● Η διαδρομή από τη λογοτεχνία στην πολιτική γίνεται κι αντίστροφα. Μετά το νεοδημοκράτη βουλευτή Μάξιμο Χαρακόπουλο («Εκ νεότητός μου», Εστία), από το τελευταίο κοινοβούλιο προέκυψε ένας ακόμα διηγηματογράφος: ο Θόδωρος Πάγκαλος. Τίτλος της συλλογής του «Οι χαμένοι» (Πατάκης). Ποιους εννοεί; Τους losers, μάλλον.
● Καμιά σχέση, βέβαια, με τους «Χαμένους» του Ντάνιελ Μέντελσον (μτφ. Μ. Ζαχαριάδου, Πόλις). Οι τηλεοπτικές «Κεραίες της εποχής μας» των Χρυσοστομίδη - Χαρτουλάρη θα φέρουν σύντομα και πάλι στην επικαιρότητα αυτή την αριστουργηματική σύνθεση, όπου αποτυπώνεται η οδύσσεια του συγγραφέα να «ξαναζωντανέψει» τους Εβραίους συγγενείς του που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα –«έξι από τα έξι εκατομμύρια»– και να αποδώσει το εύρος και την ουσία του πολιτισμού τους.
● Καθηγητής στο Μπαρτ και διακεκριμένος μεταφραστής του Καβάφη, ο Αμερικανός Mέντελσον διαπρέπει κι ως λογοτεχνικός κριτικός. Αντιγράφω από τα «Νέα»: «Η δουλειά μου» λέει, «δεν είναι να ζυγίσω το επίπεδο ενός έργου, αλλά να καταλάβω τι πιστεύει πως κάνει, είτε μου αρέσει είτε δεν μου αρέσει. Επίσης, αν αξίζει τον κόπο να το κάνει και αν τα καταφέρνει. Και επειδή έχω μάθει να λειτουργώ ως αρχαιοελληνιστής, σκέφτομαι και τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε».
● Υπάρχει μέλλον για το συγκεκριμένο επάγγελμα και με αυτούς τους όρους εδώ; Ας ελπίσουμε ότι, αν μη τι άλλο, θα υπάρχει πάντα υλικό για να κριθεί. Ήδη ετοιμάζουν βιβλία οι Γ. Γιατρομανωλάκης (Άγρα), Γ. Ι. Μπαμπασάκης και Γιάννης Μακριδάκης (Εστία), Δημήτρης Σωτάκης (Κέδρος), ήδη συζητιώνται τα καινούργια του Χρυσόπουλου και του Αστερίου (Πόλις), να κι ο φρεσκοτυπωμένος Ανδρέας Μήτσου με το «Ο κίτρινος στρατιώτης» (Καστανιώτης), να κι ο «νέος» Βαλτινός.
● Ο αυτοβιογραφικός «Ανάπλους» του Θανάση Βαλτινού (Εστία) έχει τη μορφή συνέντευξης, αυστηρά επικεντρωμένης στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου. Τις ερωτήσεις δέχεται ο Βαλτινός στην ωριμότητά του, από πανέξυπνη, νεαρή φοιτήτρια που ξέρει απέξω κι ανακατωτά όλα του τα γραπτά. Θάνατος και λαγνεία μέσα σε οργιάζουσα φύση και σε ανατριχιαστικές δόσεις, από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα. Κι ανάμεσά τους, ένας χρησμός: «Ο συγγραφέας γεννιέται, αλλά ο ίδιος δεν το ξέρει. Και ως εκ τούτου, αμέσως μετά πρέπει να γίνει»!
● Την ίδια αιματοβαμμένη περίοδο καλύπτει αναδρομικά και η ρωσικής καταγωγής Αγγλίδα που ρίζωσε στα μέρη μας, η Σόφκα Ζινόβιεφ, στο πρώτο της μυθιστόρημα «Το σπίτι στην οδό Παραδείσου» (μτφ. Ε. Μπάσδρα, Ψυχογιός). Μια οικογενειακή σάγκα, βασισμένη σε μαρτυρίες εμβληματικών αγωνιστριών όπως η Μαρία Μπέικου, δοσμένη από φιλοαριστερή σκοπιά και με στόχο να ενημερωθούν οι Βρετανοί για τις αμαρτίες της εξωτερικής πολιτικής τους στην Ελλάδα, μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Κάτι, που και οι πιο καλλιεργημένοι ανάμεσά τους, όπως λέει η ίδια, φαίνεται να το αγνοούν...
● Σκέφτομαι πως αν είχαμε αξιωθεί να αποκτήσουμε σώμα πολιτιστικών διπλωματών, η Ζινόβιεφ θα ’πρεπε να ’ταν επίλεκτο μέλος του! Αν όχι για το συγκεκριμένο βιβλίο, σίγουρα για το παρθενικό της, την «Οδό Ευρυδίκης» (μτφ. Τόνια Κοβαλένκο, Διόπτρα), τον πιο ακριβοδίκαιο και τον πλέον σύγχρονο οδηγό στη νεοελληνική πραγματικότητα (στ’ αγγλικά από τον Granta). Μια σπαρταριστή μαρτυρία με το χρονικό της προσαρμογής της στην πατρίδα της επιλογής της, που πρόλαβε να κλέψει και του Πάτρικ Λι Φέρμορ την καρδιά.
● Τι λογοτεχνία θα μεταφραστεί έξω με κονδύλια του ΕΚΕΒΙ; Πριν το φθινόπωρο αποκλείεται να έχουμε νεότερα από το πρόγραμμα επιδοτήσεων «Φράσις». Οι πανεπιστημιακές εκδόσεις του Yale, ωστόσο, καλωσορίζουν τη Ζυράννα Ζατέλη («Και με το φως του λύκου επανέρχονται», το γαλλικό Marianne αναδεικνύει το «Μικρό ημερολόγιο συνόρων» του Γκάσμεντ Καπλάνι (Λιβάνης), η Chicago Tribune γράφει για το νέο βιβλιοφιλικό στέκι, το Free Thinking Zone, στη Σκουφά. Pas mal!
● Με το που ανακοινώθηκε η κάθοδος του Χειμωνά με το ΠΑΣΟΚ, έσκασε μύτη κι εκείνη του Τατσόπουλου με τον ΣΥΡΙΖΑ. Τι άλλες υποψηφιότητες θα δώσει το συγγραφικό στρατόπεδο; Εντωμεταξύ ο Απόστολος Δοξιάδης και ο Θανάσης Βαλτινός δήλωσαν ανοιχτά πως θα ψηφίσουν ΔΡΑΣΗ. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα πλήξουμε.
● Στοιχειώδης αλληλεγγύη! Αυτό είναι το ζητούμενο για τις μεγάλες βιβλιοπωλικές κι εκδοτικές επιχειρήσεις που φιλοδοξούν να μείνουν δραστήριες, σε πείσμα της κάθετης πτώσης του τζίρου και της παρατεινόμενης έλλειψης ρευστού. Εξού και η δημιουργία της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ), στους κόλπους της οποίας συνυπάρχουν από την Πρωτοπορία, τον Ιανό και τον Παπασωτηρίου, ως τους Ψυχογιό, Πατάκη, Μεταίχμιο, Λιβάνη και Καστανιώτη. Η πιο τρανταχτή απουσία, μεταξύ άλλων, εκείνη του Ελευθερουδάκη.
● Στοιχειώδης εντιμότητα! Να ένα ακόμα ζητούμενο, εκ μέρους των συγγραφέων τώρα, με αποδέκτες τους εκδότες που δίνουν μπακαλόχαρτα έναντι εκκαθαριστικών σημειωμάτων. Παράδειγμα: να σου επιβεβαιώνουν προφορικά ότι το βιβλίο σου είναι εξαντλημένο και στα χαρτιά να σου δηλώνουν στίβες απούλητων αντιτύπων. Σημείο των καιρών; Παγιωμένη πρακτική που δεν αλλάζει; Δεν βρίσκεις άκρη...
Φωτό άνω: Tο βιβλίο του Χρήστου Χρυσόπουλου «Ο βομβιστής του Παρθενώνα» (εκδ. Καστανιώτης) και το ανέκδοτο κείμενο «Αποικία» του Γιώργου Λαγουρού γίνoνται πειραματική μουσικοθεατρική παράσταση με τίτλο «Παρθενώνας» από την Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων (Σπύρος Ανδρεόπουλος, Παναγιώτης Εξαρχέας, Ξένια Θεμελή κ.ά.). Τραστ, Αγ. Μάρκου 29, 694 6569736. Από 20/4 ως 3/6.
24°
