Ιωσήφ Ιωσηφίδης: «Προσπαθούμε να κάνουμε ποίηση τη βία»

Συναντηθήκαμε με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη σε ένα καφέ στο κέντρο της πόλης, πολύ κοντά στην Athens Voice. H κύρια αφορμή ήταν το «Καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς» του Χρόνη Μίσσιου αλλά και οι «Νεκρές ψυχές» που ανεβαίνουν από την ομάδα GAFF, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη. Ξεκινώντας από τον Μίσσιο, επεκταθήκαμε στον Γκόγκολ, αλλά και στον Τζόνι Μπλε του Γιωργή Τσουρή στο Άνεσις, μιλήσαμε για την ομάδα του, για την πορεία του στο θέατρο αλλά και για την τηλεόραση, ειδικά για το reunion της σειράς του Γιώργου Καπουτζίδη «Στο Παρά Πέντε» που προβάλλεται αύριο, 23 Δεκεμβρίου 2025.

Συνέντευξη με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη για την ομάδα GΑFF και όχι μόνο

Πώς δουλέψατε πάνω στο κείμενο του Χρόνη Μίσσιου;

Η ομάδα GAFF γενικώς «εξειδικεύεται» -θα μπορούσαμε να πούμε- στο ανέβασμα λογοτεχνικών κειμένων. Η διασκευή είναι το ήμισυ του παντός σε ένα λογοτεχνικό έργο ειδικά, καθώς έχεις μπροστά σου ένα κείμενο που πρέπει να κοπεί πολύ. Επίσης, στη λογοτεχνία δεν υπάρχει πάντα μια σαφής ροή, που να κορυφώνεται σε ένα φινάλε. Σίγουρα δεν μπορείς να βρεις θεατρικό φινάλε στα λογοτεχνικά έργα. Οπότε εκεί χρειάζεται να επέμβει αρκετά ο σκηνοθέτης ώστε να ανέβει στο σανίδι. Η πρώτη επεξεργασία έγινε απο τη σκηνοθέτιδα Σοφία Καραγιάννη και τη Μυρτώ Αθανασοπούλου -που μοιράστηκαν από κοινού τη δραματουργική επεξεργασία του έργου.  Το τελικό κείμενο της παράστασης διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια της πρόβας. Με εξαίρεση τον «Κατά φαντασίαν ασθενή» -που ανέβηκε μετά τον κόβιντ- υπάρχει μια συνέπεια στην επιλογή των κειμένων, που είναι όλα λογοτεχνικά. Το βιβλίο αυτό του Μίσσιου είναι γραμμένο παρορμητικά. Δηλαδή έχει δομηθεί σύμφωνα με το πώς του έρχονταν στο μυαλό τα πράγματα. Η Ρηνιώ μας έλεγε ότι σηκωνόταν το πρωί, έβγαζε ένα μπουκάλι ουίσκι και ξεκινούσε το γράψιμο, ώστε να μπορέσει να αντέξει να τα βγάλει όλα όσα έζησε στην επιφάνεια. Γιατί φάγανε πολύ ξύλο.

Δεν βάλαμε όλο το κείμενο στην παράσταση. Δεν ήταν εφικτό άλλωστε. Ωστόσο, έχουμε εντάξει και κάποιες μικρές κωμικές σκηνές, τις οποίες μάλιστα δώσαμε πολύ γρήγορα, σποταριστά. Πάντως όταν ήρθε η Ρηνιώ να το δει την πρώτη χρονιά μας είπε ότι είναι όλα τα στοιχεία μέσα. 

Πώς βιώνεις το γεγονός ότι υποδύεσαι ένα υπαρκτό πρόσωπο – σε πολλά λογοτεχνικά κείμενα, όπως και στις «Νεκρές ψυχές»- οι ήρωες που υποδύεσαι είναι φανταστικοί. Ενώ παράλληλα το κείμενο μιλά για μελανά σημεία της ελληνικής ιστορίας.

Δεν κάνουμε μια βιογραφία, όπως συμβαίνει σε άλλες θεατρικές παραστάσεις. Γι' αυτό και δεν είναι μονολογικό κείμενο. Σε εμάς εδώ ο Χρόνης είναι ένας από τους συντρόφους που πέρασε τα ίδια με εκείνους. Προσπαθώντας βέβαια να χρωματίσω με τις ιδιαιτερότητες που είχε ο Χρόνης, τον δυναμισμό του, τον λόγο του τον φοβερό, το ότι ήταν ένας καθοδηγητής και αυτός μέσα στο κόμμα. Και μέσα από τις προσωπικές του ιστορίες και όπως σκιαγραφεί και ο ίδιος στον εαυτό του. Εχει δίπλα τους συντρόφους του με τους οποίους μοιράζεται τις ίδιες ιστορίες. Και τα ίδια λόγια που λέει ο Χρόνης θα μπορούσε να τα έχει πει κάποιος άλλος. Απλά ξεχωρίζει λόγω του χαρακτήρα, επειδή είναι ο βασικός αφηγητής. Αλλά μοιράζει την αφήγησή του με τους υπόλοιπους. Έτσι και οι υπόλοιποι σύντροφοι παίρνουν και αυτοί σάρκα και οστά στην παράσταση. Ταυτόχρονα όμως γίνονται και οι βασανιστές του. Αλλά γίνονται και η μάνα του και η Αφροδίτη.
Έπρεπε να υπάρχει μια σταθερά για να κινούνται γύρω γύρω.

Θα κάνω ένα μικρό σπόιλ για να σε ρωτήσω για τη σκηνή που είσαι στην απομόνωση
Όταν κάναμε πρόβες, η Σοφία είχε την ιδέα να κλείσουμε το φως σε κάποια στιγμή. Και αμφιταλαντευτήκαμε για το αν θα το κάνουμε. Και τότε είπα: «Σοφία θα το κάνουμε για να υποψιαστεί το κοινό έστω και στο ένα εκατομμυριοστό αυτό που δεν μπορούμε ούτε για πλάκα να το υποψιαστούμε, δηλαδή τι ήταν αυτό που τραβούσαν αυτά τα παιδιά». Σκέψου να είσαι μόνος και να περπατάς πάνω σε ποντίκια. Αυτά υπήρχαν. Δεν είναι στη σφαίρα του μύθου και της φαντασίας. 

Γιατί είναι δυνατό τελικά αυτό το κείμενο;
Γιατί ο Χρόνης ήταν ανθρωπιστής, υμνεί τον άνθρωπο. Στην αρχή του έργου, άμα δεις, μιλάει για τον Νικόλα και λέει, ξέρεις γιατί δεν τον πήγαιναν οι σύντροφοι, γιατί του άρεσε να ακούει και καμιά πενιά και δεν το κρύβε, γιατί αγάπα για τις γυναίκες. Του άρεσε η ζωή. Δεν ήταν μόνο το κόμμα, δηλαδή. Του άρεσε να ζει.  Αυτό το έχουμε ξεχάσει. Άλλωστε αυτοί ήταν 16 χρονών παιδιά. Στην καλύτερη φάση της ηλικίας τους. Και αντί να είναι έξω και να διασκεδάζουν, να περνάνε καλά και να χαίρονται τη ζωή, ήταν εκεί μέσα και έτρωγαν ξύλο. Είναι πολύ σοκαριστικό γενικά όλο αυτό. 
Επίσης να σημειώσω εδώ ότι αγγίζει όλες τις ηλικίες. Είναι μάλιστα πολύ συγκινητικό ότι έρχονται νέα παιδιά. Την πρώτη χρονιά που παιζόταν -που ήταν πιο μικρό το θέατρο- ο κόσμος καθόταν μετά το πέρας της παράστασης και έκλαιγε... 

Πόση βία είναι ικανός να παράξει ο άνθρωπος;
Το θέμα είναι ότι η βία που τους ασκούνταν ήτανε πολύ εφευρετική, να το πω ευγενικά. Ο άνθρωπος παράγει βία διαρκώς. Και δεν μιλάω μόνο για σωματική. Εγώ, πάντως, δεν μπορώ να καταλάβω, πώς μπορεί κάποιος να χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως οι εξής:  «πνίξου μετανάστη», «σπάστον στο ξύλο», «καρκίνο στα παιδιά σου». Βλέπεις στο Facebook κάτι τέτοιες κατάρες. Πόσο εύκολα πια και μέσα από την ανωνυμία του ίντερνετ μπορούμε να εκφραστούμε, να βγάλουμε αυτή τη βία από μέσα μας. Σαφώς έχουμε κάνει μεγάλα βήματα εκπολιτισμού, ελέγχουμε περισσότερο το θυμικό μας και τα ένστικτά μας. Άλλωστε υποτίθεται ότι ο περισσότερος κόσμος είναι πλέον πιο μορφωμένος. Ωστόσο βλέπεις ότι θέλει να ξεσπάει πάντα σε κάποιον πιο αδύναμο. 

Πόσο απαιτητική σωματικά ήταν η συγκεκριμένη παράσταση; Αλλά και ψυχολογικά;
Υφιστάμεθα μια ποιητική βία. Για να το πω με μεγαλύτερη ακρίβεια, εννοώ ότι προσπαθούμε να κάνουμε ποίηση τη βία. Η σκηνή με το μήλο ας πούμε είναι πολύ ποιητική μορφή της βίας. Άλλωστε, η παράσταση που παίζουμε είναι ουσιαστικά ποιητικός ρεαλισμός.

Πώς δουλέψατε την κίνηση εδώ; 
Με αυτοσχεδιασμούς γεννιούνται όλα. Αλλά κατευθυνόμενους. Έτσι δουλεύει η Σοφία. Όπου κρατάμε τα πιο ενδιαφέροντα. Κρατάει μάλλον η Σοφία τα πιο ενδιαφέροντα. Πάντα μας κατευθύνει σύμφωνα με αυτό που έχει εκείνη στο μυαλό της. Από ό,τι έχω καταλάβει έπειτα από τόσα χρόνια έγγαμου βίου και συνεργασίας, έχει το ταλέντο να ανακαλύπτει τον πυρήνα του έργου και αυτό που θέλει εκείνη να φωτίσει. Αλλά οι ηθοποιοί είναι πολύ δημιουργικά μέλη. Και βοηθάει και η κινησιολογία της Μαργαρίτας Τρίκκα.

Μίλησέ μου για την ομάδα GAFF
Η Εταιρεία Θεάτρου GAFF υπάρχει από το 2011. Η πρώτη παραγωγή της ομάδας ήταν το «Μην παίζεις με τα χώματα», βασισμένο στα ποιήματα της Στέλας Βλαχογιάννη, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη. Στην παράσταση αυτήν πρωταγωνιστούσε κιόλας μαζί με τη Θεοδώρα Σιάρκου και την Ειρήνη Μουρελάτου. Η Σοφία γενικά δεν θέλει να παίζει. Προτιμά να σκηνοθετεί. Όσο για τα κείμενα που επιλέγουμε, πρέπει να έχουν κάτι να μας πουν.

Όταν ξεκινήσαμε ήμασταν 7 άτομα, μετά εγώ με τη Σοφία γίναμε ζευγάρι. Ωστόσο τα μέλη της εταιρείας δεν ήταν σταθερά εξ αρχής. Τα τελευταία χρόνια τείνουν να γίνουν σταθερά. Είμαστε κατά κύριο λόγο μια αντροπαρέα αυτή τη στιγμή. Με τα παιδιά έχουμε δεθεί τόσο που συνεννοούμαστε με τα μάτια ακόμα κι επί σκηνής. Οπότε προσπαθούμε να βρούμε και έργα στα οποία να μπορούμε να παίξουμε όλοι.

Πώς είναι να δουλεύεις με τη σύζυγό σου; Παίρνεις δουλειά και στο σπίτι;
Εννοείται. Η Σοφία και εγώ, εγώ και η Σοφία, έχουμε μεγάλη καλλιτεχνική εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον. Και επίσης αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Είναι σημαντικό αυτό. Εγώ είμαι πιο οργανωτικός ενώ η Σοφία είναι πολύ καλλιτεχνικός νους.

Οι «Νεκρές ψυχές» ανεβαίνουν για δεύτερη χρονιά φέτος. Εδώ έχουμε κάτι διαφορετικό. Ένα κείμενο του Γκόγκολ, με το καυστικό του στιλ γραφής. 
Ήταν πολύ πιο δύσκολο βιβλίο για να ανέβει.  Ο Γκόγκολ το είχε ξεκινήσει ως πρώτο μέρος μιας τριλογίας που δεν ολοκληρώθηκε. Έτσι, δεν είχε φινάλε. Φτιάξαμε το δικό μας φινάλε, με βάση τον Γκόγκολ.  Η παράσταση κινείται στα όρια του γκροτέσκο, με πολύ χιούμορ. Το τονίζω αυτό γιατί ο κόσμος ακούει «Νεκρές ψυχές» και φοβάται.

Ο χαρακτήρας που υποδύομαι στις «Νεκρές Ψυχές» στο θέατρο Θησείον είναι ένας υπαλληλάκος που κρατά πάντα την τσάντα του στο χέρι και ψάχνει να ψωνίσει πεθαμένους για να γίνει κάποιος, για να τον σέβονται. Είναι ένας συμπαθής απατεωνίσκος, μέχρι να τον πάρουν χαμπάρι... Το χαρακτηριστικό του έργου είναι η κινησιολογία του. Είναι πολύ πιο συγκεκριμένη. Ακολουθεί μια φόρμα. Πάντα ήθελα να κάνω τον νεκροθάφτη από τον Λούκι Λουκ. Η κινησιολογία του είναι παρμένη από εκεί. 

Τι συμβολίζουν τελικά οι ψυχές; Υπάρχουν άλλωστε και κάποιες αναφορές σε στην επικαιρότητα στο κείμενο... 
Οι ψυχές συμβολίζουν διάφορα πράγματα. Μας εκφράζουν πολλές και διαφορετικές απόψεις οι θεατές. Και αυτό μου αρέσει πολύ. Εμείς το αφήνουμε ανοιχτό. Οι νεκρές ψυχές είμαστε όλοι μας. Είναι μια κοινωνία που σαπίζει. Ο Γκόγκολ είναι σαν να μιλάει σήμερα. Έχει μια τόσο δηκτική πένα. Είναι ένα έργο που παρουσιάζει πολύ καλά τον χώρο των μουζίκων, των χωρικών, όπως λέει και η Σοφία. Γιατί αυτοί είναι οι νεκρές ψυχές. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν διαφέρει πολύ από αυτό που πάει να κάνει ο κεντρικός ήρωας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι πολλά παραπάνω.

Η πρώτη σου συνεργασία σου με τον Γιωργή Τσουρή πώς ήταν;
Στο «Τζόνι Μπλε», σε σκηνοθεσία Γιωργή Τσουρή υποδύομαι έναν βίαιο άντρα, ο οποίος βέβαια δεν χτύπησε ποτέ τη γυναίκα του ή την κόρη του.  Η παράσταση θεωρώ ότι έχει επιτυχία διότι θίγει αρκετά σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα η δολοφονία χαρακτήρων στα social media. Και υπάρχει και το θέμα της φιλίας, της ανδρικής φιλίας.
Όσο για τη συνεργασία μου με τον Γιωργή Τσουρή, έχουμε τελειώσει και οι δυο το Εθνικό και μάλιστα σε κοντινά έτη. Είχαμε πολλή χημεία θεωρώ. Στην αρχή ψάχναμε να βρούμε τα πατήματά μας. Είναι ένας άνθρωπος που ξέρει το θέατρο και τον εμπιστεύομαι. Το κείμενο είναι καθαρός ρεαλισμός, όπως όλα τα έργα του και θίγει πολλά κοινωνικά ζητήματα της εποχής. 

Παίζεις πλέον πάνω από 20 χρόνια στο θέατρο. Πιστεύεις ότι το κοινό του θεάτρου έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια; 
Υπάρχουν πολλές αλλαγές. Πλέον η ενημέρωση είναι μεγαλύτερη ενώ στα θέατρα θα βρούμε κοινό όλων των ηλικιών. Πάντα υπήρχε ένα θεατρόφιλο κοινό. Και τώρα υπάρχει αυτό το θεατρόφιλο κοινό, που πάει με προσκλήσεις στο θέατρο. Δεν είμαι κατά των προσκλήσεων. Αλλά είμαι κατά της καταχρηστικής χρήσης αυτού του μέσου. Επίσης κάτι άλλο που έχει αλλάξει στο θέατρο είναι το κινητό. Φωτίζει συνέχεια στα σκοτάδια, υπάρχει κόσμος που βγάζει φωτογραφίες και μας ενοχλεί. Μάλιστα, κάποιοι απαντούν στα κινητά τους ή στέλνουν ηχητικά μηνύματα κατά τη διάρκεια της παράστασης. Ακόμα και αν κάθονται στις πρώτες σειρές… Έχει τύχει να σταματήσω παράσταση γι' αυτόν τον λόγο.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σου με τον Γιώργο Καπουτζίδη πρώτα στις «Σαββατογεννημένες και στη συνέχεια στο «Παρά Πέντε»;
 Εγώ τον Γιώργο τον γνώρισα στις «Σαββατογεννημένες», εντελώς τυχαία, όταν πήγα για κομπάρσος. Όταν βγήκα από το Εθνικό, δεν ήξερα τι παίζει με την τηλεόραση. Και μου είπαν ότι σε κάποια γραφεία κομπάρσων, πάνε και ηθοποιοί. Οπότε αποφάσισα να στείλω βιογραφικό. Η πρώτη μου δουλειά ήταν μια σκηνή με την Ελένη Ράντου στην Πυρκαγιά. Και μόλις τελειώνει το γύρισμα κατεβαίνουν τότε η Πηνελόπη Κροντηροπούλου και η Ελένη Αργυρού -δεν ήταν ακόμη ο Αντώνης Αγγελόπουλος- και μου ζητάνε βιογραφικό. Και άμα δεις δεν γράφει ποτέ το όνομά μου γιατί συνέχισα να συνεργάζομαι με το γραφείο κομπάρσων. Και μετά γνώρισα και τον Αντώνη Αγγελόπουλο, ο οποίος μου πρότεινε να κάνω τον σκηνοθέτη στο «Παρά Πέντε». Μάλιστα ο Αντώνης με προέτρεψε να αφήσω γένια για να μεγαλοδείχνω λίγο. 
Στο «Παρά πέντε» υποδυόμουν τον σκηνοθέτη στην ομάδα που δούλευε η Αγγέλα. Ήταν προφανώς ένα σχόλιο στο θέατρο και στην ψευτοκουλτούρα. Εμπνεύστηκε από αυτά που είχε ζήσει και ο Γιώργος στη σχολή και στις οντισιόν στη συνέχεια. Τι ζητούσαν οι σκηνοθέτες, τι αυτοσχεδιασμούς μπορεί να ήθελαν να κάνουν οι ηθοποιοί... Όταν πήρα το σενάριο στα χέρια μου, τα τρία πρώτα επεισόδια, θυμάμαι ότι τα διάβασα μονορούφι στο λεωφορείο. Και είπα μέσα μου: εδώ συμβαίνει κάτι καλό. Ήταν όλα μελετημένα: όλοι οι χαρακτήρες -και οι πρωταγωνιστές και οι μικρότεροι ρόλοι- η παρέα, οι ατάκες...  Νομίζω ότι ο Γιώργος Καπουτζίδης έκανε σε όλους μας δώρα με αυτούς τους ρόλους που έγραψε. 

Θέλω να μου κάνεις ένα μικρό σχόλιο για το reunion του «Παρά Πέντε»
Δεν θέλω να λέω και τετριμμένα πράγματα, αλλά ήταν συγκινητικό. Αυτή η τεράστια αποδοχή σε αυτή τη σειρά κάπως σε ενώνει με όλους τους συμμετέχοντες. Αν και δεν κάνω παρέα με τα παιδιά, κάπως αισθάνομαι ότι είμαι και εγώ μέρος αυτού του ωραίου πράγματος. Θεωρώ άλλωστε ότι είναι πια μέρος της κουλτούρας της χώρας. Όπως οι παλιές καλές ελληνικές ταινίες. Ό,τι διαρκεί στον χρόνο, σημαίνει ότι κάτι καλό έχει να μας πει.