Ήταν Μάρτιος του 1987, όταν ο 22χρονος τότε Στράτος Τζώρτζογλου άφησε πίσω του το Θέατρο Τέχνης, τον «Ήχο του Όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη και τον πρώτο του δάσκαλο, Κάρολο Κουν, του οποίου υπήρξε άλλωστε – σε μια ταιριαστή αντιστροφή – ο τελευταίος μαθητής. Σήμερα, 27 χρόνια μετά, ο ηθοποιός επιστρέφει στον χώρο στον οποίο έκανε τα πρώτα του βήματα για ένα και μοναδικό αναλόγιο, το έργο «Δεσποινίς Δυστυχία» του Τσιμάρα Τζανάτου, που θα παρουσιαστεί στις 7 Οκτωβρίου στο πλαίσιο των αναγνώσεων του Θεάτρου Τέχνης (φέτος συμπληρώνονται μάλιστα 30 χρόνια από την ίδρυση του θεάτρου της οδου Φρυνίχου). Επιστροφή σε έναν χώρο που ανακινεί αναμνήσεις, αλλά και ταρακουνά τη δική του σχέση με τον χρόνο που, όπως μου λέει, καλπάζει.
«Η σχέση μου με τον χρόνο είναι ιδιαίτερη. Μόλις πάτησα το πόδι μου στο Θέατρο Τέχνης και είδα το πρόγραμμα είναι σαν να μεταφέρθηκα πίσω στον χρόνο. Είχα μπει σχεδόν τυχαία στο Τέχνης. Ήταν το 1986, το θέατρο στη Φρυνίχου είχε ανοίξει μόλις δύο χρόνια πριν. Μέχρι τότε έπαιζα μπάλα και κατέληξα κάποια στιγμή να δοκιμάζω την τύχη μου σε έναν θίασο».
«Τον Κουν τον ήξερα από την τηλεόραση. Μου θύμιζε τον παππού μου. Τελικά μπήκα στο Τέχνης με υποτροφία – δεν είχα βέβαια τα λεφτά για να πληρώσω».
«Ο ρόλος στον «Ήχο του όπλου» μου ήρθε από το πουθενά. Ήμουν πρωτοετής σπουδαστής, δεν το περίμενα. Με κάλεσε μια μέρα ο Κουν να διαβάσω και εγώ αναρωτιόμουν «γιατί με βάζει να διαβάζω; Γιατί δεν με βάζει να του κουβαλήσω έπιπλα, σκηνικά;» Με ρώτησε μάλιστα ποιο ρόλο προτιμούσα και του είπα αυτόν του Μιχάλη, που ήταν ο πιο προφανής για εμένα, ο «ζεν πρεμιέ» ρόλος. Και τον πήρα, και η Ρένη Πιττακή έκανε τη μάνα μου. Ο Κουν μου είπε πως ήμουν «περίεργα αυθόρμητος, ειλικρινής και αληθινός».
«Η μάνα μου κάλεσε την αστυνομία όταν έμαθε πως για το Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Άκουγε «υπόγειο» και νόμιζε πως παίρναμε ναρκωτικά. Ήταν αυστηρή γυναίκα - και ο πατέρας μου ένας πολύ δυνατός άντρας. Καβγαδίσαμε και κόπηκα κατά λάθος στο χέρι. Παρ’ όλα αυτά, έφυγα κανονικά από το σπίτι για την πρόβα. Μέχρι να φτάσω – έμενα τότε στην Αγία Βαρβάρα – μέχρι να διασχίσω το Αιγάλεω με το λεωφορείο, μετά Ομόνοια… Καθυστέρησα μία ώρα στην πρόβα. Μόλις με είδε ο Κουν, με αίματα στο χέρι, είπε μόνο «Πλύσου, κάνε ένα τσιγάρο και έλα στην πρόβα». Δεν με ρώτησε τίποτε άλλο. Η αστυνομία, που κάλεσε η μάνα μου, όντως ήρθε. Αλλά όλα τακτοποιήθηκαν».
«Μετά τον θάνατο του Κουν, έφυγα από το Θέατρο Τέχνης. Φάρος σε όλη τη ζωή μου στάθηκε το φως που λέγεται άσβηστο, το φως του Κουν. Υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Κουν, τον Ντασέν, τον Βολανάκη, τον Αγγελόπουλο, που εξακολουθούν να λάμπουν μετά τον θάνατό τους».
«Το χθες ήταν μια στιγμή. Τα τελευταία 27 χρόνια ήταν ένα ανοιγοκλείσιμο του ματιού. Τα επόμενα 27 θα είναι μόνο το κλείσιμο. Ο χρόνος δεν είναι γραμμικός όταν τον αντιλαμβάνεσαι με χρώματα και αισθήματα».
«Τώρα που ξαναβρέθηκα στο Τέχνης είδα μια μέρα έναν άντρα, μεγάλο σε ηλικία, ένα πρόσωπο γνωστό, να μιλάει με τον Διαγόρα Χρονόπουλο. Δεν ήξερα ποιος ήταν. Μου είπαν αργότερα ότι είναι ένας ποιητής. Αναρωτιέμαι αν το ίδιο θα γίνει κάποτε και με μένα, αν θα βλέπει κάποιος τον Τζώρτζογλου και μπορεί να του θυμίζει κάτι, μπορεί και όχι».
«Η ζωή μου είναι σαν ένα νέο ξεκίνημα. Για πολλά χρόνια ο Στράτος Τζώρτζογλου είχε ταυτιστεί με μια εικόνα lifestyle – ίσως κι εγώ παρασύρθηκα προς αυτό, ήταν εύκολη λύση. Έπρεπε να πεθάνει ο παλιός Τζώρτζογλου, ο εμπορικός Στράτος. Και η επανένωση με τον Γιάννη Σκουρλέτη συνετέλεσε σε αυτό, σαν να έκλεισε ένας κύκλος και ξεκίνησε ένας άλλος. Συνεργαστήκαμε μαζί πρώτη φορά στο 3ο Low Budget Festival, με το «Είσαι σκοπός και γύρω σου χορεύουν τσοπανόσκυλα», αργότερα στο «Εκείνη…» Νιώθω ότι αυτός ο νέος Στράτος είναι αυτός που έπρεπε να είμαι μετά το Θέατρο Τέχνης, εκείνος που ήθελα πραγματικά να γίνω, ο πραγματικός Στράτος. Και επιτέλους είμαι τώρα, ανοιχτός σε νέα πράγματα».
«Το έργο «Δεσποινίς Δυστυχία» του Τσιμάρα Τζανάτου μιλάει για τη δυστυχία στον κόσμο, το πώς η δυστυχία είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία. Η δυστυχία προσωποποιείται ως μια ωραία γυναίκα στο έργο. Εγώ παίζω τον Χ, που κυοφορεί δύο ερπετά μέσα του, την ανακούφιση και τη δυσφορία. Με την Άσπα Τομπούλη, που σκηνοθετεί, αντιμετωπίσαμε το αναλόγιο σαν να είναι ολοκληρωμένη παράσταση».
«Αμέσως μετά τη «Δεσποινίς Δυστυχία» φεύγω για Αμερική, δοκιμάζω διάφορα πράγματα εκεί, πρακτικά μένω στις ΗΠΑ πλέον. Αλλά ετοιμάζω, για τα τέλη του Γενάρη, πρώτα για τη Νέα Υόρκη, με προοπτική να έρθει στην Ελλάδα, μια διασκευή στην «Ασκητική» του Καζαντζάκη, που κάναμε μαζί με τον Τσιμάρα, με τον οποίο ήθελα άλλωστε να συνεργαστώ πολύ καιρό. Και αποφάσισα στη διασκευή αυτή να προσθέσω και κομμάτια από την «Αναφορά στον Γκρέκο».
Ο συγγραφέας του "Δεσποινίς Δυστυχία" και ηθοποιός Τσιμάρας Τζανάτος γράφει… Περί Δυστυχίας
Κάθε τόσο ο κόσμος καταρρέει.
Άλλοτε το καταλαβαίνουμε. Άλλοτε όχι.
Και στις δυο περιπτώσεις το προσπερνάμε.
Συνεχίζουμε να ζούμε.
¨Όμως όλες αυτές τις φορές, ποτέ δεν ξέρουμε,
αν αυτό που κατέρρευσε είναι ο κόσμος μας,
ή- ο Κόσμος…
Το όρια είναι δυσδιάκριτα.
Ίσως επειδή η ζωή, φθίνει από τη φύση της.
Γέρνει.
“Κοινωνία” και “Πολιτισμός” είναι ότι έφτιαξε ο άνθρωπος
για να μην βλέπει, την χάσκουσα φύση του.
Να αποφύγει τον ίλιγγο που προκαλεί
η θέα του εγγενούς κενού του.
Αυτό αφηγείται η Δεσποινίς Δυστυχία.
Μέσω του σκοτεινά φωτεινού προσωπείου της Δυστυχίας.
Που έρχεται να εμφανίσει την αμφισημία της ζωής.
Με αμφίσημο τρόπο.
Με τραγικότητα. Αλλά και σαρκασμό.
Το κεντρικό πρόσωπο, στην ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΑ ΔΥΣΤΥΧΙΑ,
ο Χ, βιώνει την παράλογη κατάρρευση του Κόσμου.
Είναι αντικειμενική. Αδιάψευστη. Σαν Ιστορικό γεγονός.
Που πλημμυρίζει τα πάντα. Σαν νερό.
Ή σαν μνήμες. Προσωπικές.
Ενίοτε και σαν Συλλογικές.
Μνήμες.
Κάτι έρχεται. Σαν Τέλος.
Το αντιλαμβάνονται όλοι. Το βιώνουν.
Ως παθόντες αλλά και αυτόπτες μάρτυρες.
Μιας παραδοξότητας.
Και το αφηγούνται. Σαν χρονικό.
Σαν Χορός που μπαίνει στο κοίλον.
Αλλά και σαν Αγγελιοφόροι τραγωδίας.
Αυτοί είναι τα επτά (7) πρόσωπα-προσωπεία του έργου
Ο ΑΝΤΡΑΣ Α , ο ΑΝΤΡΑΣ Β, η ΓΥΝΑΙΚΑ Α(και ως ΓΙΑΓΙΑ).
Η ΓΥΝΑΙΚΑ Β (και ως ΜΗΤΕΡΑ), ο Χ ως κεντρικός άξονας του έργου,
ο Ψ (ένα εκτός χρόνου alter ego του Χ σχεδόν βουβό- χωρίς ηλικία ή και φύλο),
και- η Δυστυχία.
Η δεσποινίς Δυστυχία.
Μια γυναίκα που αφήνει τα ίχνη της σε ότι αγγίζει.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
11°
