Προδημοσίευση: O Τάκης Θεοδωρόπουλος στη «Χώρα του Περίπου»

Περίπου Νότος, διότι ο πραγματικός Νότος είναι πιο Νότος από τον δικό μας. Περίπου Ανατολή, αφού η πραγματική Ανατολή ξεκινά εκεί που τελειώνει η καθ’ ημάς. Περίπου Ευρώπη, μιας και η Ευρώπη είναι πάντα αλλού. Κρέμεται σαν τσαμπί στην άκρη της Βαλκανικής Χερσονήσου, έτοιμο να πέσει στη θάλασσα. Όμως δεν είναι ακριβώς Βαλκάνια, όπως και δεν είναι ακριβώς Μεσόγειος. Η σύγχρονη ιστορία της την απέκοψε από τη μοίρα των υπόλοιπων βαλκανικών χωρών, και για αιώνες έμεινε εκτός μεγάλων διαδρομών της Μεσογείου. Με τόσες συντεταγμένες δεν είναι παράδοξο που η συντριπτική πλειονότητα των κατόχων ελληνικών διαβατηρίων πιστεύουν πως η χώρα τους είναι ο Ομφαλός της Γης. Κοινώς, ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος έχει το βλέμμα του καρφωμένο πάνω τους. Και δεν είναι τυχαίο ότι η πλειονότητα αντιμετωπίζει όλον τον υπόλοιπο κόσμο σαν να ήταν ο Μεγάλος Αδελφός. Μας επιβλέπει και υποβλέπει την ελευθερία μας. Πάντως, δεν μας αφήνει στην ησυχία μας. Στατιστική του 2016 κατέγραψε πως το 70% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι το χρέος και η κρίση οφείλονται σε συνωμοσία σκοτεινών κέντρων.

…………….

Ναρκισσισμός στα όρια της παράνοιας. Μερικές ημέρες μετά, όταν το καθεστώς των συνταγματαρχών κατέρρευσε, όταν ο αμερικανός πρεσβευτής έψαχνε τον πρωθυπουργό στο τηλέφωνο κι εκείνος δεν του απαντούσε,

όταν ο τουρκικός στόλος απειλούσε τα ανοχύρωτα νησιά του Αιγαίου και ο τουρκικός στρατός προήλαυνε στην Κύπρο, πόσοι πίστευαν ότι πρώτο θέμα στις ημερήσιες διατάξεις όλων των κυβερνήσεων δεν ήταν η Ελλάδα; Ο Κίσινγκερ μόλις ξυπνούσε και πριν πέσει για ύπνο πρόφερε τη λέξη Greece με τη βαριά συρτή φωνή του! Θυμάμαι ακόμη την εντύπωση που μου έκανε το Ημερολόγιο του Άγγελου Βλάχου ο οποίος ήταν τότε διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Καραμανλή. Προσπαθούσαν να συνεννοηθούν με τον Κίσινγκερ και δεν τους έβγαινε στο τηλέφωνο. Αγνοούσε το κέντρο του κόσμου διότι τον απασχολούσαν τα προβλήματα της επαρχίας του. Ήταν Αύγουστος του ’74 και το Γουοτεργκέιτ συγκλόνιζε τη μικρή πατρίδα του. Ναρκισσισμός που παρακολουθεί τη συλλογική μοίρα ως τις ημέρες μας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έριχνε ηχηρά ραπίσματα στον Ρίγκαν, έδιωχνε τις βάσεις του θανάτου όταν ήθελαν να τις κλείσουν οι Αμερικανοί και υλοποιούσε τον ιστορικό προορισμό της Ελλάδας, να γίνει δηλαδή γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο. Τα μέλη του κόμματός του θαύμαζαν το Μπάαθ του Σαντάμ Χουσεΐν και ο ίδιος, αν δεν κάνω λάθος, είχε δηλώσει πως η Λιβύη του Καντάφι ήταν σαν την αθηναϊκή δημοκρατία του Περικλή. Όταν κυβερνάς το κέντρο του κόσμου, δικαιούσαι να μοιράζεις πιστοποιητικά καλής διαγωγής στις επαρχίες σου. Και να λες ό,τι θέλεις.  

…………….

Και τα χρόνια πέρασαν, κι ο κόσμος άλλαξε και ζήσαμε εμείς καλά κι αυτοί καλύτερα. Και παρά τις συντονισμένες και επίμονες προσπάθειες των διεθνών κέντρων του Σκότους να ξεριζώσουν την Ελλάδα από τον Ομφαλό της Γης και να την πετάξουν στην υποσαχάριο Αφρική ή πέρα από την Πετραία Αραβία, η χώρα κράτησε τις θέσεις της.

Το 2015 ο ελληνικός λαός, το εκλογικό σώμα εν πάση περιπτώσει, έφερε στην εξουσία το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς που ονομάζεται ΣΥΡΙΖΑ. Ο αρχηγός του, από την πρώτη κιόλας στιγμή, άνοιξε τα χαρτιά του. Στόχος του δεν ήταν να αλλάξει μόνον την Ελλάδα. Αυτό ήταν το αυτονόητο. Ή το εύκολο. Κι αυτοί οι άνθρωποι δεν καταδέχονται τα εύκολα. Σκληραγωγημένοι από τις ανάγκες της ταξικής πάλης –της πάλης που διεξάγεται στις τάξεις των σχολείων και των πανεπιστημίων–,

έμαθαν πως όσο περισσότερο μπούγιο κάνεις, όσο μεγαλύτερη φασαρία προκαλείς, τόσο καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνεις. Και ενεργοποίησαν το οπλοστάσιό τους για να αλλάξουν την Ευρώπη, ει δυνατόν και τον κόσμο. Πώς το έλεγε η Βουγιουκλάκη σε μια ταινία της: «Αυτό το κάρο από κάπου ξεκίνησε και κάπου θα φτάσει».

Και ξεκίνησε το μπούγιο στην Ευρώπη με επικεφαλής έναν οικονομολόγο «διεθνούς κύρους», όπως άφηνε να διαφανεί, με εξαιρετική γνώση της αγγλικής, με καλό γάμο, ιδιαίτερες ενδυματολογικές συνήθειες, χτισμένους μυς, εξαιρετικής ποιότητος κοιλιακούς και ξυρισμένο κεφάλι. Κυρίως όμως «αέρα», τον αέρα του γόητα, του επιτυχημένου, ο οποίος εκτός των άλλων είναι και σοφός. Τι πιο ταιριαστό από τον –αέρα– για τον υπουργό Οικονομικών μιας χώρας της οποίας η οικονομία στηρίχθηκε στην αγοραπωλησία «αέρα»;

Δίπλα του ο πρωθυπουργός του Τσίπρας έμοιαζε μ’ εκείνους τους τύπους στις παρέες που κολλάνε στον πρωταγωνιστή, γελάνε πρώτοι με τα ανέκδοτά του και δεν λείπουν ποτέ από τις εμφανίσεις του. Ιδρώνουν και λαχανιάζουν αλλά πάντα τρέχουν μαζί του όταν κάνει τζόκινγκ. Και τον θαυμάζουν για την άνεσή του και τις πρωτιές του ελπίζοντας πως μια μέρα θα τις πλησιάσουν κι αυτοί. Για να τις φτάσουν, αποκλείεται. Δεν χρειάζεται να είσαι ψυχολόγος για να καταλάβεις πώς ο Βαρουφάκης γοήτευσε τον Τσίπρα. Το παιδί που έμαθε την πολιτική από τις καταλήψεις στα σχολεία, πέρασε από το ΕΜΠ, όπου έγινε μηχανικός χωρίς να γίνει μηχανικός, που έζησε μια ζωή προστατευμένη στο θερμοκήπιο ενός περιθωριακού κόμματος της αριστεράς, ξαφνικά έπρεπε να σταθεί σε ένα περιβάλλον που όχι μόνον του ήταν ξένο, αλλά του φαινόταν και απόκοσμο. Η αναλογία μπορεί να είναι ακραία, όμως είναι σαν χωριατόπαιδο που φεύγει για πρώτη φορά από το χωριό του για να σπουδάσει στην Αθήνα.

…………….

Δυστυχώς ή ευτυχώς η Ευρώπη δεν είναι αυτοκρατορία. Είναι δημοκρατία και σέβεται τους εκλεγμένους εκπροσώπους. Τότε ξεκίνησε το πρόβλημα, όχι επειδή μπήκε η Ελλάδα στα Μνημόνια, αλλά επειδή οι έλληνες πολιτικοί δεν ήταν σε θέση να οργανώσουν ένα δικό τους σχέδιο εξόδου. Για να έχεις σχέδιο εξόδου σημαίνει ότι λειτουργείς με έναν ορίζοντα σε βάθος χρόνου. Έχεις επίσης στο μυαλό σου μια προοπτική για τη χώρα που κυβερνάς. Δεν λέω όραμα, διότι τότε λέγεσαι Καίσαρ, δεν λέγεσαι Παπανδρέου ή Σαμαράς. Εννοώ προοπτική, να μπορείς να δεις πώς θα είναι η χώρα τα επόμενα πέντε χρόνια, πώς θα βοηθήσεις τις δημιουργικές κοινωνικές δυνάμεις σε όλους τους τομείς να απελευθερωθούν από τα δεσμά της αδράνειας και της απραξίας που μας έφεραν στο κρεβάτι της εντατικής.

Τόλμησε κανείς να πει ανοιχτά ότι η Ελλάδα πτώχευσε όχι επειδή δανειζόταν πάνω από τις δυνάμεις της, αλλά επειδή δεν είχε δυνάμεις. Είχε πάψει να παράγει κάτι δεκαετίες τώρα. Το μόνο που ήξερε να φτιάχνει ήταν νυχτερινά κέντρα. Δύσκολα πράγματα για επαγγελματίες που λειτουργούν με μόνον ορίζοντα την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Ως γνωστόν οι έλληνες επαγγελματίες της πολιτικής ξέρουν να κάνουν εκλογές. Στο ενδιάμεσο δυσκολεύονται λίγο, όταν πρέπει να λειτουργήσουν ως κυβέρνηση και ως αντιπολίτευση. Γι’ αυτό και κάνουν τόσο συχνά εκλογές.

Όσους μήνες η πρώτη κυβέρνηση Παπανδρέου προσπαθούσε να μην εφαρμόσει όσα είχε συμφωνήσει και συγχρόνως να πείσει αυτούς με τους οποίους τα είχε συμφωνήσει πως τα εφαρμόζει, η αξιωματική αντιπολίτευση, το κατεξοχήν ευρωπαϊκό κόμμα, η ΝΔ, με επικεφαλής τον Αντώνη Σαμαρά, τυπικό δείγμα αστού επαρχιώτη που σπούδασε στην Αμερική αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ τη γενέτειρά του Μεσσηνία, είχε υψώσει το λάβαρο του αντιευρωπαϊσμού. Από τον Μοριά ξεκίνησε η επανάσταση το 1821, από τον Μοριά ξεκίνησε και το αντιμνημονιακό μέτωπο. Αντί να αντιπολιτευθούν τον Παπανδρέου τον Μικρό, καλύπτοντας με τις δικές τους προτάσεις τις δικές του αμέλειες και τη δική του ανικανότητα, τον κατηγορούσαν ότι προσπαθεί να ξεπουλήσει την Ελλάδα, και κατήγγειλαν τις προτάσεις ιδιωτικοποιήσεων – που παραμένουν προτάσεις ως σήμερα ακόμη. Πάλευαν για να προστατεύσουν κι αυτοί τη δική τους πελατεία, τους δικούς τους εργαζόμενους στο δημόσιο.

…………….

Εκτός όμως από τις ΕΠΕ, υπάρχουν και οι ΕΑΠΕ, οι Εταιρίες Απολύτως Περιορισμένης Ευθύνης. Και σαν διαχειριστές μιας τέτοιας συμπεριφέρθηκαν οι έλληνες πολιτικοί. Κατ’ αρχάς προς το κοινό τους: «Δεν φταίμε εμείς αν απολύουμε από το δημόσιο και κόβουμε μισθούς. Μας το έχουν επιβάλει». Και μετά προς τους εταίρους: «Τι να κάνουμε; Εμείς, είδατε, είχαμε όλη την καλή θέληση, συμφωνήσαμε, υπογράψαμε. Μ’ αυτούς όμως δεν τα βγάζεις πέρα. Φωνάζουν, κλείνουν τους δρόμους, τα σπάνε. Είναι Αγανακτισμένοι».

Και με τούτα και με κείνα γέμισε η πλατεία Συντάγματος για μέρες, εβδομάδες ολόκληρες. Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Μα αγανακτισμένοι έλληνες πολίτες ήταν η απάντηση. Φώναζαν κατά του ευρώ και της Ευρώπης, σήκωναν πανό με τη Μέρκελ ντυμένη ναζί, μούντζωναν τη Βουλή, απαιτούσαν να καεί «το μπουρδέλο η Βουλή», ζητούσαν «άμεσα» (sic) επιστροφή στη δραχμή.

…………….

Καταγράφω ενδεικτικά: παπάδες, άθεοι, μπαχαλάκηδες, υπάλληλοι του δημοσίου, ιδιοκτήτης χιλιάρας μηχανής, οπαδοί του ΣΥΡΙΖΑ, ελληναράδες εθνικιστές, πιθηκόμορφοι Χρυσαυγίτες και ο Γιάνννης Βαρουφάκης –με τρία νι παρακαλώ– διότι αν αρχίσουν οι προσθαφαιρέσεις τα τρία νι προσθέτουν αξία. Αυτός, λένε, ανέβαινε σ’ ένα καφάσι του μανάβη και αγόρευε κατά του ευρώ. Τα ίδια έλεγε και μερικά χρόνια αργότερα όταν μιλούσε στους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ. Μόνον που αυτοί δεν ήσαν αγανακτισμένοι με την Ευρώπη, αλλά μαζί του. Λεπτομέρεια που του διέφυγε, διότι ο πολύς ναρκισσισμός αποβλακώνει.

Παράμετρος βασική: στην πλατεία Συντάγματος, με τους Αγανακτισμένους, ο ΣΥΡΙΖΑ από γκρουπούσκουλο του 4% γιγαντώθηκε και έγινε κόμμα εξουσίας, ιδρύθηκαν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, και ο κ. Βαρουφάκης έθεσε υποψηφιότητα για υπουργός των Οικονομικών. Οι συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων έγιναν το καλοκαίρι του 2011. Τέσσερα χρόνια μετά, το 2015, οι δυνάμεις που ανέδειξαν οι Αγανακτισμένοι έγιναν κυβέρνηση.

Εντωμεταξύ η ΝΔ εξακολουθούσε να συντηρεί τον αντιευρωπαϊκό αγώνα. Φόβος απέναντι στους Αγανακτισμένους; Καιροσκοπισμός; Αβελτηρία; Δειλία; Καθαρή πολιτική βλακεία ή όλ’ αυτά μαζί; Διαλέγετε και παίρνετε. Όταν όμως επικαλείσαι ως κεντρικό στοιχείο της ιδεολογίας σου και της πολιτικής σου τον ευρωπαϊσμό και με τον πρώτο πυροβολισμό το βάζεις στα πόδια, τότε συμβαίνουν δύο τινά. Ή δεν ξέρεις τι λες, και ό,τι λες το λες απλώς για να το πεις, ή ξέρεις τι λες, αλλά δεν έχεις το θάρρος να το υπερασπιστείς εμπράκτως. Η στάση της ΝΔ είναι ένα μείγμα και των δύο. Άλλοι δεν ήξεραν τι σημαίνει Ευρώπη, και τι ευρωπαϊκή Ελλάδα, και άλλοι ήξεραν μεν, αλλά δεν είχαν το πολιτικό θάρρος να το υπερασπισθούν. Κι έτσι συνέχισαν την ίδια αντιευρωπαϊκή ρητορική επί κυβερνήσεως Παπαδήμου.

Για να εξηγούμαι. Δεν θεωρώ ότι οι κυβερνήσεις «ειδικών», οι λεγόμενες «τεχνοκρατικές», μπορούν να βγάλουν τη χώρα από τα αδιέξοδα. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι τεχνικό. Είναι πολιτικό, άρα υπαρξιακό. Η ελληνική κοινωνία έχει αποσυντεθεί διότι είναι μια κοινωνία που δεν περιμένει τίποτε από τον εαυτό της. Είναι μια κοινωνία που δεν απαιτεί τίποτε από τον εαυτό της παρά μόνον την επιβίωσή της. Και τις απαιτήσεις μόνον ο πολιτικός λόγος μπορεί να τις δημιουργήσει.

…………….

Πολιτικά, πρώτη φορά μετά τον Εμφύλιο, οι λεγόμενοι αντιμνημονιακοί αμφισβήτησαν την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη και τη Δύση. Στήριγμά τους η εδραιωμένη πλέον πεποίθηση πως η σχέση της χώρας μας με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι λογιστική. Πεποίθηση που δεν μπόρεσαν να ανατρέψουν οι λεγόμενες «ευρωπαϊκές» πολιτικές δυνάμεις.

Το δασκαλίστικο ύφος του Αντώνη Σαμαρά που ζητούσε από το κοινό του μια ακόμα προσπάθεια, ενώ δεν μπορούσε να προσφέρει τους καρπούς της προηγούμενης, βοήθησε την κατάληψη της εξουσίας από τους «Αγανακτισμένους». Μιλούσε για success story, ενώ για την πλειονότητα το success story ήταν επιστροφή στο παρελθόν. Μια μέρα που θα μας τηλεφωνούν οι τράπεζες για να μας προσφέρουν κάρτες και δάνεια. Και τροφοδοτούσε την κοινή αντίληψη ότι η σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη είναι λογιστική. Και έχασε τις εκλογές από τον συνασπισμό των «Αγανακτισμένων». Αυτοί μιλούσαν πολιτικά, κι αν κουνούσαν το δάχτυλο, αυτό το κουνούσαν προς την πλευρά των δανειστών. Τι θα πει μιλούσαν πολιτικά; Θα πει ότι υπόσχονταν πως δεν θα μειώσουν άλλο μισθούς και συντάξεις, πως δεν θα κάνουν ιδιωτικοποιήσεις, πως θα απειλήσουν τους δανειστές και σε γενικές γραμμές η ρητορεία τους ήταν εθνοπατριωτική. Θα έδιναν και πάλι στους Έλληνες τη χαμένη τους αξιοπρέπεια. Ο συνασπισμός κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς που έχασε τις εκλογές είχε ο ίδιος υπονομεύσει τις κοινωνικές δυνάμεις στις οποίες στηριζόταν ως τότε. Ακολούθησε αμυντική πολιτική απέναντι στην κρίση, υποχωρούσε ατάκτως σε κάθε επίθεση των οργανωμένων ομάδων του δημοσίου και αδιαφορούσε για την τύχη των μεσαίων στρωμάτων, επειδή αυτά δεν είχαν οργάνωση και δεν διαμαρτύρονταν. Απλώς έκλειναν τα μαγαζιά τους ή τα γραφεία τους και πήγαιναν σπίτια τους ζώντας από τα αποθέματα που είχαν καταφέρει να μαζέψουν στην περίοδο της ευμάρειας. Οι νεόπτωχοι πληθυσμοί των πόλεων στράφηκαν μαζικά προς την αριστερά. Δεν σημαίνει ότι έγιναν όλοι τους αριστεροί. Απλώς η αριστερά υπηρετούσε καλύτερα τη δυσπιστία απέναντι στην Ευρώπη που είχαν ήδη καλλιεργήσει οι λεγόμενες «ευρωπαϊκές» δυνάμεις. Κουρασμένη, βαριεστημένη, σε κατάθλιψη, η ελληνική κοινωνία παρακολουθούσε εμβρόντητη και θυμωμένη την πολιτική της ελίτ να προσπαθεί να ψελλίσει λύσεις στις οποίες ούτε η ίδια πίστευε.

Η ήττα των ελίτ όμως είναι και ήττα της δημοκρατίας. 

«Στη Χώρα του Περίπου - Περίπου σύγχρονη, περίπου ευρωπαϊκή, περίπου πλούσια», Τάκης Θεοδωρόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 205