Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για τα βιβλία «Απόσταση ασφαλείας» και «Επτά άδεια σπίτια» της Σαμάντα Σβέμπλιν (εκδ. Πατάκη)
Σπάνια έως ποτέ μια ταινία είναι καλύτερη από το βιβλίο που προσπάθησε να αποτυπώσει στο σελιλόιντ ο σκηνοθέτης. Το πέτυχε ίσως ο Ακίρε Κουροσάβα, όταν έκανε τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι σε ασπρόμαυρο φιλμ. Δεν μπορώ να φέρω άλλο στο μυαλό μου.
Τότε θα ρωτήσετε γιατί επιχείρησα να δω σε ταινία του Νέτφλιξ το βιβλίο της Αργεντίνας συγγραφέως Σαμάντα Σβέμπλιν «Απόσταση ασφαλείας»; Διόλου απίθανο από τεμπελιά. Ένα βιβλίο απαιτεί μεγαλύτερη εγρήγορση, περισσότερη μοναξιά, καλύτερη διάθεση. Οπότε ένα κρύο βράδυ του φθινοπώρου έβαλα να δω την ταινία. Έφτασα ως τη μέση, την παράτησα κι έπιασα στα χέρια μου το βιβλίο.
Η «Απόσταση ασφαλείας» είναι ένα σύντομο μυθιστόρημα 120 σελίδων όπου από την πρώτη του κιόλας στιγμή αντιλαμβάνεται ο επίμονος αναγνώστης ότι κάτι δεν πάει καλά. Μια γυναίκα ακούει φωνές, για την ακρίβεια τη φωνή ενός μικρού αγοριού που την κατευθύνει προς κάτι – αλλά τι; Η αφήγηση αποπνέει ζόφο, η ηρωίδα μοιάζει με αδύναμο έντομο που έχει μπλεχτεί σε σατανικό ιστό αράχνης και προσπαθεί μάταια να αποκολληθεί από μια παλλόμενη φρίκη.
Ο αναγνώστης καθηλώνεται κι αυτός από την υπνωτιστική φωνή του αγοριού (της συγγραφέως, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους) και εισέρχεται με κομμένη την ανάσα στους μαιανδρισμούς ενός σκοτεινού λαβυρίνθου όπου ενοικεί κάποιο πλάσμα ασώματης αγωνίας.
Κατάλαβα διαβάζοντας το μυθιστόρημα γιατί η ταινία υπολειπόταν σφόδρα. Επειδή ακριβώς έδινε μορφή στο αόρατο. Επειδή έδινε σώματα στις φωνές. Την ταινία δεν τη συνέχισα. Αντίθετα έψαξα το άλλο βιβλίο της Σαμάντα Σβέμπλιν που κυκλοφορεί κι αυτό από τις εκδόσεις Πατάκη, σε εξαιρετική μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου.
«Επτά άδεια σπίτια» είναι ο τίτλος αυτού του άλλου βιβλίου και πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων. Αν και ξεκίνησα τη συγγραφική μου πορεία γράφοντας (κι εκδίδοντας) διηγήματα, αν και αντιλαμβάνομαι ότι είναι ένα είδος λόγου που απαιτεί ορισμένη δεξιοτεχνία, ωστόσο δύσκολα θα αγοράσω μια συλλογή διηγημάτων – εκτός κι αν πρόκειται για Ρέιμοντ Κάρβερ, Τζον Τσίβερ ή, έστω, Άλις Μονρό.
Όμως καθώς μου άρεσε η «Απόσταση ασφαλείας», πήρα και διάβασα τα «Επτά άδεια σπίτια» της Σαμάντα Σβέμπλιν. Και, τι περίεργο, τα διηγήματά της ήταν εξίσου καλά – κι αν θέλω να είμαι ειλικρινής, πολύ καλύτερα από το μίνι μυθιστόρημά της. Γραμμένα με απόλυτη λιτότητα, ιστορίες καθημερινής απόγνωσης, ανοίγουν μπροστά στα μάτια του αναγνώστη κόσμους για τους οποίους έχει ακούσει αλλά δεν έχει προσωπική αντίληψη (όπως η προσπάθεια αποπλάνησης ανήλικης νεαράς), αλλά και όταν έχει προσωπική αντίληψη (στην περίπτωση εκείνης της γυναίκας που παλεύει με την άνοιά της γράφοντας σημειώματα για πράγματα που πρέπει να θυμηθεί) η συγγραφέας τον αφήνει κατάπληκτο με την ενσυναίσθησή της – τη μισώ αυτή τη λέξη.
Τα «Επτά άδεια σπίτια» γεμίζουν ευφρόσυνα κι από «Απόσταση ασφαλείας» τον κενό σας αναγνωστικό χρόνο. Σας ψιθυρίζω στο αυτί.
