Ένα από τα εκδοτικά γεγονότα της χρονιάς που διανύουμε είναι αναμφισβήτητα το ότι οι «Ιστορίες του Καντέρμπερι» βγήκαν επιτέλους στα ελληνικά. Ο άθλος αυτός οφείλεται στο συνταξιούχο εισαγγελέα κ. Δημοσθένη Κορδοπάτη που μετέφρασε το βιβλίο και στον εκδοτικό οίκο «Μελάνι» που δεν λυπήθηκε έξοδα, προκειμένου να προχωρήσει σε μια άρτια έκδοση (το ίδιο αυτό δίδυμο μας είχε δώσει, λίγα χρόνια πριν, τη λαμπρή βιογραφία του Σουίφτ).
Με πολλή δυσκολία, λόγω της εξαιρετικής του συστολής, ο ευγενέστατος και γλυκύτατος κ. Δημοσθένης (που κάθε άλλο παρά εισαγγελέα θυμίζει και που δεν έβαλε καν το βιογραφικό του στο βιβλίο!) μου έδωσε την παρακάτω συνέντευξη, που είναι η πρώτη του.
Κύριε Κορδοπάτη, τι είναι οι «Ιστορίες του Καντέρμπερι»;
Είναι ένα κατά βάση έμμετρο αφηγηματικό έργο του 14oυ αιώνα, που η έμπνευσή του ξεκινάει από το «Δεκαήμερον» του Βοκακίου, αλλά το ξεπερνάει κατά πολύ. Πρόκειται για την πορεία μιας ομάδας ατόμων, που ξεκινάνε έφιπποι από το πανδοχείο «Τάμπαρντ» του Λονδίνου για να πάνε στο Καντέρμπερι να προσκυνήσουν. Στη διάρκεια του ταξιδιού, που κρατάει πέντε μέρες του Απρίλη, ο καθένας πρέπει να πει με τη σειρά του ιστορία, με σκοπό τη διασκέδαση της πλήξης.
Γιατί το βιβλίο αυτό έχει τόσο μεγάλη σημασία;
Είναι το πρώτο που γράφτηκε στα αγγλικά και όχι στα λατινικά, μ’ αυτό αρχίζει η αγγλική λογοτεχνία. Αρχικά χειρόγραφο και αργότερα τυπωμένο (σώζονται 84 χειρόγραφα και πρωιμότατες εκδόσεις, με πολλές διαφορές μεταξύ τους), γνώρισε μεγάλη διάδοση στον καιρό του και αργότερα, προσφέροντας στο συγγραφέα του τόση φήμη ώστε μόνο ο Σέξπιρ την ξεπέρασε. Το σύνολο των αφηγητών, αλλά και μερικών αφηγηματικών ηρώων, αποτελεί μια αξεπέραστη «τοιχογραφία» της αγγλικής κοινωνίας του καιρού του (ιππότης, υπηρέτης του, ζευγολάτης, μοναχός, μοναχή, πάστορας, μυλωνάς, ταπητουργός, πωλητής συγχωροχαρτιών, γιατρός, έμπορος, μάγειρος, βαφέας, δικηγόρος, επιστάτης, πλοίαρχος, κλητήρας, κτηματίας, σπουδαστής, ο ιδιοκτήτης του πανδοχείου ή «φιλοξενητής», ο ίδιος ο Τσόσερ κ.λπ.), ενώ οι ιστορίες, εμπνευσμένες από τη Μυθολογία, την Ιστορία, τη θρησκευτική παράδοση και την αληθινή ζωή, εμπεριέχουν διδακτικότητα, χιούμορ, ερωτισμό, παραμυθία και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία.
Από ένα γενικό πρόλογο, όπου προαναγγέλλεται η δομή του, κι από τις ιστορίες. Οι αφηγητές είναι περίπου 30, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Τσόσερ, και πρόκειται να πουν από τέσσερις ιστορίες ο καθένας, δύο στον πηγαιμό και δύο στην επιστροφή. Ο αφηγητής που θα πει την πιο ενδιαφέρουσα θα επιβραβευτεί μ’ ένα πλούσιο γεύμα στο Τάμπαρντ, με έξοδα όλων των άλλων. Αλλά αυτό δεν τηρείται: έχουμε μόνο 23, παρεμβάλλονται όμως και αφήγηση ή διάλογοι μεταξύ των προσκυνητών. Στο τέλος, σ’ ένα μικρό κομμάτι, έχουμε την αποχώρηση του ποιητή με μια έκκληση για τη σωτηρία της ψυχής του. Κι έτσι, όμως, έχουμε ένα τεράστιο ποίημα.
Ήταν Λονδρέζος, που γεννήθηκε το 1340 και πέθανε το 1400. Ευκατάστατος αστός, σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως αυλικός, διπλωμάτης και διοικητικός αξιωματούχος. Ήταν πολύγλωσσος, βιβλιοφάγος, πολυταξιδεμένος, μεταφραστής από τα γαλλικά και πολύ μορφωμένος για την εποχή του. Είχε επίσης γράψει κι άλλα ποιήματα.
Δυσκολευτήκατε στη μετάφραση;
Τα μεσαιωνικά αγγλικά είναι δύσκολα, έχουν πολλά γερμανικά στοιχεία και άλλες ιδιομορφίες. Αφού όμως προχώρησα σε μερικές πρώτες ιστορίες, οι άλλες μεταφράστηκαν πιο εύκολα.
Γιατί δεν είναι έμμετρη η μετάφρασή σας;
Γιατί, όπως γράφω και στην εισαγωγή μου, «ως εκεί φτάνει η δύναμή μου». Εξάλλου, δύο από τις ιστορίες είναι έτσι κι αλλιώς σε πεζό. Αυτές τις περιέκοψα και τις δίνω σε περίληψη, γιατί είναι αφόρητα πληκτικές για το σύγχρονο αναγνώστη, επειδή αναφέρονται σε ζητήματα σχολαστικής μεσαιωνικής θεολογίας.
Πώς και ασχοληθήκατε με τη μεσαιωνική Αγγλία;
Είχα μια κλίση από μικρός, εξαιτίας διαφόρων αναγνωσμάτων. Τον ίδιο τον Τσόσερ είχα προσπαθήσει να τον διαβάσω στο πρωτότυπο, απέτυχα βέβαια. Το θέμα με απασχολούσε επί δεκαετίες, μέχρι που καταπιάστηκα με τη μετάφραση όλου του έργου ως συνταξιούχος, τα τελευταία χρόνια.
Πώς εξηγείται ότι το βιβλίο μεταφράστηκε στα ελληνικά 600 και πάνω χρόνια από τότε που γράφτηκε;
22°
