Κάθε φορά που είναι να συναντήσω την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ έχω μια τεράστια χαρά… Κυρίως γιατί ξέρω ότι θα πει αιφνιδιαστικά υπέροχα πράγματα. Ποτέ δεν έχει συμβεί αλλιώς…
«Θέλω να σας μιλήσω για το “Ντόλτσε”, αλλά δεν γίνεται να μην πάρω την ιστορία από την αρχή, και να πω και για το πρώτο μου σπίτι στα Εξάρχεια… Δεν ξέρω πού γεννήθηκα, αλλά οι γονείς μου νοίκιασαν αυτό το διαμέρισμα, Μεσολογγίου και Μεταξά, στην καρδιά των Εξαρχείων. Εκεί έζησα όλη μου τη νιότη, εκεί μεγάλωσα. Ήταν ένα πολύ απλό και συμπαθητικό σπίτι εκείνης της εποχής. Θα μιλήσω, λοιπόν, για το πρώτο μου σπίτι, τα Εξάρχεια, και το “Ντόλτσε” που έγινε “σαν το σπίτι μου”».
«Ό,τι θέλετε… Άλλωστε με αφορμή τα γενέθλια της «Φωνής της Αθήνας» μιλάμε…
«Σωστά…! Και χαίρομαι πολύ».
Σαν συνοικία πώς ήταν τότε τα Εξάρχεια; Εργατική, αστική;
Τότε ήταν η άλλη πλευρά του Κολωνακίου. Η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. Μεγαλώνοντας το ανακάλυψα αυτό. Ήταν και εκεί η μεριά αρκετών διανοουμένων και πολλών ποιητών.
Η πλατεία Εξαρχείων πώς ήταν;
Αριστούργημα! Μια ανοιχτή γειτονιά. Είχε τραπεζάκια, καθόμασταν έξω, συζητούσαμε, και δεν ξέραμε σε ποιου το τραπέζι να πρωτοπάμε.
Εσείς, οι τότε Εξαρχιώτες, τι σχέσεις είχατε με τους τότε Κολωνακιώτες;
Μέχρι τη δεκαετία του ’60, που ήμουν ακόμα είκοσι χρονών, πίστευα ότι η πλατεία Κολωνακίου είχε αρχίσει να γίνεται πραγματική σνομπαρία, και δεν το μπορούσα καθόλου. Άλλα καθώς μεγάλωνα καταλάβαινα ότι στην πραγματικότητα ήταν η συνέχεια των Εξαρχείων και δεν υπήρχε αυτός ο κοινωνιολογικός διαχωρισμός. Αργότερα, που άρχισε πάλι να γίνεται ο διαχωρισμός, έγινε αντικείμενο πλάκας, και εμείς των Εξαρχείων λέγαμε ότι το «σνομπικό» Κολωνάκι, άρχιζε από τον Άγιο Διονύση και μετά.
Πότε έγινε στέκι σας το «Ντόλτσε»;
Από το 1960, όταν ήμουν είκοσι χρονών. Και μάλιστα, όταν έγινε «Φίλιον», με τον Ηρακλή, που τον βλέπω ακόμα όταν πηγαίνω, λέγαμε αστεία για το καινούργιο όνομα.
Όταν άλλαξε από «Ντόλτσε» σε «Φίλιον», σας ενόχλησε;
Καθόλου. Ήταν μία από τις πραγματικότητες της ζωής. Απλώς μπερδευόμουν καμία φορά! Άλλωστε εμείς τα μεσημέρια δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε να μην είμαστε στο «Ντόλτσε». Ήταν καθημερινή παράσταση.
Εμπνευστήκατε κάποιο από τα ποιήματά σας εκεί;
Σίγουρα θα εμπνεύστηκα πολλά πράγματα, από αυτά που τα παίρνεις μέσα σου και, όταν πας σπίτι, βγαίνουν. Ήμουν σε ένα χώρο που πραγματικά με ενέπνεε, και ένας τέτοιος χώρος δουλεύει υπόγεια μέσα σου. Άλλωστε εκεί νιώθω σαν το σπίτι μου...
Είναι μια φράση που τη λέμε γενικά, αλλά ένας χώρος πώς γίνεται «σαν το σπίτι» κάποιου;
Εκείνη την εποχή, την παλαιά εποχή στην οποία ανήκω, δεν μπορούσες να διανοηθείς έναν διανοούμενο, αλλά και οποιονδήποτε άνθρωπο, που να μην είχε στέκι. Συνήθως ένα καφενείο. Όταν δεν έχεις κάποιο στέκι είναι σαν να είσαι στον δρόμο, σαν να μην έχεις σπίτι. Τότε ήταν το πιο απλό, το πιο συνηθισμένο, και μάλιστα νομίζω ότι η εποχή μου είναι αυτή στην οποία άρχισαν να γίνονται δεκτές και οι γυναίκες στα καφενεία. Εγώ θεωρούμουν επαναστάτρια. Μάλλον επειδή ήμουν και ποιήτρια, με ψιλοσυγχωρούσαν.
Κάνατε καμία απιστία διαρκείας στο «Ντόλτσε»; Κάποια στιγμή, για κάποιο λόγο να έγινε άλλο μαγαζί το στέκι σας;
Όχι. Απλά αν μου έδιναν ραντεβού αλλού, πήγαινα.
Μιας και είμαστε στη δεκαετία του ’60, στη διάρκεια της Χούντας συνεχίσατε να μαζεύεστε εκεί ή διαλύθηκε το στέκι;
Όλα είχαν διαλυθεί τότε. Όμως, πηγαίναμε έστω και αραιά.
Πώς πιστεύετε ότι λειτουργούν τα στέκια στον ψυχισμό ενός ανθρώπου;
Μα, μία από τις απώλειες που έχουμε στην εποχή μας είναι ότι δεν υπάρχουν πια αυτά. Εδώ, βλέπεις ζευγάρια σε κάποιο καφενείο, και μιλάνε με τα κινητά. Ή μιλάνε σε άλλους, μετά λένε και μία φράση μεταξύ τους... και τρελαίνεσαι. Έχουν καταστραφεί οι σχέσεις των ανθρώπων. Δεν είναι αστείο αυτό. Εντάξει, δεν μπορεί κανείς να εμποδίσει την ιστορία να εξελίσσεται, αλλά έχουμε πάει πια σε ένα σημείο δύσκολο, όπου ο άνθρωπος, σαν ψυχοσύνθεση, σαν μοναδικότητα, εξαφανίζεται. Πατάς ένα κουμπί πλέον και βγαίνει ολόκληρος ο κόσμος. Και αυτό εμένα με έχει τρομάξει. Δεν τα πάω καθόλου καλά με τα μηχανήματα, ποτέ δεν τα πήγαινα καλά. Λέω πάντοτε ότι ανήκω στην εποχή μισό αιώνα πριν. Στην αρχή αυτή η έλλειψή μου κάπως με σόκαρε, αλλά τώρα λέω, ευτυχώς, είμαι τυχερή που δεν ξέρω ακριβώς τι χάνω...
Δηλαδή, στα νέα παιδιά θα συνιστούσατε «οπωσδήποτε να βρείτε ένα χώρο που να τον κάνετε στέκι, αλλά…»
Να μιλάτε. Να κάνετε κουβέντα. Να απαγορεύονται τα κινητά. Να λέτε τα μυστικά σας, τις διαφωνίες σας, με τα λόγια. Τι θα αντικαταστήσει αυτή τη φύση του ανθρώπου; Το μηχάνημα; Δεν γίνεται. Πάμε, δηλαδή, για παγκόσμια σχιζοφρένεια! Δυστυχώς, δεν θα είμαι εδώ να δω…
Καταλαβαίνω ότι παρ’ όλα αυτά δεν είστε της άποψης «όσο παλιότερα τόσο καλύτερα»...
Όχι, καθόλου. Αλλά αυτό που ήταν σίγουρα «παλαιότερα - καλύτερα», ήταν ότι η πραγματικότητα μας έδινε τη δυνατότητα να την ανανεώνουμε, είτε με τη βία, δυστυχώς, είτε με την πειθώ, είτε με κάτι που την άρχιζε από την αρχή, και μετά πάλι τα ίδια μαρτύρια, όμως υπήρχε μία ζωντανή ύπαρξη του κόσμου».
Φαίνεται ότι, τώρα, αν ένα παιδί είναι της λογικής «πάμε να βρούμε ένα μέρος να μιλήσουμε», θα δυσκολευτεί και να βρει τέτοιο μέρος, αλλά κυρίως να βρει παιδιά της ηλικίας του να το ακολουθήσουν.
Ακριβώς. Δεν είμαι βέβαια είκοσι χρονών να ξέρω, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει επιλογή. Αλλά ας μην τα βλέπουμε όλα μαύρα. Στην ιστορία του κόσμου, πολλοί «κόσμοι» έχουν ανατραπεί. Και δεν ξέρουμε ούτε τι μας περιμένει, ούτε μπορούμε να φανταστούμε, αλλά, αυτό που έχει σημασία, είναι η ζωή. Όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει και ελπίδα.
Θα θέλατε, ας πούμε, στο μέλλον, το «Φίλιον» να γίνει ξανά στέκι νεαρών παιδιών που θα κουβεντιάζουν;
Δεν ξέρω, αν αυτή η πίστη στη ζωή και στο μέλλον σημαίνει επανάληψη. Και αν είναι καλό να σημαίνει επανάληψη. Μπορεί να είναι κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι που ούτε μπορούμε να το φανταστούμε τώρα.
Αφού στην εποχή σας ήταν το «σύνορο», θα μπορούσαν και στο μέλλον να συναντιούνται τα παιδιά των Εξαρχείων και του Κολωνακίου και να κουβεντιάζουν εκεί. Κάτι σαν «no man’s land».
Μου αρέσει πολύ αυτή η ιδέα. Ιδανική κατάσταση.
Αν, πραγματικά, στο τέλος περνάει σαν γρήγορο βίντεο η ζωή μας, ένα πλάνο του «Ντόλτσε» - «Φίλιον» θα υπάρχει στο δικό σας.
Βέβαια. Ιδίως γιατί αφορά το πολύτιμο μέρος του ανθρώπου, που είναι τα νιάτα.
Όταν είχαμε πάει μαζί, μου έκανε τόση εντύπωση που όλοι σάς φώναζαν με το μικρό σας όνομα, «Κατερίνα»...
Σαν στο σπίτι μου… σαν στο σπίτι μου…
23°
