήμερου κι ο ηλιόσπορος στα θερινά σινεμά. Στους δρόμους της λουτρόπολης περπατούσαν με λευκές πετσέτες στους ώμους κάτι ευσταλή γερόντια που αναζητούσαν την πηγή της αιώνιας νιότης στα ιαματικά λουτρά της περιοχής. Τα τζιτζίκια τερέτιζαν.
Δεν ακούγονται τζιτζίκια στο κομψό μυθιστόρημα του Γερμανού Έντουαρντ φον Κάιζερλινγκ, «Κύματα» (εκδ. Loggia), κι ας εξελίσσεται σε λουτρόπολη. Ίσως επειδή η τοποθεσία βρίσκεται στον βορρά της Βαλτικής θάλασσας, κι αυτό που ακούγεται συνήθως είναι το λυσσομάνημα του ανέμου και των κυμάτων το βουητό. Εκεί, κοντά στην Έσχατη Θούλη, παραθερίζουν οι ήρωες του Κάιζερλινγκ. Μια οικογένεια αριστοκρατών κοντά στις καλύβες των ψαράδων.
Τον αναγνώστη έλκει μια πανέμορφη κόμισσα που εγκατέλειψε τον γηραιό σύζυγό της για να βρει απάγκιο στην αγκαλιά ενός βουκόλου ζωγράφου που ανέλαβε να κάνει το πορτρέτο της κι αντ’ αυτού την οδήγησε να εγκαταλείψει το σπιτικό της. Μέγα όνειδος στο αριστοκρατικό περιβάλλον. Επειδή, όπως λέει και μια άλλη ηρωίδα του βιβλίου: «Είναι τρομερή ευθύνη να έχεις τόση ομορφιά».
Η απαρνηθείσα τα προνόμιά της νεαρή κόμισσα αναστατώνει τα ιαματικά λουτρά με την εμφάνισή της. Τα αρσενικά μαζεύονται γύρω της σαν το μελίσσι γύρω από άνθος με μπόλικη γύρη. Εκείνη, γνήσια ανάφτρα, δεν τους αρνείται την εύνοιά της, με αποτέλεσμα ο νεαρός ζωγράφος που την οδήγησε στην ανομία να δέχεται τώρα εξ αλλοτρίων τα ίδια.
Ο αναγνώστης περιφέρεται, χάρη στην πένα του συγγραφέα και τη μετάφραση της Αναστασίας Χατζηγιαννίδη, στην ακρογιαλιά όπου σκάνε τα κύματα της Βαλτικής, βουτάει στα παγωμένα νερά, συμμετέχει σε χωριάνικο γιορτάσι, βγαίνει για ψάρεμα στη φεγγαράδα και αφουγκράζεται το κάλεσμα των σειρήνων.
Τίθεται για μια ακόμη φορά το ερώτημα κατά πόσον δυο άνθρωποι από διαφορετικές τάξεις μπορούν να συνυπάρξουν και να ζήσουν μαζί αρμονικά. Το ίδιο ερώτημα έχει τεθεί εξαίσια στην ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ «Ο συλλέκτης» – ταινία που πρωταγωνιστεί ο Τέρενς Σταμπ κι αξίζει οπωσδήποτε να αναζητήσετε.
Δυο λόγια για τον εκδοτικό οίκο Loggia. Είναι καινούργιος κι ανήκει σε συγγραφέα και μάλιστα καλό συγγραφέα. Ομιλώ για τον Νίκο Κουφάκη, που έχει εκδώσει μια συλλογή με διηγήματα στον Κέδρο με τίτλο «Οικογενειακή πορσελάνη». Πώς αποφάσισε να ασχοληθεί με τις εκδόσεις δεν γνωρίζω. Ξέρω όμως ότι κάνει εξαιρετική δουλειά, αν κρίνω από τους τίτλους του οίκου του.
Επιστρέφοντας στο βιβλίο του Γερμανού φον Κάιζερλινγκ, συνειδητοποιώ τώρα ότι κι αυτό με μια οικογενειακή πορσελάνη ασχολείται, μια πορσελάνη βέβαια αριστοκρατική που ο καιρός έχει αρχίσει να ραγίζει, καθώς η εποχή της Χρυσής Βίβλου φτάνει στο τέλος της και το φάντασμα μιας Decadance αρχίζει να πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Θα κλείσει κι αυτή τον κύκλο της, όπως το θρυλικό μπαρ Decadence, που μας γαλούχησε ευφρόσυνα τη δεκαετία του ’80 στα ψηλώματα των Εξαρχείων.
Τι συμβαίνει όταν το κράτος μπαίνει όλο και πιο βαθιά στην οικονομία, στη ζωή, στις επιλογές μας; Πότε η προστασία γίνεται έλεγχος; Και πότε ο έλεγχος γίνεται ανελευθερία;
