Προτζέκτορας: Η συγγραφέας Καλλιόπη Αναστασάκη μιλάει για τη διαδρομή της στον χώρο της λογοτεχνίας και το πρόσφατο μυθιστόρημα της.
Η Καλλιόπη Αναστασάκη περπατά σε νησιώτικα καλντερίμια και κρυφακούει το κουβεντολόι των αέρηδων. Μεγάλωσε ταξιδεύοντας στην Ελλάδα. Το λέει αυτό και συχνά γελά αλλά είναι αλήθεια. Η μνήμη της την ζωγραφίζει με μία βαλίτσα στο χέρι, μια βαλίτσα που αργότερα, στις πρώτες της γραφές, έβαψε κόκκινη και συχνά την χρησιμοποιεί ως στοιχείο της. Μιλήσαμε με αφορμή το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Με πέδικλα», που φέτος το καλοκαίρι κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γραφομηχανή.
Γεννήθηκα στη Σύρο, πρωτοπήγα σχολείο στην Άνδρο, στο Κόρθι, ολοκλήρωσα το δημοτικό στην Κρήτη που είναι και η πατρίδα μου από τον πατέρα, γυμνάσιο πήγα στη Θεσσαλονίκη, επόμενες σπουδές στην Αθήνα, μετά Πάτρα και Φλώρινα για να καταλήξω, με απόλυτη επιλογή, στο νησί της Τήνου με την δική μου οικογένεια και δυο παιδιά μικρά τότε. Ονειρεύτηκα να μεγαλώσουν κοντά στο χώμα όπως μεγάλωσα κι εγώ στις αλάνες και μάλλον δεν έκανα λάθος. Αυτοί είναι οι τόποι που έως σήμερα πέρασα και περνώ τη ζωή μου. Πολλές εικόνες, πολλές μυρωδιές διαφορετικές, άλλοι άνθρωποι με άλλες κουλτούρες συνέβαλαν ιδιαίτερα, μαζί με τους γονείς μου και τη δεμένη οικογένεια έως ασφυξίας, για το μεγάλωμά μου.
Θα μοιραστείς μαζί μας κάποιες εικόνες από την παιδική σου ηλικία;
Από παιδάκι πάντα μ’ ένα βιβλίο στο χέρι, ακόμα και μέσα στο λεωφορείο τότε που στηριζόμασταν στις χειρολαβές. Και ένας πατέρας να χτυπά τα πλήκτρα της γραφομηχανής του γράφοντας τις ιστορίες του τόπου του, γυρνώντας τα μεσημέρια στο πατρικό. Εκείνος είναι μάλλον η αιτία και των δικών μου προσπαθειών. Τον θαύμαζα, έλαμπαν τα μάτια του όταν τελείωνε κάτι. Κι όλο ήθελε να μας το διαβάσει κι όλο εμείς βαριόμασταν τότε. Τα ταξίδια μου παρέμειναν τα βιβλία μου και παραμένουν ως η μεγάλη μου περιουσία. Μόνο γι’ αυτά νοιάζομαι απ’ ό,τι στην ύλη θεωρείται ακριβό.
Επέλεξες να ζεις μόνιμα στην Τήνο.
Ζω στην Τήνο εδώ και είκοσι δύο χρόνια και νοιώθω πολύ τυχερή όχι μόνο για τον τόπο που περπατώ που πραγματικά είναι μαγικός και που με φιλοξενεί εξαιρετικά, αλλά γιατί ο κάθε του βράχος, η κάθε του πεζούλα, οι εκκλησιές του, οι βοριάδες του, τα καλντερίμια του, τα μονοπάτια του και οι ανατολές του, αν μη τι άλλο, γεννούν έμπνευση και ηρεμούν, ακόμα και αποδιώχνουν όλη αυτήν την φρικτή καθημερινή εικόνα της πραγματικότητας γύρω μου. Ναι, μπορώ να ξεχνιέμαι, να ζω στον μικρόκοσμό μου και να ανοίγω τις πόρτες του για να υποδέχομαι κάθε φορά ό,τι αξίζει. Δεν είναι εύκολο, είναι όμως ευλογημένο το σιωπηλό περιβάλλον της φύσης που αν το αφουγκραστείς, σου μιλά ακατάπαυστα σχεδόν, τραγουδώντας. Ας μην χαρακτηριστεί όλο τούτο ρομαντικό ή άκρως ποιητικό ή ακόμα και υπερφίαλο. Είναι αλήθεια. Αρκεί να μπορείς να ακούς, να βλέπεις, να μυρίζεις, να νοιώθεις, να γεύεσαι απ’ τα απλά, τα απολύτως γήινα.
Για να είμαι ειλικρινής, ακούγεται ρομαντικό και ποιητικό.
Η αλήθεια είναι ότι οι επιλογές μας είναι πολλές φορές καθορισμένες κι από τις ανάγκες μας. Και για να οδηγήσεις τις ανάγκες σου να είναι αυτές που θα σου επιτρέψουν να επιλέξεις τα όνειρά σου, είναι ένας δύσκολος δρόμος. Αξίζει παρ’ όλα αυτά τον κόπο, πιστέψτε με. Ανήκω στους τυχερούς της εποχής μου μιας και, όπως σας προ είπα, επέλεξα τη ζωή στην επαρχία για να μεγαλώσουμε όλοι στην οικογένεια πιο απλά, πιο φυσικά. Λατρεύω την Αθήνα και είμαι κοντά της με την πρώτη ευκαιρία, χάνω αρκετά παραμένοντας στην περιφέρεια είναι αλήθεια αλλά δεν αντικαθίσταται τελικά το γαλάζιο χρώμα και το κουβεντολόι των αγέρηδων ακόμα και με τις δυνατότητες που σου παρέχει το άστυ και αιτία αν μη τι άλλο είναι η «κακοσμία» του. Μεταφορικά, το εννοώ.
Η επαφή σου με τη συγγραφή με ποιο τρόπο ξεκίνησε;
Όσο σπούδαζαν τα δύο μου παιδιά, σπούδαζα κι εγώ μαζί τους. Στην αρχή τον ελληνικό πολιτισμό μας στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Πάτρας και μετά συνέχισα με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων για να βρεθώ, πολλά χρόνια τώρα, στην παρακολούθηση γνωστών συγγραφέων και ποιητών ως προς τις τεχνικές της γραφής τους και σε αυτό που ονομάζουμε «Δημιουργική Γραφή στη συγγραφή». Είχα την ανάγκη να ακούσω κι άλλους να μιλούν για την τρέλα μου να γράφω κάθε σκέψη μου και κάθε εικόνα να αποτυπώνεται απ’ το μολύβι μου σε μια ακόμα ιστορία στο συρτάρι μου. Έτσι παρακολούθησα σεμινάρια ποίησης κοντά στον ποιητή Στρατή Πασχάλη στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και μικρής φόρμας κοντά στον συγγραφέα Στρατή Χαβιαρά για να συναντήσω αργότερα τον ποιητή και συγγραφέα Γιώργο Παναγιωτίδη και να μείνω κοντά του και στο Δίκτυο Δημιουργικής Γραφής που λειτουργούσε υπό την καθοδήγησή του για πολύ καιρό. Οδηγήθηκα στη συνέχεια στο Μεταπτυχιακό τμήμα Δημιουργικής Γραφής Συγγραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας που αισίως ολοκλήρωσα και ικανοποίησα το όνειρο της κατοχύρωσης, της πιστοποίησης της σπουδής μου.
Η πρώτη δημόσια γραφή σου, πότε ήταν; Πότε «εκτέθηκες» για πρώτη φορά στον λογοτεχνικό χώρο;
Γράφω και συγγράφω από τα παιδικά μου χρόνια. Θυμάστε όλοι νομίζω αυτό το μυστικό ημερολόγιο με την κλειδαριά στο πλάι. Έχω αμέτρητα στη σειρά με γράμματα ολοστρόγγυλα του δημοτικού και πιο ελεύθερα του γυμνασίου και με στενογραφίας κώδικες εκεί στα δεκαοκτώ μέχρι να φτάσω να εκτεθώ στον λογοτεχνικό χώρο παίρνοντας μέρος στην ποιητική συλλογή (συλλογικό έργο) από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη «Ένα βιβλίο Ποίησης», στη συνέχεια από το δίκτυο δημιουργικής γραφής στο συλλογικό έργο «Οδός δημιουργικής γραφής 2» και «Ανθολόγιο δημιουργικής Γραφής» σε επιμέλεια Παναγιωτίδη Γιώργου από τις εκδόσεις Οσελότος και Γραφομηχανή.
Πλέον διδάσκεις δημιουργική γραφή.
Διδάσκω σε παιδικές ομάδες δημιουργική γραφή και παραγωγή λόγου με την παρουσία ενός παραμυθιού, συνήθως λαϊκού απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας, εδώ και πέντε χρόνια τώρα, ενώ οι ομάδες ενηλίκων στο νησί μας που παρακολουθούν τα μαθήματα δημιουργικής γραφής υπό την καθοδήγηση του συνεργάτη ομότεχνου ποιητή, μεταφραστή, εκδότη Βασίλη Ρούβαλη και της αφεντιάς μου, κρατούν εδώ και τρία χρόνια την αξία τους σε υψηλό επίπεδο δημιουργίας.
«Με πέδικλα». Πέδικλο είναι το δέσιμο με σκοινί που κάνουν στα πόδια ενός ζώου για να μην απομακρυνθεί. Ένας συμβολικός τίτλος, για το πρώτο σου μυθιστόρημα, λοιπόν. Μίλησέ μου για αυτό.
Τον φετινό Ιούλιο κράτησα στα χέρια μου το πρώτο μου μυθιστόρημα και πραγματικά είμαι υπερήφανη γι’ αυτό. Ο τίτλος του «Με πέδικλα» μου δανείστηκε από την τηνιακή διάλεκτο αντιπροσωπεύοντας ακριβώς την αιχμή μου εντός της υπόθεσης του μυθιστορήματος που δεν είναι άλλη από το «πεδίκλωμα» στα πατήματα των μελών μιας ελληνικής οικογένειας και το κουκούλωμα της αλήθειας στον βωμό της κοινωνικής ανά εποχή πρότασης όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται και διαδραματίζεται εντός της ιστορίας.
Το «πεδίκλωμα» θα έλεγα ότι ισχύει και σήμερα. Είναι μια πραγματικότητα για πολλές οικογένειες.
Φυσικά, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και με πέδικλα η ζωή υπόσχεται.
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
13°
