Ruth Ware: Μια σπουδαία στιλίστρια της λογοτεχνίας του σασπένς μιλά στην ATHENS VOICE για «Το κλειδί», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος
Η κυρία θέλει φόνο. Ονομάζεται Ruth Ware, είναι συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων της οποίας τα βιβλία έχουν γίνει διεθνή best seller και μεταφράστηκαν σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες, το έργο της προκαλεί συγκρίσεις με την Αγκάθα Κρίστι, ενώ εμφανίζεται τακτικά στους καταλόγους ευπώλητων των New York Times. Οι εραστές του ψυχολογικού θρίλερ θα ενθουσιαστούν με το τελευταίο της μυθιστόρημα, «Το κλειδί», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη.
Στο νέο αυτό tartan noir που διαδραματίζεται στα σκοτσέζικα Χάιλαντς, μια θέση εσωτερικής νταντάς στο πολυτελές όσο και επίβουλο Χέδερμπρι εξελίσσεται σε δρομολόγιο προς το κελί για την Ρόουαν Κέιν, η οποία πασχίζει να πείσει για την αθωότητά της μέσα από τις Φυλακές της Αυτής Μεγαλειότητος, καθώς κατηγορείται για ένα φρικτό έγκλημα, του οποίου τις συνθήκες ανακαλύπτουμε ξέπνοα και σελίδα την πυρετική σελίδα. Η βρετανίδα συγγραφέας μίλησε στην ATHENS VOICE για το νέο της βιβλίο, για τη διαχρονική γοητεία του νουάρ, τις οικονομικές ανισότητες που τόσα εγκλήματα έχουν εμπνεύσει, καθώς και την παγκόσμια υγειονομική κρίση αλλά και την πολιτική κρίση ταυτότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, που βρίσκει την πατρίδα της εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια κομβική περίοδο της παγκόσμιας Ιστορίας.
Σε ό,τι φαντάζει ως χρυσή εποχή του ψυχολογικού θρίλερ, «Το κλειδί» θέτει τους δικούς του κανόνες στο είδος. Γραμμένο σε επιστολική μορφή, το βιβλίο ξεδιπλώνεται μέσα από τις αναμνήσεις της πρωταγωνίστριας. Γιατί επιλέξατε αυτή τη μέθοδο αφήγησης;
Με ευχαριστεί να δοκιμάζω κάτι καινούργιο σε κάθε βιβλίο. Μέχρι σήμερα, κανένα βιβλίο μου δεν μοιάζει με κάποιο άλλο. Επομένως, αφετηρία ήταν η ανάγκη να κάνω κάτι διαφορετικό. Ωστόσο τα γράμματα μου έδωσαν τη δυνατότητα να κάνω παραλλαγές σε ένα από τα βασικά μοτίβα του νουάρ –τον αναξιόπιστο αφηγητή. Λατρεύουμε την αμφίσημη εξιστόρηση στα ψυχολογικά θρίλερ, αυτή την αίσθηση ότι ο αφηγητής δεν είναι ξεκάθαρος, ότι υπάρχει κρυφή ατζέντα. Στην περίπτωση του «Κλειδιού», ήθελα έναν χαρακτήρα πιο ξεκάθαρο στις επιδιώξεις του. Γνωρίζουμε από την αρχή ότι η Ρόουαν θέλει να πείσει τον κύριο Ρέξαμ για την αθωότητά της. Υπόσχεται να πει την αλήθεια, ταυτόχρονα όμως παραδέχεται ότι δε δίνει όλες τις πληροφορίες. Ήταν διασκεδαστικό να γράψω ένα μυθιστόρημα του οποίου ο ήρωας θα ήταν ταυτόχρονα αφερέγγυος όσο και διάφανος.
Μιλήστε μας για την Οικία Χέδερμπρι, τόπο δράσης του βιβλίου στα σκοτσέζικα Χάιλαντς. Πόσο σημαντική είναι η επιλογή ενός κατάλληλου σκηνικού για την πλοκή των έργων σας; Και γιατί επιλέξατε την ύπαιθρο στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα;
Η επιλογή του σκηνικού είναι καίριο συστατικό, το οποίο με απασχολεί εκτεταμένα προτού ξεκινήσω το γράψιμο. Διάλεξα τα Χάιλαντς για δύο λόγους: Κατά πρώτον, γιατί ήθελα η δράση να εκτυλίσσεται σε μια απομονωμένη περιοχή, ώστε η πρωταγωνίστρια να μη διαθέτει δυνατότητα απόδρασης. Η δεύτερη αιτία ήταν πιο προσωπική. Λατρεύω τα Χάιλαντς, είναι ο τόπος καταγωγής της μητέρας μου και ήθελα πάντοτε να τα χρησιμοποιήσω ως αφηγηματικό φόντο.
Ο μύθος του στοιχειωμένου σπιτιού συγκαταλέγεται στα στάνταρ της αστυνομικής λογοτεχνίας, από την Σίρλεϊ Τζάκσον και την Σούζαν Χιλ έως τον Χένρι Τζέιμς. Σας γοητεύει το γοτθικό μυθιστόρημα; Πιστεύετε ότι συνεχίζει να εξασκεί αίγλη στον σύγχρονο αναγνώστη;
Ω, απόλυτα. Το γεγονός ότι οι συγγραφείς που επισημαίνεται εξακολουθούν να θεωρούνται κλασικοί και διαβάζονται ξανά και ξανά, σημαίνει ότι η γοτθική λογοτεχνία παραμένει ελκυστική. Μας αρέσει να φοβόμαστε, και δε νομίζω ότι θα πάψουμε να απολαμβάνουμε αυτή την αίσθηση.
Περισσότερο από τρομακτικό σκηνικό, το Χέδερμπρι είναι παράλληλα ένα «έξυπνο» σπίτι, ολοκληρωτικά υποκινούμενο από την τεχνολογία. Ήταν πρόκληση να πετύχετε αυτό το μείγμα του παλιού με το καινούργιο;
Καθώς το βιβλίο αφορά σε μεγάλο βαθμό την αντιπαράθεση της εικόνας που παρουσιάζεις στον κόσμο σε σχέση με αυτό που κρύβεται από πίσω, το Χέδερμπρι όφειλε να αντανακλά αυτό το δίπολο. Πρόκειται για ένα περίπλοκο μέρος, με πολλά ονόματα και διαφορετικά επίπεδα, με έντονη την αίσθηση της ερείπωσης πίσω από όλες τις ανακαινίσεις. Είναι ταυτόχρονα ένα σπίτι κομμένο στα δύο, το οποίο πασχίζει να συνδυάσει το παρελθόν με το παρόν και τη διφορούμενη φύση του. Όλα αυτά απηχούν στην πλοκή.
...σε κάνει να αναρωτιέσαι: Προς τι όλα αυτά τα γκάτζετ όταν καταντούν παγίδες;
Είναι αναντίρρητο το γεγονός ότι η «έξυπνη» τεχνολογία κάνει τις ζωές μας ασφαλέστερες, βολικότερες και φιλικότερες προς το περιβάλλον. Δεν θα ήθελα να αποτρέψω κανέναν από το να εγκαταστήσει ένα προηγμένο σύστημα κεντρικής θέρμανσης! Σαν καθετί άλλο ωστόσο, πρέπει να κατανοήσεις το πρόγραμμα που εφαρμόζεις, ειδάλλως μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σου. Είναι κάτι το οποίο συναντούσα ξανά και ξανά ενόσω ερευνούσα για το βιβλίο. Σε πολλές περιπτώσεις, έξυπνα συστήματα είχαν εγκατασταθεί σε σπίτια, τα οποία μετατρεπόταν σε μέσα ελέγχου και παρακολούθησης όταν οι δεσμοί κατέρρεαν. Η ψηφιακή αποτοξίνωση είναι πλέον θέμα ρουτίνας σε μια σχέση που διαλύεται, για πολλά ζευγάρια.
Το ζήτημα των κοινωνικών ανισοτήτων απασχολεί το μυθιστόρημα, έστω διακριτικά. Οι Έλινκορτ εναντίον της Ρόουαν, μια ιστορία του να έχεις και να μην έχεις. Όπως το Φοντενεμπλό στα βιβλία της Πατρίσια Χάισμιθ, το Χέδερμπρι και όλα του τα πλούτη συμβολίζει όλα όσα η Ρόουαν δεν πρόκειται να αποκτήσει. Σας ενδιαφέρει η φτώχεια ως αφηγηματική ύλη; Ή μήπως πρόκειται για συγγραφική τακτική προκειμένου να κορυφωθεί η ένταση;
Πιστεύω ότι η οικονομική ανισότητα ανήκει στα πιεστικότερα θέματα της γενιάς μας. Βιώνουμε χάσμα πλούτου το οποίο δεν έχει σημειωθεί από τη δεκαετία του 1930 και η τρέχουσα συνθήκη δεν είναι διαχειρίσιμη. Έζησα χρόνια στο Λονδίνο και ποτέ δεν έπαψε να με σοκάρει το γεγονός ότι μπορούσες να βλέπεις οικογένειες σε επαύλεις αξίας δύο εκατομμυρίων λιρών, λίγα τετράγωνα μακριά από φαμίλιες οι οποίες πάσχιζαν να τα βγάλουν πέρα σε διαμερίσματα του ενός δωματίου. Νομίζω ότι γυρεύουμε φασαρίες αν δεν αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, επομένως ναι, με απασχολεί.
Η σχέση ανάμεσα στη Ρόουοαν, την εσωτερική νταντά και τα παιδιά είναι άλλο ένα στοιχείο της αφήγησης που αξιοποιείτε με ανατριχιαστική αποτελεσματικότητα. Δεν είναι εύκολο να εχθρευτείς παιδιά, είναι; Πόσο σας δυσκόλεψε το συγκεκριμένο σκέλος της πλοκής;
Δεν ξέρω τι αποκαλύπτει για μένα το γεγονός αυτό, μα όχι, δε δυσκολεύτηκα! Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αντιμετώπισα τα παιδιά ως εχθρούς. Όμοια με τη Ρόουαν, υποπίπτουν σε λάθη και συμπεριφέρονται άσχημα διότι είναι φοβισμένα, μόνα και ασφυκτιούν σε μια κατάσταση την οποία αδυνατούν να κατανοήσουν. Οι όποιοι ανταγωνισμοί είναι αθέλητοι.
Με κίνδυνο να πέφτω έξω, θα έλεγα ότι το ευρύτερο θέμα του μυθιστορήματος είναι η απόρριψη. Περίπου όλοι οι χαρακτήρες τη βιώνουν σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό. Πρόκειται για ένα συναίσθημα το οποία επιθυμούσατε να εξερευνήσετε μέσα από το βιβλίο;
Όχι συνειδητά, ωστόσο είναι σωστή η παρατήρηση ότι πρόκειται για θέμα που επανέρχεται. Συχνά δεν ξέρω τι αφορούν τα βιβλία μου, παρά μόνο αφότου τα ολοκληρώσω!
Αφότου μετακινηθήκατε από το νεανικό μυθιστόρημα στην αστυνομική λογοτεχνία, εκδίδετε περίπου ένα βιβλίο κάθε χρόνο. Σας είναι εύκολο το γράψιμο; Ή πρόκειται προπάντων για προϊόν ηθελημένου μόχθου;
Στην πραγματικότητα, πιθανότατα δε θα κυκλοφορήσω καινούργιο βιβλίο το 2021 –αιτία, ένας συνδυασμός ασφυκτικών προθεσμιών και περισπασμών της πανδημίας, καθώς έχω σπίτι τα παιδιά μου όλο τον χρόνο. Αλλά ναι, είναι γεγονός ότι έχω εκδώσει γύρω στο ένα εκατομμύριο λέξεις την τελευταία δεκαετία. Δεν ξέρω… δε βρίσκω επίμοχθο το γράψιμο. Αν γράφεις χίλιες λέξεις την ημέρα, μπορείς θεωρητικά να έχεις έτοιμο μυθιστόρημα δε διάστημα τριμήνου, η δυσκολία ασφαλώς είναι να πρόκειται για τις κατάλληλες λέξεις! Μέχρι στιγμής έχω σταθεί τυχερή, καθώς ανακαλύπτω διαρκώς θέματα άξια να εξερευνηθούν και χαρακτήρες που με γοητεύουν. Εύχομαι να συνεχιστεί και στο μέλλον.
Γιατί άραγε έλκονται σε τέτοιο βαθμό οι αναγνώστες από το θρίλερ; Πρόκειται απλά για ψυχαγωγική ανάγκη; Ή μήπως είναι η αίσθηση επίλυσης του φινάλε το στοιχείο που συγκινεί;
Νομίζω ότι απολαμβάνουμε την τρομάρα –είναι καθαρτικό, καθώς και ένας ασφαλής τρόπος να εξερευνούμε τους φόβους μας. Η αστυνομική λογοτεχνία ωστόσο ποντάρει στη σύναψη ενός πολύ συγκεκριμένου συμβολαίου ανάμεσα στον συγγραφέα και τον αναγνώστη: Υποσχόμαστε δικαιοσύνη. Κάτι ιδιαίτερα παρηγορητικό σε έναν τόσο αβέβαιο, αυθαίρετο κόσμο.
Ζείτε κοντά στο Μπράιτον. Έχει δοκιμαστεί σκληρά από την Covid-19 η κοινότητά σας; Αισθάνεστε αβεβαιότητα για το μέλλον;
Μένω σε μια μικρή πόλη έξω από το Μπράιτον. Σταθήκαμε τυχεροί. Είχαμε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εξάπλωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο έως τώρα, ωστόσο ναι, πρόκειται για βαθιά ανησυχητική κατάσταση. Δεν προβλέπω να απαλλασσόμαστε σύντομα και πιστεύω πως μόλις τώρα αρχίζουμε να βλέπουμε τις επιπτώσεις στα αναπτυσσόμενα έθνη.
Θα προτιμούσατε να ήταν η Βρετανία μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης; Ή μήπως περασμένα ξεχασμένα όλα αυτά και πάμε παρακάτω;
Ήμουν και παραμένω απαρηγόρητη για την επικράτηση της ψήφου αποχώρησης. Μαζί με τους μισούς συμπατριώτες μου. Δε βλέπω πιθανότητα μεταστροφής υπό τη συγκεκριμένη κυβέρνηση, αλλά δε θα με εξέπληττε η πιθανότητα του να δουν εντελώς διαφορετικά την κατάσταση οι ψηφοφόροι της επόμενης γενιάς.
*Το μυθιστόρημα της Ruth Ware «Το κλειδί», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν επίσης τα: «Η γυναίκα στην καμπίνα 10», «Βαθιά στο σκοτεινό δάσος», «Ο θάνατος της κυρίας Γουέσταγουεϊ», «Το παιχνίδι των ψεμάτων».
