Από το Grexit έως το Brexit εξακόσιες σελίδες δρόμος

Βιομηχανία σε καθίζηση, θέσεις εργασίας σε μόνιμο αλέρτ απώλειας, φτώχεια, εξαθλίωση, τυχοδιώκτες που χτενίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μοιράζοντας μίσος ή υποδεικνύοντας τους «ενόχους». 

Η Βρετανία, σε ένα ανατριχιαστικό κρεσέντο κατάφωρου ρατσισμού και άρνησης κοινοβουλευτισμού, αναρωτιέται τι τους θέλαμε τους ξένους, νιώθει αδικημένη, ξεπουλημένη από τους «αλήτες, προδότες πολιτικούς». Μία από τις πιο ανατριχιαστικές πλευρές της «Μέσης Αγγλίας», (εκδόσεις Πόλις), είναι πως το κοινωνικοπολιτικό φόντο μέσα στο οποίο ζουν οι ήρωες του τελευταίου του μυθιστορήματος του Τζόναθαν Κόου, έχει απίστευτες ομοιότητες με όσα ζήσαμε κι εμείς εδώ στην Ελλάδα τις «ηρωικές μέρες» του ΟΧΙ. 

Ναι. Η Αγγλία νιώθει αδικημένη, οι μετανάστες τής κλέβουν τις δουλειές, οι λαϊκιστές βρίσκουν την ευκαιρία να επιδείξουν την «ηθική τους ανωτερότητα», μια «ανωτερότητα» ευρείας γκάμας. Την «κατέχουν» όλοι ανεξαιρέτως, από τους οπαδούς της παλαβής Δεξιάς έως τους πολίτικαλ κορέκτ αριστεριστές, «εξαρτημένους από το να θυμώνουν για λογαριασμό των άλλων». 

Το Λονδίνο φλέγεται, όπως παλιά η Αθήνα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση των «μονοπωλιακών και σκοτεινών συμφερόντων» έχει απαγορεύσει ακόμα και το κυνήγι της αλεπούς. Οι παραδόσεις χάνονται, η βρετανικότητα καταπνίγεται προκειμένου να γίνει πράξη το φιλελέ μοντέλο του άπατρι και παγκοσμιοποιημένα ανερμάτιστου ανθρώπου. Σκοτώνουν τα όνειρά μας, αν σας θυμίζει κάτι! 

Μόνο που τελικά στη «Μέση Αγγλία» του Μπέρμινχαμ αλλά και του Λονδίνου το Brexit έγινε πράξη. Στην Ελλάδα –πάλι καλά να λέμε– «ισορροπήσαμε» κάπως, κι εκείνες τις μέρες ευτυχώς(;) θα τις «ξαναζήσουμε» μόνο σαν ταινία από τον Κώστα Γαβρά. Σε αυτό το μυθιστόρημα παρακολουθείς την ιστορία της σύγχρονης Αγγλίας, ιστορία νοσταλγίας και αυταπάτης, σύγχυσης και ασυγκράτητης οργής, γραμμένη από τον σπουδαιότερο χρονικογράφο της σύγχρονης βρετανικής νοοτροπίας. 

Μέσα στο οικονομικό και κοινωνικό τοπίο που έχει αλλάξει ραγδαία μετά τους γκλάμορους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, η χώρα παραληρεί μεταξύ «επανάστασης» και «γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον». Είναι η ιδανική ευκαιρία για τον Κόου να φέρει πίσω μερικούς από τους πιο αγαπημένους μας αλλά και αγαπημένους του ήρωες από τη «Λέσχη των Τιποτένιων». Παθιασμένος παρατηρητής, συναισθηματικός, σατιρικός, κυνικός, στη «Μέση Αγγλία» γράφει το μεγάλο μυθιστόρημα του δημοψηφίσματος, που έφερε στο προσκήνιο όλον τον πολιτικό αμοραλισμό που έπαιξε στα ζάρια την τύχη μιας χώρας. Ο Νταγκ, ο Μπέντζαμιν, ο Κόλιν, η Λόις, έχουν περάσει τα -ήντα. Έχουν κάνει παιδιά και εγγόνια, βλέπουν τους τόπους της παιδικής τους ηλικίας να γίνονται τεράστια πολυεθνικά σούπερ μάρκετ, τα άλλοτε ακμάζοντα εργοστάσια αυτοκινήτων να παραχωρούν τη θέση τους σε μαζικούς σόπινγκ μολ ναούς.

Το μέλλον της χώρας αλλά και το μέλλον των αναμεταξύ τους σχέσεων, επαγγελματικών, προσωπικών, φιλικών και πολιτικών, εξαρτάται από την πορεία αυτής της «εξεγερσιακής» διάθεσης που προτάσσει επιστροφή στο χθες κι όχι φυγή προς το μέλλον. Όνειρα που διαψεύστηκαν, ρομαντικές εμμονές που ξεθώριασαν, συμβιβασμοί ή κοινότυπες επιλογές, διαλυμένοι γάμοι, γονείς που πεθαίνουν, παιδιά που επαναστατούν ενάντια στους γονείς τους, ο κόσμος της «Μέσης Αγγλίας» πάει κατά διαόλου. Κι ο μετρ Κόου αφηγείται τις παράλληλες ιστορίες τους με αριστοτεχνικό τρόπο.

Η μάκρο –και η μίκρο– από κοινού φτιάχνουν την ιστορία της χώρας του, το προσωπικό είναι και βαθιά πολιτικό, μα και ανάποδα: το πολιτικό επηρεάζει και καθορίζει ευθέως το προσωπικό. Γι’ αυτό κι εδώ, κι όχι μόνο σε εμάς, το δημοψήφισμα έγινε αιτία να διαλυθούν σχέσεις και το «μεγάλο ερώτημα» περί ΝΑΙ ή ΟΧΙ αποσάθρωσε φιλίες, κονιορτοποίησε έρωτες, έβαλε φωτιές σε κτίρια όπου εργάζονταν άνθρωποι σαν εμάς, δίχασε τεκτονικά και αδιανόητα κάθε μορφή συμβίωσης. Οι ήρωες της «Λέσχης των Τιποτένιων» συναντούν τους παλιούς εαυτούς τους αλλά και συναντούνται με καινούργια πρόσωπα. Και μέσα από όλο αυτόν τον πολιτικό αμοραλισμό και τα κηρύγματα του μίσους, ξέρουν πως μόνο ένα, πιθανόν, να τους σώσει: η πίστη του ενός προς τον άλλον, ο έρωτας, η αγάπη και η ψυχραιμία. Θα περάσει κι αυτό, όπως θα έλεγε κι ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Που στη δική μας χώρα, ξέρει κι αυτός αλλά και αρκετοί πλέον από εμάς τι «υπέστη» και «υπέστημεν». Γιατί και στη «Μέση Αγγλία» ο «λαός» διαχωρίζεται σε Βρετανολάτρες και Ευρωγερμανοτσολιάδες. Σε «παθιασμένους» και «ξεφτιλισμένους». 

Ένα υπέροχο, παρηγορητικό, άριστο μυθιστόρημα από έναν Κόου που δείχνει πως ο χρόνος τον κάνει σοφότερο και μεστότερο. Η λογοτεχνική του δύναμη είναι απολύτως κατακτημένη από τον περασμένο αιώνα. Αλλά η πιστοποίηση της κλάσης του και το μεγαλείο της συνέχειάς του, εδώ σε αυτό το βιβλίο, είναι που αποδεικνύεται περίτρανα παράφορα. Λάτρεψα.