Τα Επείγοντα Χριστούγεννα παίζονται την περίοδο των γιορτών στον Φάρο στο ΚΠΙΣΝ
Ένα ψυχρό δωμάτιο νοσοκομείου μετατρέπεται ξαφνικά σε έναν χαρούμενο χώρο γεμάτο παιχνίδι, παιδικές φωνές και συνωμοσίες που δεν πρέπει να ακούσουν οι μεγάλοι. Σε όλα αυτά προστίθεται η μαγεία των Χριστουγέννων που σκορπίζεται απλόχερα χάρη σε μια παρέα παιδιών που, αν και είναι τόσο διαφορετικά, έχουν τις ίδιες ανάγκες και τους ίδιους φόβους. Αυτό είναι το θέμα της φετινής παράστασης του ΚΠΙΣΝ στο πλαίσιο του πρότζεκτ Χριστουγεννιάτικες ιστορίες στον Φάρο. Τα «Επείγοντα Χριστούγεννα» της Συντεχνίας Γέλιου, σε διασκευή και σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι έκαναν πρεμιέρα την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου. Εμείς είδαμε την παράσταση και μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη.
Επείγοντα Χριστούγεννα στο ΚΠΙΣΝ, σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι
Όλα ξεκίνησαν όταν η Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, η διευθύντρια του Καλλιτεχνικού προγραμματισμού στο ΚΠΙΣΝ, κάλεσε για τη φετινή χρονιά τον Βασίλη Κουκαλάνι για να στήσει μια παράσταση που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του πρότζεκτ Χριστουγεννιάτικες Ιστορίες στον Φάρο. Η ίδια γνώριζε τη δουλειά της Συντεχνίας του Γέλιου καθώς τα παιδιά της έχουν μεγαλώσει με τις παραστάσεις της. Έτσι, ο Βασίλης Κουκαλάνι αποφάσισε να παρουσιάσει τα «Επείγοντα Χριστούγεννα», μια διασκευή του έργου «Heile, heile Segen» (= Γιατρέ, γιατρέ ευλογία) των Volker Ludwig και Christian Veit. Το αρχικό έργο βασίζεται σε ένα παιδικό γερμανικό τραγούδι που αναφέρεται σε ασθενείς σε ένα νοσοκομείο, αλλά η διασκευή το μεταφέρει στο κλίμα των ημερών, ενώ έχουν προστεθεί «φωτεινές» λεπτομέρειες στην παράσταση, όπως ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο από μπουκάλια ορών, γιρλάντες γύρω από τα κρεβάτια των ασθενών ή χαρούμενα και αστεία χριστουγεννιάτικα γυαλιά. Τη μουσική υπογράφουν ο Σπύρος Γραμμένος και η Άννη Θεοχάρη, χρόνια συνεργάτες με τη Συντεχνία Γέλιου.
Η πλοκή διαδραματίζεται στο δωμάτιο ενός παιδιατρικού νοσοκομείου τις μέρες των γιορτών. Ένα κορίτσι κάνει εισαγωγή για να βγάλει τις αμυγδαλές του. Τη βάζουν μαζί με ένα λίγο μεγαλύτερο από εκείνη κορίτσι που έχει ήδη αφαιρέσει τη σκωληκοειδήτίδά της. Ενώ στην αρχή το κλίμα ανάμεσα στα δύο κορίτσια είναι αρνητικό, σιγά σιγά αναπτύσσεται μεταξύ τους μια αλληλεγγύη και μια αλληλο-υποστήριξη στα δύσκολα. Όσο για το πνεύμα των Χριστουγέννων, αυτό το έχει αναλάβει το αγόρι που δεν έχει ΑΜΚΑ, με καταγωγή από τη Συρία, που καταλήγει εντέλει στο δωμάτιό τους. Και φυσικά, ο Κλέαρχος, ο νοσοκόμος- ψυχή της παρέας. Αλλά και οι υπόλοιπες δυο νοσοκόμες που προσπαθούν να επιβληθούν με μεγαλύτερη αυστηρότητα, ενώ κατά βάθος θέλουν πάρτι και λίγη γιορτή έπειτα από αμέτρητες ώρες εφημερίας ή εφημερίδας, όπως το λένε τα παιδιά.
Μια παράσταση πολύ τρυφερή και συγκινητική που θέτει με απλότητα αλλά και βάθος πολλά ζητήματα που αφορούν τα παιδιά: τι γίνεται όταν αρρωσταίνουμε τα Χριστούγεννα; Τι πειράζει αν δεν φάμε φέτος μελομακάρονα και κουραμπιέδες; Πώς μοιάζει ένα παιδί μεταναστών; Και τι είναι επιτέλους αυτός ο ΑΜΚΑ; Πώς όταν όλα φαίνονται στραβά, υπάρχουν άνθρωποι που μας στέκονται και απαλύνουν τον πόνο μας, μας κάνουν να περνάμε όμορφα, μας φροντίζουν και μας αγαπάνε; Μια φιλία γεννιέται μέσα σε ένα νοσοκομείο ενώ ξημερώνουν Χριστούγεννα και η ζωή μοιάζει πιο όμορφη, δίκαιη, φωτεινή και εντέλει... γιορτινή! Ακόμα και αν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει φτιαχτεί με ό,τι υλικά βρέθηκαν στο νοσοκομείο!
Όπως αναφέρει ο Βασίλης Κουκαλάνι, που υποδύεται τον πατέρα του Μόμο στην παράσταση, τα παιδιά έχουν έναν δικό τους τρόπο να διαχειρίζονται όλες τις καταστάσεις που παρουσιάζονται μπροστά τους. «Άλλωστε πάντοτε στις παραστάσεις μας τις λύσεις τις δίνουν τα ίδια τα παιδιά με τον αυθορμητισμό τους και την πρωτογενή κυριολεξία τους πάνω στα πράγματα και τις καταστάσεις». Γι' αυτό και συνεχίζει να ασχολείται με το παιδικό θέατρο, αν και είναι αρκετά χρονοβόρα διαδικασία. Οι παραστάσεις της Συντεχνίας Γέλιου έχουν άλλωστε τη δική τους πορεία. Το ρεπερτόριό τους βασίζεται σε ιστορίες που έχουν κάτι να μας πουν και διαχειρίζονται δύσκολα -θα λέγαμε- ζητήματα. Ο χαρακτηρισμός «δύσκολα» είναι ένας όρος που ο Βασίλης Κουκαλάνι δεν προτιμά καθόλου. «Δύσκολα είναι τα θέματα όσον αφορά την κοινή κατανόηση. Αυτό μαρτυρά την αμηχανία και την ενοχή των ενηλίκων», διότι εκείνοι δεν γνωρίζουν πώς να τα εξηγήσουν στα παιδιά τους. Εκείνος προτιμά τους όρους «ρεαλιστικά θέματα» που η ομάδα του ζωντανεύει επί σκηνής βιωματικά και αισθητηριακά.
Γι' αυτό άλλωστε και επιμένει να ασχολείται με τη Συντεχνία Γέλιου, που έφτιαξε ο ίδιος 15 χρόνια πριν, το 2011, ενώ παράλληλα κάνει και χίλια δυο άλλα πράγματα. «Συναντάω συχνά νέους ηθοποιούς που μου λένε ότι είχαν δει όταν ήταν μικροί κάποιες παραστάσεις μου και κάπως έτσι έλαβαν την απόφαση να ακολουθήσουν την υποκριτική. Αυτό το βρίσκω πολύ παρήγορο». Η ομάδα -που έχει ανά τα χρόνια πολλούς σταθερούς συνεργάτες και υποστηρικτές, όπως για παράδειγμα ο Φοίβος Δεληβοριάς ή ο Σπύρος Γραμμένος που συνυπογράφει με την Άννη Θεοχάρη τη μουσική για η συγκεκριμένη παράσταση- χρησιμοποιεί το γέλιο ως μέσο για να ενώσει τα παιδιά, να μεταφέρει μηνύματα και εντέλει να προκαλέσει συγκίνηση γιατί μπορεί να μας ενώσει με τους διπλανούς μας, όταν εκείνοι σταματήσουν να σκέφτονται μονάχα με τον νου. Όπως μου ανέφερε, το γέλιο είναι ένα αμιγώς οργανικό στοιχείο, που σίγουρα ευφραίνει την καρδιά. Από την άλλη, υπάρχουν διαφορετικές μορφές γέλιου -με αναφορές σε σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία του θεάτρου και του κινηματογράφου, όπως ο Μπέρτολ Μπρεχτ, ο Τσάρλι Τσάπλιν ή ο Ντάριο Φο. Αυτό που τονίζει μέσα από τα έργα της η Συντεχνία του Γέλιου είναι εκείνο το μοναδικό γέλιο που έχουν τα παιδιά όταν ανακαλύπτουν κάτι -και ενδεχομένως ετοιμάζονται για την επόμενή τους σκανδαλιά ή και όχι. Αυτό το γελάκι είναι ενδεχομένως ένα στοιχείο που έχουν ξεχάσει οι μεγάλοι, που υπήρξαν και εκείνοι κάποτε παιδιά. Και φυσικά, επειδή τα παιδιά εύκολα βρίσκουν συμμάχους γύρω τους, είναι σημαντικό και εκείνο το γέλιο της ταύτισης, που φέρνει συγκίνηση σε μικρούς και μεγάλους.
Η ομάδα λοιπόν προσπαθεί να δει τον κόσμο μέσα από τη ματιά του κοινού της, που είναι τα παιδιά από 6 έως 12 ετών, θίγοντας με τις παραστάσεις της ζητήματα που είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς τους στο σπίτι, στο σχολείο, στα social media: οι μετανάστες και η διαφορετική καταγωγή πολλών παιδιών -που οι γονείς τους μιλούν άλλη γλώσσα από εκείνα, οι αναπηρίες, το bullying... Για παράδειγμα, η παράσταση «Μια γιορτή στου Νουριάν» θέτει για το ζήτημα της πολιτισμικής συμφιλίωσης ενώ το «Πιο δυνατός και από τον Σούπερμαν» έχει πρωταγωνιστή ένα αγόρι σε αμαξίδιο. «Μέσα από την κωμωδία προσπαθούμε να ενεργοποιήσουμε την κοινωνική φαντασία των παιδιών. Άλλωστε τα μεγάλα ερωτήματα που τους απασχολούν είναι για εκείνα κοινωνικά μυστήρια: γιατί αυτό το παιδί έχει μόνο μπαμπά και όχι μαμά, γιατί το άλλο δεν γελά ποτέ και κάθεται συνέχεια μόνο του, γιατί η δασκάλα είναι διαρκώς μουτρωμένη;» Και πολλά άλλα παρόμοια. Παράλληλα, μέσα από το θέατρο αυτό, γίνεται και μια προσπάθεια να αναπτυχθεί και η συλλογική δυναμική. «Εμείς όταν ήμαστε παιδιά παίζαμε στις γειτονιές και τις πλατείες. Τώρα τα παιδιά είναι μπροστά από μια οθόνη, κλεισμένα στον μικρόκοσμό τους».
Γιατί δεν ασχολείται με εφηβικό θέατρο; Θα το ήθελε πολύ, αλλά είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίσεις το ηλικιακό κοινό στην προεφηβεία και την εφηβεία, ειδικά τη σύγχρονη εποχή που όλα βρίσκονται μπροστά από μια οθόνη. Άλλωστε ένα τέτοιο εγχείρημα θα απαιτούσε και μια περαιτέρω κρατική ή ιδιωτική χρηματοδότηση για να ευωδοθεί, κάτι που στη χώρα μας είναι αρκετά δύσκολο, καθώς το θέατρο -και γενικά ο πολιτισμός- δεν λαμβάνει μεγάλα ποσά επιδοτήσεων...
Ο ίδιος ο Βασίλης Κουκαλάνι είναι παιδί μεταναστών, με πατέρα Ιρανό και μητέρα Ελληνίδα, ενώ έχει ζήσει για πολλά χρόνια στη Γερμανία, με την οποία διατηρεί στενές σχέσεις. Μεγάλωσε με τρεις γλώσσες και κατέχει τρεις διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτό σαφώς επηρεάζει τη ματιά του στα πράγματα. «Όπως μου λένε οι φίλοι μου, πρέπει να αποδεχθείς την υβριδική σου φύση. Δεν θα μπορείς να εκπροσωπήσεις ποτέ έναν τόπο, παρά το γεφύρωμα, την ενδιάμεση απόσταση». Κι ίσως αυτό το γεφύρωμα -που μικροί και μεγάλοι έχουμε ανάγκη- βγαίνει και στα έργα του. Και το πιο σημαντικό για εκείνον άλλωστε είναι η συνωμοσία με το κοινό: «Αν το κερδίσεις, σ'τα δίνει όλα».
Μια μεγάλη μουσικοθεατρική παραγωγή, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Θάνου Αλεξανδρή, που μας γυρίζει πίσω στην Ελλάδα των δεκαετιών του ’80 και του ’90
Την αγαπήσαμε για τη θρυλική της ατάκα «Σας αγαπώ». Τώρα τη συναντήσαμε με αφορμή την παράσταση «Blue Train», στην οποία πρωταγωνιστεί και της ζητήσαμε να μας μιλήσει για όλα.
15°
