Μαρία Καστίγιο ντε Λίμα: Η «Κασσάνδρα» επιστρέφει στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ για δύο μοναδικές παραστάσεις
«Δεν είμαι άνδρας, δεν είμαι γυναίκα, είμαι η Κασσάνδρα». Η τολμηρή σύγχρονη όπερα «Κασσάνδρα» του διακεκριμένου Αργεντινού συνθέτη Πάβλο Ορτίς, σε κείμενο του σπουδαίου Ουρουγουανού δραματουργού Σέρχιο Μπλάνκο, επιστρέφει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ για δύο μοναδικές παραστάσεις στις 4 και 5 Οκτωβρίου. Το έργο αποτελεί ανάθεση και συμπαραγωγή με το Κέντρο Πειραματισμού του περίφημου Θεάτρου Κολόν του Μπουένος Άιρες. Τη σκηνοθεσία υπογράφουν οι Ντιάνα Θεοχαρίδη και Αλέξανδρος Ευκλείδης, ενώ συμμετέχουν μουσικοί του Ergon Ensemble υπό τη μουσική διεύθυνση της Φαίδρας Γιαννέλου.
Η οπερατική Κασσάνδρα βρήκε την ιδανική της ενσάρκωση στο πρόσωπο της Βραζιλιάνας διεμφυλικής σοπράνο Μαρίας Καστίγιο ντε Λίμα, ερμηνεύτριας με εξαιρετικά ευρύ φωνητικό εύρος. Γεννημένη στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, μετακόμισε στην Αργεντινή και ανέπτυξε την καριέρα της στη μουσική. Ξεκίνησε να τραγουδά στη φωνητική περιοχή του τενόρου αλλά, μετά τη φυλομετάβασή της, καλλιέργησε την περιοχή της σοπράνο, επιτυγχάνοντας να γίνει η πρώτη διεμφυλική καλλιτέχνις που εμφανίστηκε ως σοπράνο στη σκηνή του ιστορικού Θεάτρου Κολόν του Μπουένος Άιρες.
Η πορεία της σηματοδοτείται από την εξαιρετική φωνητική της ικανότητα και την επιμονή της, καθιστώντας την πηγή έμπνευσης για τη διεμφυλική κοινότητα. Με ταπεινή καταγωγή –ο πατέρας της ήταν οικοδόμος και η μητέρα της τραγουδούσε στην εκκλησία–, η Μαρία Καστίγιο ντε Λίμα ξεκίνησε να μαθαίνει μουσική από μικρή ηλικία και απέκτησε το προσωνύμιο «Μικρός Μότσαρτ» λόγω των ξεχωριστών μουσικών της ικανοτήτων. Έγινε μέλος της χορωδίας του Θεάτρου Κολόν ως τενόρος το 2010 και μεταπήδησε στη σοπράνο το 2019, ένα επίτευγμα που σημάδεψε τόσο την προσωπική όσο και την επαγγελματική της πορεία. «Δεν αναπολώ το παρελθόν με πόνο. Το βλέπω ως μια περίοδο που με βοήθησε να διαμορφώσω ποια είμαι σήμερα, προσωπικά και καλλιτεχνικά», δήλωσε η ίδια σε ένα μεγάλο αφιέρωμα για το έργο της που φιλοξένησαν οι New York Times.
Με αφορμή τις 2 παραστάσεις στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, η Μαρία Καστίγιο ντε Λίμα μιλάει για την καριέρα, τις προκλήσεις και την επιστροφή της στην Αθήνα
— Τι σημαίνει για εσάς, προσωπικά, να ενσαρκώνετε μια ηρωίδα που βρίσκεται ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο, το ιερό και το βλάσφημο, τον μύθο και την πραγματικότητα;
Είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Κάθε φορά που ερμηνεύω την «Κασσάνδρα», μοιάζει σαν ένα άλμα στο κενό, όπου δεν ξέρω πότε και πού θα προσγειωθώ. Η παράσταση με κρατά σε διαρκή εγρήγορση, αφού απαιτεί να διαχειρίζομαι ταυτόχρονα πολλά στοιχεία· γι’ αυτό και κάθε εμφάνιση μοιάζει σαν να είναι η πρώτη φορά. Από την άλλη, όταν καταφέρνω να αγγίξω το μήνυμα που οφείλει να φτάσει στο κοινό, νιώθω μεγάλη ικανοποίηση, γιατί τότε εκπληρώνεται ο στόχος: να συγκινήσει και να βάλει τον θεατή σε σκέψη πάνω σε ιστορικές και σύγχρονες πραγματικότητες, εκεί όπου ο άνθρωπος επαναλαμβάνεται και καλείται να αποκτήσει συνείδηση.
—Η όπερα «Κασσάνδρα» γράφτηκε από τον διακεκριμένο συνθέτη Πάβλο Ορτίς ειδικά για τη φωνή σας. Πώς βιώσατε αυτή την εμπειρία και ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στη φωνητική και δραματική σας ερμηνεία;
Η συνεργασία με τον μαέστρο Πάβλο Ορτίς υπήρξε εξαιρετικά γόνιμη και δημιουργική. Ήταν πάντα πρόθυμος να γράψει μελωδίες που να ταιριάζουν στη φωνητική μου έκταση, χρησιμοποιώντας όλες τις 3 οκτάβες μου και δημιουργώντας ταυτόχρονα μια σημαντική φωνητική πρόκληση. Η μουσική του είναι περιγραφική και πολυστυλιστική, από μπαρόκ αναφορές έως εξπρεσιονισμό, με γλυκές αναφορές στη δημοφιλή μουσική της Αργεντινής. Δεν είναι καθόλου εύκολο να τραγουδηθεί, καθώς οι απαιτήσεις είναι συνεχείς, αλλά προσφέρει πλούσιο κανάλι για έκφραση και ψυχολογική εμβάθυνση του χαρακτήρα. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η μετάβαση από το τραγούδι στην ομιλία, συνοδευόμενη από σώμα, κινήσεις και χορευτικούς ρυθμούς. Πρόκειται για μια παράσταση πλούσια σε μέσα που γοητεύει το κοινό με την ομορφιά και την ισορροπία της.
—Η Ντιάνα Θεοχαρίδου και ο Αλέξανδρος Ευκλείδης, που συνυπογράφουν τη σκηνοθεσία του έργου, έδωσαν έμφαση στις προκλήσεις της ταυτότητας και της αποδοχής. Πώς σας καθοδήγησαν και ποια στοιχεία της ερμηνείας σας ενίσχυσαν περισσότερο;
Και οι δύο δάσκαλοι δούλεψαν μαζί μου σε μια λεπτομερή σκηνοθετική διαδικασία, δημιουργώντας μια Κασσάνδρα που κινείται από το γκροτέσκο στο τρυφερό και παιδικό· μια γυναίκα δυνατή που λυγίζει αλλά δεν σπάει. Ένα ον που υπερβαίνει το γυναικείο φύλο για να γίνει σύμβολο της ανθρωπότητας και, μέσα από αυτήν την ανθρωπιά, να μεταφέρει την Αλήθειά της, επηρεάζοντας εσωτερικά όσους την ακούν. Η Κασσάνδρα που δημιούργησαν εισχωρεί βαθιά στις ψυχές των θεατών και στο τέλος της παράστασης το κοινό φεύγει με μια αίσθηση αλλαγής στον τρόπο που βλέπει τη ζωή, τον γυναικείο πόνο και την σκληρή πραγματικότητα των διεμφυλικών στον κόσμο.
—Ως διεμφυλική σοπράνο που έχει ανοίξει νέους δρόμους στον κόσμο της όπερας, πώς συνδέετε την προσωπική σας πορεία με αυτή της Κασσάνδρας;
Η Κασσάνδρα κι εγώ είμαστε πολύ δεμένες· έχουμε ζήσει πολλά κοινά. Το να κατέχεις μια Αλήθεια και να μην σε ακούει κανείς θυμίζει την περίοδο που ήθελα να γίνω σοπράνο και δεν με υπολόγιζαν στους καλλιτεχνικούς κύκλους της χώρας μου. Αλλά όπως κάθε κάτοχος μιας Αλήθειας, αργά ή γρήγορα θριαμβεύεις. Η Κασσάνδρα κι εγώ παλέψαμε με τη γοητεία μας και τις στρατηγικές μας για να πετύχουμε τους στόχους μας· καμία από εμάς δεν φοβήθηκε. Η Κασσάνδρα, αν και παρεξηγημένη, υπήρξε φορέας αιώνιας διεκδίκησης· όλοι γνωρίζουν την αξία της και πόση δυστυχία θα είχε αποφευχθεί αν την είχαν ακούσει. Με τον ίδιο τρόπο, μετά από έναν αρκετά μακρύ χρόνο, εισακούστηκε η Αλήθεια μου. Η Μαρία Καστίγιο ντε Λίμα, δραματική σοπράνο που ερμηνεύει από Μότσαρτ και Πουτσίνι μέχρι σύγχρονους δημιουργούς, είναι μια Αλήθεια.
—Τι μήνυμα θέλετε να φτάσει στους θεατές μέσα από την ερμηνεία σας ως Κασσάνδρα;
Η μεγαλύτερη μου επιθυμία είναι το κοινό που θα παρακολήσει την «Κασσάνδρα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ είναι να φύγει με νέο τρόπο σκέψης και αίσθησης για τον συνάνθρωπο. Η Κασσάνδρα διδάσκει ενσυναίσθηση, κατανόηση και ανθεκτικότητα· μας δείχνει πώς να ξανασηκωνόμαστε από τις δυσκολίες και να χτίζουμε καλύτερη πραγματικότητα μέσα από τα ερείπια. Όπως ο φοίνικας, μας μαθαίνει να ξεκινάμε ξανά και ξανά, να γινόμαστε καλύτεροι και να εμπνέουμε τους άλλους, αναδεικνύοντας τη χαρά των ατομικών ελευθεριών που, όταν συνδέονται, δημιουργούν ένα ιδανικό αγάπης και ειρήνης.
—Αν έπρεπε να περιγράψετε τη δική σας «προφητεία» για τη ζωή και την καριέρα σας ως μια «Κασσάνδρα», ποια θα ήταν;
«Ο άνθρωπος γεννιέται σαν καλάμι και το έργο του στη ζωή είναι να γίνει φλογέρα· να αδειάσει, να καθαριστεί εσωτερικά, ώστε να περάσει μέσα του η πνοή της Αλήθειας, μεταμορφωμένη σε Μουσική». Έχω μάθει να γίνομαι φλογέρα, ακολουθώντας τη μοίρα μου μέσα από συνεχή αλλαγή· αλλαγή για να γίνω καλύτερη και να δίνω το καλύτερο. Αυτή η αλλαγή, συνδεδεμένη με την καθαρή Αλήθεια του είναι μου, εμπνέει και τους άλλους να βρουν τη δική τους Αλήθεια. Η ζωή μου αποτελεί σύμβολο θάρρους, αγώνα και ανθεκτικότητας· σκεπτόμενοι εμένα, κι άλλοι άνθρωποι μπόρεσαν να είναι και να ζήσουν ειρηνικά με τον εαυτό τους και να συνδεθούν με την πληρότητα της ύπαρξής τους.
—Πώς σας έχει μεταμορφώσει η διαδικασία της φυλομετάβασης, όχι μόνο ως καλλιτέχνη, αλλά και ως άνθρωπο στην καθημερινότητά σας;
Στη δική μου περίπτωση, αυτή η μεταμόρφωση μού έχει φέρει μόνο ευτυχία. Δούλεψα πολύ για να τελειοποιηθώ επαγγελματικά, ώστε η αλλαγή φύλου να μην υπερσκελίζει τις καλλιτεχνικές μου αρετές. Στην καθημερινή μου ζωή στη χώρα μου, με πρωτοποριακούς νόμους ένταξης, ζω κανονικά σαν γυναίκα· είμαι ευρέως σεβαστή και, γιατί όχι, λίγο φοβιστική (γέλια). Έχω δυνατό χαρακτήρα, δεν υποχωρώ ποτέ και ξέρω να υπερασπίζομαι ό,τι σκέφτομαι και πράττω. Είμαι πάντα έτοιμη για τον αγώνα, αλλά και για να συμμετέχω ενεργά στην κοινωνία και να πετυχαίνω αλλαγές που την ωφελούν από τη θέση που βρίσκομαι – τηλεόραση, θέατρο, ραδιόφωνο κ.ά. Το μεγαλύτερο μήνυμά μου σε όλα αυτά τα μέσα είναι η αγάπη προς τον εαυτό.
—Ζείτε και εργάζεστε στο Μπουένος Άιρες. Πώς είναι η καθημερινότητά σας εκεί ως διεμφυλική καλλιτέχνης και ποιες ευκαιρίες ή προκλήσεις σας έχει προσφέρει η πόλη;
Εργάζομαι στη Μόνιμη Χορωδία του Θεάτρου Κολόν, όπου μπήκα με διαγωνισμό το 2010· είμαι επίσης Δασκάλα Λυρικού Ρεπερτορίου στο Ωδείο της Λα Πλάτα, πολύ κοντά στο Μπουένος Άιρες, θέση που επίσης απέκτησα μέσω διαγωνισμού. Έχω κερδίσει πολλούς διαγωνισμούς στη ζωή μου. Έχω δημιουργήσει και διευθύνω το δικό μου Πολιτιστικό Κέντρο, που ονομάζεται «Masciadro», όπου διοργανώνουμε ρεσιτάλ μουσικής δωματίου και όπερας με τραγουδιστές από όλη την Αργεντινή και τις γύρω περιοχές. Είναι μια αίθουσα για 100 άτομα και την εγκαινίασα τον Νοέμβριο του 2017. Η πόλη μου είναι υπέροχη· η διαφορετικότητα βιώνεται με μεγάλη φυσικότητα, έχουμε εθνικούς νόμους για τον γάμο των ομόφυλων από το 2010 και για την ταυτότητα φύλου από το 2013. Έχουμε κατακτήσει πολλά δικαιώματα για την LGBTQI+ κοινότητα. Έχω μια κάποια δημοφιλία όχι μόνο στους λυρικούς κύκλους, αλλά και στον λαϊκό χώρο, λόγω των τηλεοπτικών εμφανίσεών μου και της δουλειάς μου στο θέατρο επιθεώρησης, όπου έχω βραβευτεί και αποθεωθεί σε αρκετές σεζόν. Έχω μια ευτυχισμένη και ήρεμη ζωή και αγαπώ τη χώρα μου περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο. Εγώ είμαι η Μαρία του Μπουένος Άιρες, εγώ είμαι η ΠΟΛΗ μου.
—Έχετε ήδη βρεθεί δύο φορές στην Αθήνα με την όπερα «Κασσάνδρα». Πώς βιώνετε την εμπειρία της επιστροφής σε μια πόλη που υπήρξε και το σημείο εκκίνησης για το ίδιο το κείμενο του έργου, γραμμένο από τον Σέρχιο Μπλάνκο;
Οι επαναλήψεις δεν είναι εύκολες· έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που τραγούδησα το έργο, και μετά δεν καταφέραμε να το παρουσιάσουμε αλλού. Η όπερα «κοιμήθηκε» για έναν χρόνο και τώρα που την ξαναφέρνουμε στη σκηνή, χρειάζεται προσπάθεια. Παρ’ όλα αυτά είμαι σίγουρη ότι θα είναι ξανά μεγάλη επιτυχία, όπως πέρσι, όταν στην τελευταία παράσταση το κοινό με αποθέωσε με 15 λεπτά χειροκροτήματα· ήταν ένας τεράστιος θρίαμβος. Καθώς υποκλινόμουν με κλειστά μάτια, δεχόμενη την αγάπη του ελληνικού κοινού, όλη μου η ζωή πέρασε μπροστά μου: όλοι οι αγώνες, οι στερήσεις, οι προσπάθειες και τα επιτεύγματά μου. Όλα αποτυπώθηκαν σε εκείνη την αξέχαστη στιγμή, την οποία θα κρατήσω για πάντα στην καρδιά μου.
Η Αθήνα είναι πανέμορφη, εμπνευσμένη, αρχαία και μυστηριώδης· τη λατρεύω! Είναι ιδανική για δημιουργία και σκέψη, οδηγώντας σε ενδοσκόπηση. Δικαίως ο Σέρχιο Μπλάνκο έγραψε εδώ τον μονόλογο της Κασσάνδρας, το θεατρικό έργο στο οποίο βασίζεται η όπερά μας.
Νιώθω πολύ ευτυχισμένη που βρίσκομαι ξανά σε αυτή την υπέροχη πόλη, σε αυτό το ονειρεμένο θέατρο, φέρνοντας ξανά στο φως την Κασσάνδρα, ώστε με την αιώνια λύρα της να τραγουδήσει την Αλήθειά της και να γίνει κατανοητή· και αυτή η Αλήθεια να μεταφερθεί στη ζωή κάθε θεατή, για να σκεφτεί, να είναι και να ζει καλύτερα.
Με το νέο του άλμπουμ «Ανάμεσα» ανανεώνει το ελληνικό τραγούδι. Πριν βρεθεί «Ανάμεσα σε φίλους» στο Παλλάς, ταξιδέψαμε μαζί του ακούγοντας και μιλώντας
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
15°
