Εθνική Λυρική Σκηνή: Όλο το εντυπωσιακό πρόγραμμα του 2021
Από τη Φανί Αρντάν, τον Ουίλλεμ Νταφόε και την Έμμα Στόουν στον Γιώργο Λάνθιμο, τον Κωνσταντίνο Ρήγο, την Σόνια Γιόντσεβα και τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες συναντιούνται στη σκηνή της ΕΛΣ.
Το επετειακό πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 & νέες παραγωγές για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της ΕΛΣ.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή εντυπωσιάζει με ένα μεγάλης κλίμακας επετειακό πρόγραμμα για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, το οποίο υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org]. Διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες συμπράττουν με τα σύνολα της ΕΛΣ σε νέες παραγωγές όπερας, μπαλέτου, μουσικού θεάτρου, συναυλίες, επιχειρώντας να θέσουν ερωτήματα και να ανοίξουν συζητήσεις αναφορικά με την Ελληνική Επανάσταση ως ένα διεθνούς εμβέλειας ιστορικό γεγονός, το οποίο συνδέεται με τις κορυφαίες επαναστάσεις που οδήγησαν στη δημιουργία των μεγάλων ανεξάρτητων εθνών-κρατών του σύγχρονου κόσμου, όπως για παράδειγμα η Γαλλική και η Αμερικανική Επανάσταση.
Σπουδαία έργα του ρεπερτορίου της όπερας, όπως ο Αντρέα Σενιέ του Τζορντάνο, οι Γάμοι του Φίγκαρο του Μότσαρτ, η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ του Σοστακόβιτς, η Τόσκα του Πουτσίνι, όπερες της ελληνικής Εθνικής Σχολής όπως η Δέσπω και η Κυρά Φροσύνη του Καρρέρ, η μπαρόκ όπερα του Βιβάλντι Ο θρίαμβος της Ιουδίθ, οι Ελληνικοί χοροί του Σκαλκώτα και ο Ζορμπάς του Θεοδωράκη από το Μπαλέτο της ΕΛΣ, αλλά και η Συμφωνία της Λεβεντιάς του Καλομοίρη, έργα κινηματογραφικής μουσικής για την Αμερικανική Επανάσταση και η όπερα για όλη την οικογένεια Τα μαγικά μαξιλάρια συνθέτουν το πολυδιάστατο επετειακό πρόγραμμα που θα παρουσιαστεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, το Ηρώδειο, αλλά και σε απρόσμενους χώρους όπως, μεταξύ άλλων, το προαύλιο της Μητρόπολης Αθηνών.
Στο πλαίσιο της επετείου της Ελληνικής Επανάστασης, η ΕΛΣ κάνει μια μεγάλη ρετροσπεκτίβα σε κορυφαίους Έλληνες συνθέτες, διαφορετικών σχολών και ιδιωμάτων. Μέσα στο 2021 θα παρουσιαστούν σπουδαία έργα των Μανώλη Καλομοίρη, Παύλου Καρρέρ, Νίκου Σκαλκώτα, αλλά και νεότερων, όπως, μεταξύ άλλων, των Καλλιόπης Τσουπάκη,Γιώργου Δούση, Νίκου Ξυδάκη, Μάρθας Μαυροειδή, Γιώργου Τσοντάκη, Αλέξανδρου Μούζα, Δήμητρας Τρυπάνη κ.ά.
Ξεκινώντας από το 2021 και για τα επόμενα τρία χρόνια η Εθνική Λυρική Σκηνή θα τιμήσει το έργο του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, με την παρουσίαση μεγάλου μέρους του σπουδαίου έργου του. Στο πλαίσιο του τριετούς κύκλου Μίκης Θεοδωράκης, το 2021 θα παρουσιαστούν στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος τα έργα Άξιον Εστί, Ζορμπάς, η Δεύτερη συμφωνία, Το τραγούδι της Γης, η συναυλία Τα τραγούδια του αγώνα, ενώ στην Εναλλακτική Σκηνή οι κύκλοι τραγουδιών Ασίκικο Πουλάκη και Τραγούδια για παιδάκια και παιδιά. Ο κύκλος θα συμπληρωθεί το 2021 με την παρουσίαση έργων Θεοδωράκη στα επόμενα διαδικτυακά φεστιβάλ, αλλά και από την ΕΡΤ, η οποία θα προβάλει τη συναυλία των έργων Διόνυσος και Επιτάφιος που μαγνητοσκοπήθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο στην Εναλλακτική.
Παράλληλα με το επετειακό πρόγραμμα, νέες, φιλόδοξες παραγωγές που ανεστάλησαν λόγω της πανδημίας έρχονται να συναντήσουν το κοινό τους μέσα στο 2021, αλλά και ρεσιτάλ κορυφαίων ερμηνευτών, αναβιώσεις παλαιότερων παραγωγών και σημαντικές συμπαραγωγές συμπληρώνουν το νέο πρόγραμμα της ΕΛΣ, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και στο Ηρώδειο.
Οι αρχιμουσικοί Βασίλης Χριστόπουλος, Στάθης Σούλης, Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, Γιώργος Ζιάβρας, Φιλίπ Ωγκέν, το σπουδαίο μπαρόκ σύνολο Il Pomo d’Oro, οι σκηνοθέτες Φανί Αρντάν, Κατερίνα Ευαγγελάτου, Αλέξανδρος Ευκλείδης, Γιώργος Λάνθιμος, Γιώργος Νανούρης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Νατάσα Τριανταφύλλη, οι χορογράφοι Πατρίσια Απέργη, Λίντα Καπετανέα, Τιάγκο Μπορντίν, Κωνσταντίνος Ρήγος, οι σκηνογράφοι και ενδυματολόγοι Μιλένα Κανονέρο, Μαίρη Κατράντζου, Εύα Μανιδάκη, Άγγελος Μέντης, Ρικκάρντο Τίσι, οι μονωδοί Μαρία Αγκρέστα, Μαρσέλο Άλβαρες, Ραμόν Βάργκας, Εύα-Μαρία Βέστμπρουκ, Σόνια Γιόντσεβα, Ντελφίν Γκαλού, Γιόνας Κάουφμαν, Κριστίνε Οπολάις, Τζωρζ Πετεάν, Μάθιου Πολενζάνι, Εκατερίνα Σιούρινα, η εικαστικός και περφόρμερ Μαρίνα Αμπράμοβιτς, ο συγγραφέας Ευγένιος Τριβιζάς, οι ηθοποιοί Νταμιάν Μποννάρ, Ουίλλεμ Νταφόε, Έμμα Στόουν, ο συνθέτης Γιώργος Δούσης είναι μόνο μερικοί από τους κορυφαίους καλλιτέχνες που θα συμπράξουν με τους διακεκριμένους καλλιτέχνες και τα σύνολα της ΕΛΣ, για τη δημιουργία του προγράμματος του 2021. Οι παραγωγές αυτές υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η δεύτερη ανάθεση του πρότζεκτ The Artist on the Composer της ΕΛΣ και του ΝΕΟΝ φέρνει τη νέα δημιουργία του Γιώργου Λάνθιμου, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς παρουσιάζει τους Επτά θανάτους της Μαρίας Κάλλας, το Μπαλέτο της ΕΛΣ φέρνει τον κλασικό Δον Κιχώτη σε νέα παραγωγή, ενώ ο νέος, φιλόδοξος Ριγολέττος του Βέρντι έρχεται στο Ηρώδειο. Ο κορυφαίος τενόρος της εποχής μας Γιόνας Κάουφμαν θα παρουσιάσει γκαλά όπερας στο Ηρώδειο, ενώ η διάσημη σοπράνο Σόνια Γιόντσεβα έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την ΕΛΣ για ένα μοναδικό ρεσιτάλ στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος.
Παρά την αβεβαιότητα της πανδημίας, η ΕΛΣ δηλώνει ότι θα πραγματοποιήσει το πρόγραμμά της –εφόσον τα περιοριστικά μέτρα το επιτρέπουν–, είτε με την παρουσία κοινού είτε σε βιντεοσκόπηση από την GNO TV.
Οι παραγωγές που θα δούμε στην ΕΛΣ το 2021:
Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης
Η ζωή του διάσημου Γάλλου ποιητή Αντρέ Σενιέ (1762-1794) αποτέλεσε το θέμα της πιο επιτυχημένης όπερας ενός από τους αντιπροσωπευτικότερους εκπροσώπους της σχολής του βερισμού και ειδικότερα της Giovane Scuola, του Ουμπέρτο Τζορντάνο (σε λιμπρέτο του Λουίτζι Ίλλικα). Παρουσιάστηκε στη Σκάλα του Μιλάνου στις 28 Μαρτίου 1896, έναν αιώνα μετά τη Γαλλική Επανάσταση –στην περίοδο αυτή τοποθετείται η δράση του έργου–, οι ιδέες της οποίας επηρέασαν καθοριστικά τις εξελίξεις στον ελληνικό χώρο που οδήγησαν στην Επανάσταση του 1821.
Τον φερώνυμο ήρωα, ο οποίος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, αρχικά τον συναντάμε το 1789 στους αριστοκρατικούς κύκλους του Παρισιού να υποστηρίζει την Επανάσταση και να συντάσσεται με τον Ζεράρ στο επαναστατικό κίνημα. Ο Ζεράρ (ρόλος βασισμένος εν μέρει στον ήρωα της Γαλλικής Επανάστασης Ζαν Λαμπέρ Ταγέν) από υπηρέτης των αριστοκρατών γίνεται ηγετική φιγούρα των Sans-cullotes (των Αβράκωτων, οι οποίοι ονομάστηκαν έτσι επειδή, σε αντίθεση με τους αριστοκράτες, που φορούσαν βράκες, αυτοί φορούσαν παντελόνια), των ανθρώπων των χαμηλών στρωμάτων της αστικής τάξης που συμμετείχαν ενεργά στον πολιτικό στίβο της Επανάστασης. Ωστόσο, ο έρωτας για την ίδια γυναίκα μετατρέπει τη φιλία των δύο ανδρών σε αντιζηλία. Τρία χρόνια αργότερα, όταν ο Σενιέ συλλαμβάνεται ως συνωμότης κατά της Επανάστασης επειδή άσκησε κριτική στις ακρότητες της Τρομοκρατίας, ο Ζεράρ θα συντάξει την καταδίκη του. Αν και αργότερα ο Ζεράρ, συνειδητοποιώντας το λάθος του, θα προσπαθήσει να ελευθερώσει τον ποιητή, η προσπάθειά του θα αποβεί μάταιη και ο Σενιέ θα οδηγηθεί στην γκιλοτίνα.
Οι διαχρονικές αξίες που προβάλλονται στο έργο –το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης για Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη–, συνδυασμένες με το έντονο ερωτικό και δραματικό στοιχείο και ο τρόπος με τον οποίον αναδεικνύονται μέσα από τη γοητευτική μουσική του Τζορντάνο, είναι ο λόγος για τον οποίον η συγκεκριμένη όπερα έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο στο ακροατήριο του λυρικού θεάτρου μέχρι σήμερα.
Info: Μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν, Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια Νίκος Πετρόπουλος, Αναβίωση σκηνοθεσίας Ίων Κεσούλης, Χορογραφία Φάουστα Ματσουκκέλλι, Αναβίωση χορογραφίας – Κινησιολογία Στράτος Παπανούσης, Αναβίωση φωτισμών Χρήστος Τζιόγκας, Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, Αντρέα Σενιέ Μαρσέλο Άλβαρες, Κάρλο Ζεράρ Δημήτρης Πλατανιάς, Mανταλένα του Κουανύ, Μαρία Αγκρέστα, Μπέρσι Μαρισία Παπαλεξίου, Η Κόμησσα του Κουανύ Ινές Ζήκου, Μαντελόν Τζούλια Σουγλάκου, Ρουσέ Γιάννης Γιαννίσης, Πιέτρο Φλεβίλ Βαγγέλης Μανιάτης, Φουκιέ-Τενβίλ Γιώργος Ματθαιακάκης, Ματιέ Κωστής Ρασιδάκις, Ένας «απίστευτος» Χρήστος Κεχρής, Ο Αβάς Νίκος Στεφάνου, Σμιτ Βαγγέλης Μανιάτης, Ο οικονόμος Μαρίνος Ταρνανάς, Ντυμά Κώστας Μαυρογένης. Με την Ορχήστρα & τη Χορωδία της ΕΛΣ
28, 31 Ιανουαρίου 2021 (Λόγω των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, οι ημερομηνίες παραστάσεων αναφέρονται στη βιντεοσκόπηση της παραγωγής με στόχο την προβολή της στην GNO TV. Στην περίπτωση που τα μέτρα αρθούν έως το τέλος Ιανουαρίου, θα ανακοινωθούν οι ημερομηνίες παραστάσεων με παρουσία κοινού). Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Συναυλία
Δεύτερη συμφωνία, Το τραγούδι της Γης, Μίκης Θεοδωράκης
Το τραγούδι της Γης δεν τ’ άκουσες ποτέ / ούτε θα τ’ ακούσεις πια. / […] / Πριν τελικά τυλιχτώ στο χάος / ένα «γεια σου» θα πω στη ζωή…
Η Δεύτερη συμφωνία (1980-81) του Μίκη Θεοδωράκη, με τον υπότιτλο Το τραγούδι της Γης, αποτελεί την αποφασιστική επιστροφή του συνθέτη στο συμφωνικό ιδίωμα, είκοσι χρόνια μετά το επαναστατικό ορόσημο του Επιταφίου που «εκτροχίασε» τη μουσική του σε μια μακρά περίοδο εμπλοκής με το λαϊκό τραγούδι – είδος τις αισθητικές και πολιτικές δυνατότητες του οποίου, δοκίμασε και διάνοιξε όσο ελάχιστοι. Οι μουσικές ρίζες της Δεύτερης συμφωνίας ανιχνεύονται στη λόγια μουσική παραγωγή του Θεοδωράκη της δεκαετίας του ’50 και ιδίως στην Πρώτη σουίτα για πιάνο και ορχήστρα (1955) και στο μπαλέτο Αντιγόνη (1958-59), υλικό των οποίων ο Θεοδωράκης επεξεργάστηκε εκ νέου στη Δεύτερη συμφωνία.
Αν, όπως υποστήριξε ο Μάλερ το 1907, λίγο προτού συνθέσει το συμφωνικό έργο όπου πρώτος χρησιμοποίησε τον τίτλο Το τραγούδι της γης, «η συμφωνία πρέπει να είναι σαν τον κόσμο, να περικλείει τα πάντα», τι είδους κόσμο δημιουργεί ο Μίκης Θεοδωράκης στη Δεύτερη συμφωνία του; Έναν κόσμο σκοτεινό και απειλητικό, με ηθικές και ιδεολογικές αναφορές τόσο στο –προσωπικό και συλλογικό– τραύμα του ελληνικού Εμφυλίου όσο και σε διεθνώς διαδεδομένες αγωνίες της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, όπως η έξαρση της βίας και το πάντοτε επαπειλούμενο φάσμα του πυρηνικού ολέθρου.
Ως αντιστάθμισμα στον πανταχού παρόντα ζόφο, ο οποίος αποδίδεται μουσικά χάρη σε ένα προσωπικό μουσικό σύστημα βασισμένο στη λογική των τετραχόρδων, ο Θεοδωράκης οραματίζεται ένα είδος μυθικής, προμηθεϊκής επανάστασης απέναντι στην πανίσχυρη βία της εξουσίας. Φορείς της επανάστασης χρίζονται τα «παιδιά της Γης», ζωτικές δυνάμεις που αντιπροσωπεύονται στο έργο από το ελπιδοφόρο ηχόχρωμα της παιδικής χορωδίας, η οποία τραγουδά το θρηνητικό και επείγον κάλεσμά της πάνω σε ποίηση του ίδιου του Θεοδωράκη. Εντέλει, η φλογερή μάχη του φωτός με το σκότος απολήγει στην απροσδόκητα ελπιδοφόρα κατάληξη του έργου, όπου οι κρητικοί ρυθμοί της Πρώτης σουίτας συνοδεύουν το οραματικό σύμπαν της Δεύτερης συμφωνίας ως τη διστακτικά αισιόδοξή του Έξοδο.
Info: Κύκλος Μίκης Θεοδωράκης, Δεύτερη συμφωνία, Το τραγούδι της Γης, Μίκης Θεοδωράκης. Μουσική διεύθυνση Στάθης Σούλης, Με την Ορχήστρα της ΕΛΣ 12 Φεβρουαρίου 2021, Ώρα έναρξης 19.30, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Σπονδυλωτή παράσταση όπερας και χορού: Δέσπωτου Παύλου Καρρέρ & Ελληνικοί χοροί του Νίκου Σκαλκώτα. Νέα παραγωγή
Όπερα: Δέσπω του Παύλου Καρρέρ
«Παρά σκλαβιά τον θάνατο ο ήρως προτιμά», τραγουδά η Δέσπω λίγο πριν ανατινάξει τον πύργο του Δημουλά (Κάστρο Ρινιάσας) στο Ζάλογγο για να βάλει τέλος στη ζωή τη δική της καθώς και της οικογένειάς της, προκειμένου να μην παραδοθούν στο τουρκικό στράτευμα του Αλή Πασά, στην τελευταία σκηνή του μονόπρακτου μελοδράματος Δέσπω, η ηρωίς του Σουλίου. Αν και πρόκειται για την τρίτη όπερα του Παύλου Καρρέρ (1829-1896) που βασίστηκε σε ελληνικό θέμα (προηγήθηκαν οι Μάρκος Μπότσαρης και Η Κυρά Φροσύνη και θα ακολουθήσει το τελευταίο του έργο Μαραθών-Σαλαμίς), διαβάζουμε στην πρώτη έκδοση του λιμπρέτου τον χαρακτηρισμό «Πρώτον Ελληνικόν τραγικόν Μελόδραμα» και αυτό αφενός γιατί η πρωτότυπη γλώσσα του είναι τα ελληνικά –στις προηγούμενες δύο τα ελληνικά ήταν διασκευή της ιταλικής μετάφρασης–, αφετέρου γιατί τονίζεται ο ελληνικός χαρακτήρας και μέσω της μουσικής – ο «Ελληνικός μουσικός χρωματισμός σχετικός με το ύφος και την ενότητα του αντικειμένου», όπως γράφει ο ίδιος στην επιστολή του προς το Ωδείο Αθηνών, λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του έργου του (Αύγουστος 1875). Επιθυμία του Καρρέρ ήταν να ανεβεί το έργο του από τους σπουδαστές και καθηγητές του νεοϊδρυθέντος Ωδείου. Ωστόσο, λόγω οικονομικής και καλλιτεχνικής ανεπάρκειας των σπουδαστών του Ωδείου, ο Καρρέρ θα περίμενε αρκετά χρόνια μέχρι να ακούσει το έργο του από ιταλικό θίασο, στην ιταλική γλώσσα, στο Θέατρο «Απόλλων» της Πάτρας (Ιανουάριος 1883). Το λιμπρέτο γράφτηκε από τον Αντώνιο Μανούσο (1828-1903), καθηγητή υποκριτικής στο Ωδείο Αθηνών, και είναι κατά πάσα πιθανότητα βασισμένο στο γνωστό δημοτικό τραγούδι «Της Δέσπως», το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας είχε εκδώσει στη Συλλογή δημοτικών ασμάτων του το 1850 στην Κέρκυρα.
Η γένεση του ελληνικού μελοδράματος μέσα από το έργο του Καρρέρ εντάσσεται στο γενικότερο καλλιτεχνικό πλαίσιο του ελλαδικού χώρου μετά τα μέσα του 19ου αιώνα: στη λογοτεχνία γεννιέται το μυθιστόρημα με ιδιαίτερη έμφαση στο ιστορικό (Στέφανος Ξένος, Κωνσταντίνος Ράμφος), η ποίηση δέχεται επιρροές από το κλέφτικο δημοτικό τραγούδι (Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ιούλιος Τυπάλδος) ενώ το κύριο έργο των θεμελιωτών της αποκαλούμενης «Σχολής του Μονάχου» στη νεοελληνική ζωγραφική Θεόδωρου Βρυζάκη και Διονυσίου Τσόκου απεικονίζει σκηνές από την Ελληνική Επανάσταση. Η έμπνευση από το άμεσο ηρωικό παρελθόν και όχι από τα σύγχρονα προβλήματα της Ελλάδας του ύστερου 19ου αιώνα ενδεχομένως εκφράζει την απογοήτευση των καλλιτεχνών για το γεγονός ότι οι προσδοκίες της Επανάστασης για δικαιοσύνη και δημοκρατία δεν ευοδώθηκαν.
Χορός: Ελληνικοί χοροί, Νίκος Σκαλκώτας, Μουσική διεύθυνση Γιώργος Ζιάβρας, με την Ορχήστρα και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ
Α΄ Μέρος, Χορογραφία Πατρίσια Απέργη
Β΄ Μέρος, Χορογραφία Rootless Root – Λίντα Καπετανέα, Γιόζεφ Φρούτσεκ
Όταν ο Νίκος Σκαλκώτας επέστρεψε από το Βερολίνο στην Αθήνα το 1933, η πατρίδα δεν τον υποδέχθηκε με τις αγκάλες ανοιχτές. Παρά τις σοβαρές σπουδές με (και τα εύσημα από) προσωπικότητες όπως οι Άρνολντ Σαίνμπεργκ και Κουρτ Βάιλ, η φήμη του ως ριζοσπαστικού νεωτεριστή δεν βοήθησε στην αποδοχή του Χαλκιδαίου συνθέτη από το αθηναϊκό κατεστημένο, απορροφημένο εκείνη την εποχή σε διαμάχες σχετικά με την αφομοίωση του παραδοσιακού στοιχείου στη λόγια μουσική. Διόλου τυχαία, οι 36 Ελληνικοί χοροί για ορχήστρα (καρπός της ενασχόλησης του συνθέτη με το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο της μουσικολόγου Μέλπως Μερλιέ, μιας από τις ποικίλες βιοποριστικές του ασχολίες) αναδείχθηκαν στο μόνο έργο του Σκαλκώτα με αξιόλογη διάδοση κατά τη διάρκεια της ζωής του χάρη στη ρυθμική και ηχοχρωματική τους ποικιλία, το εύληπτο ιδίωμα και τους ευφάνταστους τρόπους ενσωμάτωσης του παραδοσιακού υλικού. Το κλασικό αυτό μνημείο της νεοελληνικής μουσικής αποτελεί τη βάση για τη νέα συνεργασία του Μπαλέτου της ΕΛΣ με δύο από τις πλέον διακεκριμένες χορογραφικές δυνάμεις της χώρας που ψηλαφούν, με τον ιδιαίτερο τρόπο τους, τη σχέση του κληρονομημένου εθνικού αφηγήματος με το σήμερα, διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση που οδήγησε στην ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Πώς το παραδεδομένο υλικό του παρελθόντος αφομοιώνεται από έναν σύγχρονο κόσμο μελαγχολικό, σημαδεμένο από την ήττα και τη φθορά; Πώς αναπροσδιορίζει κανείς την ιστορική του ταυτότητα υπό τη σκέπη της επίμονης, δυστοπικής αποτυχίας; Πώς, εντέλει, αγκαλιάζει την ατέλεια, ώστε να ανακαλύψει ξανά τον ηρωισμό μιας νέας ελπίδας; Τέτοιου είδους ερωτήματα στοιχειώνουν τον στοχασμό και τη χορογραφική προσέγγιση της Πατρίσιας Απέργη στην τολμηρή απόπειρά της να ανασύρει την επαναστατική ομορφιά και ποίηση που κρύβεται στο ρημαγμένο σώμα.
Οι ήρωες μπορεί κάποτε να ηττώνται και να αποκαθηλώνονται, εξίσου συχνά, ωστόσο, ξαναγεννιούνται και ανορθώνονται. Αυτό το σπαρακτικό μονοπάτι της ανόδου, της πτώσης και της όψιμης αποκατάστασης που χαρακτήρισε τόσους ήρωες και ηρωίδες του νέου ελληνισμού (από τους αγωνιστές του 1821 ως τον ίδιο τον Σκαλκώτα, του οποίου την εγχώρια παραγνώριση διαδέχθηκε η διεθνής καταξίωση) επιχειρεί να σκιαγραφήσει η νέα χορογραφική πρόταση των RootlessRoot (Λίντα Καπετανέα και Γιόζεφ Φρούτσεκ), αξιοποιώντας παράλληλα τις νέες τεχνολογίες ζωντανής επεξεργασίας του ηχητικού τοπίου που γεννιέται από την αλληλεπίδραση των χορευτών με ένα διαδραστικό σκηνικό περιβάλλον, εμπνευσμένο από τη σκέψη του συνθέτη.
Info: Δέσπω του Παύλου Καρρέρ & Ελληνικοί χοροί του Νίκου Σκαλκώτα:
Δέσπω, Παύλος Καρρέρ, Μουσική διεύθυνση Γιώργος Ζιάβρας, Σκηνοθεσία Γιώργος Νανούρης, Σκηνικά – Κοστούμια Άγγελος Μέντης / Φωτισμοί Αλέκος Γιάνναρος, Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, Ερμηνεύουν Άρτεμις Μπόγρη, Δημήτρης Πακσόγλου, Γιάννης Σελητσανιώτης, Διαμάντη Κριτσωτάκη / Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της ΕΛΣ.
Ελληνικοί χοροί, Νίκος Σκαλκώτας, Μουσική διεύθυνση Γιώργος Ζιάβρας, με την Ορχήστρα και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ.
Α΄ Μέρος, Χορογραφία Πατρίσια Απέργη, Σκηνικά Δημήτρης Νασιάκος / Κοστούμια Πατρίσια Απέργη, Ειρήνη Γεωργακίλα / Φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος / Ηχητικός σχεδιασμός Αλέξανδρος Δράκος-Κτιστάκης. Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Β΄ Μέρος, Χορογραφία RootlessRoot – Λίντα Καπετανέα, Γιόζεφ Φρούτσεκ,Σκηνικά Πάρις Μέξης / Κοστούμια Ίζαμπελ Λόας / Φωτισμοί Περικλής Μαθιέλης / Ηχητικός σχεδιασμός Χρήστος Παραπαγκίδης
5, 7, 24, 25 Μαρτίου 2021, Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Όπερα • Αναβίωση
Οι γάμοι του Φίγκαρο, Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος, Σκηνοθεσία Αλέξανδρος Ευκλείδης
Τυχερός στάθηκε ο Λορέντσο ντα Πόντε και κατάφερε να πάρει την άδεια του Ιωσήφ Β΄, αυτοκράτορα της Αυστρίας, το 1786 για να γράψει το λιμπρέτο της πρώτης του συνεργασίας με τον Μότσαρτ, βασισμένο στο θεατρικό έργο του Πιερ Μπωμαρσαί Η τρελή ημέρα ή Ο γάμος του Φίγκαρο (1778), το ανέβασμα του οποίου στο Παρίσι αρχικά απαγόρευσε ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄. Πιθανότατα ο Ιωσήφ να υπολόγισε ότι η στρεβλή εικόνα για την αριστοκρατία που διαπνέει το έργο θα βοηθούσε στη διαμάχη του εκείνη την περίοδο με την ανώτερη κοινωνική τάξη κυρίως σε φορολογικά θέματα. Στους Γάμους του Φίγκαρο συναντούμε τους ήρωες του προηγούμενου θεατρικού έργου του Μπωμαρσαί Ο κουρέας της Σεβίλλης (1773). Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε που ο Φίγκαρο κατάφερε να παντρέψει τον Κόμη Αλμαβίβα με τη Ροζίνα και τώρα είναι η σειρά του να παντρευτεί τη Σουζάννα, μέλος του υπηρετικού τους προσωπικού, όπως και ο ίδιος. Ωστόσο ο Κόμης έχει αρχίσει να βαριέται τον έγγαμο βίο και προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το προνόμιο της «πρώτης νύχτας» σύμφωνα με το οποίο ένας άρχοντας μπορεί να κοιμηθεί με μια υπηρέτριά του την πρώτη νύχτα του γάμου της. Οι μηχανορραφίες του Κόμη όμως αποκαλύπτονται, ο Φίγκαρο με τη Σουζάννα παντρεύονται και ο ίδιος ο Κόμης υποχρεώνεται να ζητήσει συγχώρεση από τη σύζυγό του για την ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά, δίνοντας στο έργο ένα αίσιο τέλος.
Αναμφισβήτητα οι Γάμοι του Φίγκαρο αποπνέουν την υποβόσκουσα κοινωνική αναστάτωση που θα οδηγούσε σε πολύ λίγα χρόνια στην έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης. Ο ίδιος ο Ναπολέοντας αργότερα θα περιέγραφε το έργο ως την «Επανάσταση εν δράσει». Ο Μότσαρτ και ο Ντα Πόντε, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν προβλήματα με τις αρχές λογοκρισίας, τροποποίησαν σημαντικά το θεατρικό έργο δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στο ερωτικό στοιχείο και λιγότερο στο θέμα της κοινωνικής σύγκρουσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μονόλογος του Φίγκαρο, όπου, ενώ στο θεατρικό κείμενο κατακρίνεται η κληρονομημένη αριστοκρατική καταγωγή και ουσιαστικά τίθεται στο στόχαστρο της κριτικής η αριστοκρατική τάξη, στην όπερα προσαρμόζεται σε κριτική για τις άπιστες γυναίκες… Οι Γάμοι του Φίγκαρο, πέρα από τα ενδογενή επαναστατικά μηνύματα σε συνδυασμό με το ερωτικό στοιχείο που αναδύεται από τη γοητευτική και τρυφερή μουσική του Μότσαρτ, αποτελούν τομή στην ιστορία της όπερας, καθώς πρωταγωνιστές δεν είναι πλέον θεοί, μυθικοί ήρωες ή εξωτικά πρόσωπα αλλά άνθρωποι της καθημερινότητας: άρχοντες και υπηρέτες.
Στις 26, 28, 31 Μαρτίου & 4, 11, 17 Απριλίου 2021, Ώρα έναρξης 19.00 (Κυριακή 18.30), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Όπερα • Νέα παραγωγή
Ο θρίαμβος της Ιουδίθ, Αντόνιο Βιβάλντι, Μουσική διεύθυνση Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, Σκηνοθεσία Θάνος Παπακωνσταντίνου.
Περπατώντας κανείς στη Σπιανάδα, την κεντρική πλατεία της Κέρκυρας, θα συναντήσει ένα άγαλμα του γλύπτη Αντόνιο Κορραντίνι, τον ανδριάντα του Γιόχαν Ματτίας φον Σούλενμπουργκ, του Σάξονα διοικητή του νησιού από το τέλος του 17ου έως τις αρχές του 18ου αιώνα. Ήταν αυτός που το καλοκαίρι του 1716 οδήγησε τις λιγοστές στρατιωτικές δυνάμεις της Βενετίας σε νίκη εναντίον των πολυπληθών στρατευμάτων των Οθωμανών υπό τον καπουδάν πασά Τζανούμ Κότζα και τον Καρά Μουσταφά πασά. Η Κέρκυρα αποτελούσε το τελευταίο πρόσκομμα προς την κατάκτηση της Βενετίας και έτσι η νίκη αυτή των Βενετσιάνων είχε τεράστια σημασία όσον αφορά την εξάπλωση του οθωμανικού στρατού στην Ευρώπη. Για να γιορτάσει το γεγονός αυτό, η Γαληνοτάτη παρήγγειλε στον Βιβάλντι τη σύνθεση του ορατορίου Ο θρίαμβος της Ιουδίθ, σε λατινικό λιμπρέτο του Γιάκοπο Κασσέττι, βασισμένο στο βιβλίο της Ιουδίθ από την Παλαιά Διαθήκη. Ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορ στέλνει τον στρατηγό του Ολοφέρνη να κατακτήσει την πόλη Βαιτυλούα του Ισραήλ. Η τολμηρή Ιουδίθ, προκειμένου να σώσει τους Ισραηλίτες συμπατριώτες της, αποφασίζει να σαγηνέψει τον Ολοφέρνη και όταν αυτός αποκοιμιέται τον αποκεφαλίζει. Η αναλογία είναι προφανής: η Ιουδίθ συμβολίζει τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας και τον χριστιανισμό, ενώ ο Ολοφέρνης την Οθωμανική Αυτοκρατορία και το Ισλάμ, με την πρώτη να υπερισχύει. Την αναλογία αυτή περιγράφει ο ίδιος ο Κασσέττι στον πρόλογο του ποιήματος: «Ο πόλεμος είναι κοντά και οι εχθροί οργισμένοι· Ιουδίθ είναι η Αδριατική και η σύντροφός της Άβρα η πίστη· Βαιτυλούα είναι η εκκλησία – Οζίας ο ποντίφικας – η ένωση των Χριστιανών και η τιμή των παρθένων· Ολοφέρνης ο βασιλιάς των Τούρκων, ο ακόλουθός του ένας ευνούχος· είναι προφανές ότι ο βενετικός στόλος θα κυριαρχήσει». Ο θρίαμβος της Ιουδίθ είναι το μόνο που διασώθηκε από τα τέσσερα συνολικά ορατόρια που συνέθεσε ο Βιβάλντι. Η έντονη πολεμική ατμόσφαιρα εκφράζεται μέσα από τα δυναμικά χορωδιακά μέρη, η πίστη και η εντιμότητα της Ιουδίθ από λυρική και τρυφερή γραφή. Αξιοσημείωτη είναι η χρήση πολλών διαφορετικών και σχετικά σπάνιων οργάνων, όπως η βιόλα ντ’ αμόρε, τα chalumeau (πρώιμα κλαρινέτα) και οι θεόρβες, με τα οποία ο Βιβάλντι τονίζει τις πιο σημαντικές στιγμές του έργου.
Info: Ο θρίαμβος της Ιουδίθ, Αντόνιο Βιβάλντι, Μουσική διεύθυνση Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, Σκηνοθεσία Θάνος Παπακωνσταντίνου, Σκηνικά – Κοστούμια Νίκη Ψυχογιού / Φωτισμοί Χριστίνα Θανάσουλα, Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, Ιουδίθ Ντελφίν Γκαλού, Ολοφέρνης Κριστίνα Χάμμαρστραιμ, Bαγώας Καρίνα Γκωβέν, Άβρα Θεοδώρα Μπάκα, Oζίας Σοφία Πάτση. Με την Ορχήστρα Armonia Atenea, το μουσικό σύνολο Il Pomo d’Oro, τη Χορωδία και Μονωδούς της ΕΛΣ
16, 18, 20, 22 Απριλίου 2021 / Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Όπερα σε συναυλιακή μορφή • Νέα παραγωγή
Η Κυρά Φροσύνη, Παύλος Καρρέρ. Μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης
Σε μια επιστολή του προς τον Ανδρέα Λασκαράτο τον Οκτώβριο του 1859 ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γράφει σχετικά με την πρώτη μεγάλη ποιητική του σύνθεση Η Κυρά Φροσύνη, που εκδόθηκε το ίδιο έτος: «Μου εμπήκε στο κεφάλι να δώσω εις το έθνος μου ένα ποίημα, όπου να έχει χαρακτήρα ελληνικόν. […] Ηθέλησα να είναι κυρίως ιστορικό, διά να δύναται να είναι ωφέλιμο τουλάχιστο ως τοιούτο».
Μόλις εννιά χρόνια αργότερα, ο Ζακυνθινός ποιητής Ελισαβέτιος Μαρτινέγκος (1832-1885) διασκευάζει σε λιμπρέτο την Κυρά Φροσύνη του Βαλαωρίτη για να τη μελοποιήσει ο επίσης Ζακυνθινός Παύλος Καρρέρ (1829-1896) – τη δεύτερη μετά τον Μάρκο Μπότσαρη «εθνική όπερα». Την παρουσιάζει στο Θέατρο «Απόλλων» της Ζακύνθου στις 16 Νοεμβρίου 1868 με επακόλουθες παραστάσεις σε Πάτρα, Αθήνα, Αλεξάνδρεια και άλλα κέντρα του ελληνισμού.
Πέρα από τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα τον Ιανουάριο του 1801 και περιγράφονται στην όπερα –ο παράνομος έρωτας της Ευφροσύνης Βασιλείου με τον γιο του Αλή Πασά Μουχτάρ και το τραγικό της τέλος επειδή δεν ενέδωσε στο ερωτικό πάθος του Αλή– ο Καρρέρ τονίζει ιδιαίτερα τη σχέση πατέρα-γιου (Αλή-Μουχτάρ), οι οποίοι βρίσκονται αντίζηλοι για την ίδια γυναίκα, καθώς και τη μεταστροφή και μετάνοια της Φροσύνης, που αποφασίζει να εγκαταλείψει την άνομη ζωή της και να επιστρέψει στα παιδιά της με κόστος την ίδια της τη ζωή: «Ως Ελληνίς ατρόμητος, μετανοημένη, ελεύθερη, στο μνήμα να ταφώ!» λέει στη μεγάλη της άρια της Β΄ Πράξης. Σε ένα ευρύτερο επίπεδο, στο πρόσωπο της μάρτυρος / ηρωίδας Φροσύνης συμβολίζεται ο ελληνισμός και η χριστιανοσύνη ενώ στο πρόσωπο του δυνάστη Αλή όλες οι συμφορές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του ισλαμισμού.
Ανεξάρτητα από το αν ο Καρρέρ γνώριζε την επιστολή του Βαλαωρίτη προς τον Λασκαράτο, το όραμά του ήταν ίδιο: όπερα με εθνικό περιεχόμενο και ιστορικό χαρακτήρα. Ο συνθέτης, βασισμένος στο τρέχον μουσικό ιδίωμα της ιταλικής οπερατικής γλώσσας –ιδιαίτερα του Βέρντι της περιόδου τoυ Risorgimento (της πολιτικής ένωσης της Ιταλίας)–, θα διαμορφώσει το προσωπικό του ύφος και θα βάλει τα θεμέλια για τη δημιουργία της ελληνικής όπερας.
Info: Η Κυρά Φροσύνη, Παύλος Καρρέρ, Μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης, Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, Αλή Πασάς Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Μουχτάρ Γιάννης Χριστόπουλος, Φροσύνη Βασιλική Καραγιάννη, Ιγνάτιος Τάσος Αποστόλου, Χάμκω Τζούλια Σουγλάκου, Ταχήρ Χάρης Ανδριανός. Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της ΕΛΣ.
25 Απριλίου 2021, Ώρα έναρξης 18.30, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Συναυλία
Τραγούδια του Αγώνα του Μίκη Θεοδωράκη
Ο Μίκης Θεοδωράκης, με τη δράση, τους αγώνες και, φυσικά, τη μουσική του, σημείωσε ένα επίτευγμα σπάνιο για καλλιτέχνη: να αναδειχθεί σε ζωντανό, πανεθνικό σύμβολο της αντίστασης κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα. Οι κύκλοι τραγουδιών που έγραψε την περίοδο της επταετίας, όπως Τα τραγούδια του αγώνα, Τα τραγούδια του Αντρέα, Romancero Gitano, Μυθιστόρημα, 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, Στην Ανατολή και, φυσικά, οι Αρκαδίες, αρχικά διοχετεύονταν με διάφορους τρόπους σε συνεργάτες του στο εξωτερικό και κατόπιν ηχογραφούνταν. Την ίδια εποχή, ο ίδιος ζούσε κρατούμενος στην Ελλάδα από το καθεστώς των συνταγματαρχών, έχοντας πρώτα συλληφθεί, φυλακιστεί, οδηγηθεί στην απομόνωση και στο νοσοκομείο μετά από απεργία πείνας και, τέλος, εκτοπιστεί στη Ζάτουνα Αρκαδίας και στο στρατόπεδο Ωρωπού.
Τον Απρίλιο του 1970, μετά την αποφυλάκισή του υπό την πίεση της διεθνούς κατακραυγής, ο Θεοδωράκης μεταβαίνει στο Παρίσι και ξεκινά σειρά συναυλιών σε ολόκληρο τον κόσμο, απευθύνοντας εκ νέου κάλεσμα για την πτώση της δικτατορίας και την επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Στο ρεπερτόριο των συναυλιών εκείνων, ο συνθέτης ενσωμάτωσε, μαζί με τα νέα, πολλά τραγούδια από παλαιότερα έργα του με υψηλούς συμβολισμούς γύρω από τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη, όπως Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, Ρωμιοσύνη, Μαγική πόλη, Η γειτονιά των αγγέλων, Ένας όμηρος και, φυσικά, το Άξιον Εστί. Οι συναυλίες αυτές υποδαύλισαν ένα τεράστιο παγκόσμιο κίνημα υπέρ της ελευθερίας των λαών, που σταδιακά οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις για την ειρήνη, την ισότητα και την ελευθερία. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη χάρισε στιγμές ανάτασης στην ελληνική κοινωνία, η οποία άντλησε ελπίδα, δύναμη και αγωνιστικότητα στον αντιδικτατορικό της αγώνα ενώνοντας τη φωνή της με εκείνη των μεγάλων ποιητών που μελοποιήθηκαν από τον συνθέτη, όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Ελευθερίου, Μπρένταν Μπίαν, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα κ.ά.
Τα μνημειώδη τραγούδια που σφράγισαν τους αγώνες εκείνης της ιστορικής περιόδου για την Ελλάδα, τροφοδοτώντας παράλληλα το παγκόσμιο κίνημα ελευθερίας των λαών, παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του φόρου τιμής στα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Τα «τραγούδια του αγώνα» του Μίκη Θεοδωράκη, από τις συμβολικές κορυφές της πολυσχιδούς εργογραφίας του, ερμηνεύονται από σημαντικές φωνές του χώρου του ελληνικού τραγουδιού, με την πολύτιμη συμμετοχή της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης».
Info: 12, 13 Ιουνίου 2021, Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30), Κύκλος Μίκης Θεοδωράκης, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ, Με τη Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης.
Συναυλία
Η συμφωνία της Λεβεντιάς, Μανώλης Καλομοίρης
Ηγετική μορφή της ελληνικής Εθνικής Σχολής που αναστάτωσε τα μουσικά πράγματα της χώρας τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ο Μανώλης Καλομοίρης συνέθεσε την πρώτη του συμφωνία (την επιλεγόμενη της Λεβεντιάς) σε μια περίοδο εθνικής ευφορίας που συνδέθηκε με τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, τον συνακόλουθο διπλασιασμό της ελληνικής επικράτειας και την ενθουσιώδη έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας, που κορυφώθηκε με την ελληνική κατάληψη της Σμύρνης, γενέτειρας του συνθέτη, τον Μάιο του 1920. Ο 35χρονος Καλομοίρης συνέλαβε το έργο στα μέσα του 1918 στη Μακεδονία, ως γενικός επιθεωρητής των στρατιωτικών μουσικών, επιθυμώντας, όπως γράφει ο ίδιος, «να αποδώσει μουσικά τη συγκίνηση που ένιωσε μπρος στην Ελληνική Λεβεντιά, σε όλες της τις εκδηλώσεις: στη χαρά της ζωής, στον πόλεμο, στον χορό, στην αγάπη, στον θάνατο».
Προγραμματικό μουσικό έργο βαθιά ρομαντικής αισθητικής, όπου η ποιητική ιδέα μετουσιώνει το, ενίοτε δημοτικότροπο, μελωδικό υλικό σε μια ρωμαλέα συμφωνική φόρμα ηρωικού χαρακτήρα και μπετοβενικών καταβολών (όπως προδίδει και το χορωδιακό φινάλε, βασισμένο στον βυζαντινό ύμνο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια»), η Συμφωνία της Λεβεντιάς συλλαμβάνει και αποδίδει με μοναδικό τρόπο την αναγεννητική έξαρση που διέτρεχε μια εποχή κατά την οποία η διττή υπόσχεση του δημοτικισμού (το έργο είναι αφιερωμένο στον Κωστή Παλαμά) και του βενιζελισμού («ο Παλαμάς κι ο Βενιζέλος σταθήκανε πάντα οι δυο φάροι της πνευματικής μου ζωής», θα έγραφε αργότερα ο Καλομοίρης) συνάρπαζε την ανήσυχη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας. Η πρώτη, θριαμβευτική εκτέλεση του έργου, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τον Σεπτέμβριο του 1920, κατά τους νικητήριους εορτασμούς για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και ενώπιον του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄, επρόκειτο να επισφραγίσει αυτή τη σπάνια ευθυγράμμιση αισθητικού, ιδεολογικού και πολιτικού αιτήματος. (Η συνέχεια, δυστυχώς, θα ήταν πολύ διαφορετική: ακριβώς δυο χρόνια μετά, η καταστροφή της Σμύρνης θα επέφερε την κατάρρευση του αλυτρωτικού οράματος της Μεγάλης Ιδέας και θα κλόνιζε βαθιά τον Καλομοίρη, πλήγμα που, σε συνδυασμό με τον τραγικό θάνατο του γιου του Γιαννάκη ένα χρόνο μετά, θα σήμαινε και το τέλος της πρώτης, λαμπερής και αισιόδοξης περιόδου της μουσικής του δημιουργίας…). Φανερή και αυτονόητη, λοιπόν, η σημασία της αναβίωσης της Συμφωνίας της Λεβεντιάς από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, με την υψηλή θρησκευτική αναφορά του φινάλε να αναδεικνύεται χάρη στην απροσδόκητη επιλογή του προαυλίου του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών ως συναυλιακού χώρου, σε μια χαρακτηριστικά καλομοιρική χειρονομία σύμφυσης του μουσικού με το συμβολικό.
Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με τον Βυζαντινό Χορό του Ιδρύματος Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, υπό τη διδασκαλία και διεύθυνση του χοράρχη Κωνσταντίνου Αγγελίδη, ο οποίος θα αποδώσει βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους αφιερωμένους στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, στους αγίους νεομάρτυρες Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, Κοσμά τον Αιτωλό, Χρυσόστομο Σμύρνης, Φιλοθέη την Αθηναία και στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.
Info: Η συμφωνία της Λεβεντιάς, Μανώλης Καλομοίρης, 20 Ιουνίου 2021, Ώρα έναρξης 21.00, Αύλειος χώρος Μητροπολιτικού Ναού Αθηνώ, Μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης, Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της ΕΛΣ.
Η Τόσκα του Τζάκομο Πουτσίνι, μια από τις δημοφιλέστερες όπερες όλων των εποχών, θα παρουσιαστεί από την ΕΛΣ στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Η Φλόρια Τόσκα, μια ντίβα της όπερας, είναι μια γυναίκα παράφορα ερωτευμένη, που ζηλεύει παθολογικά τον σύντροφό της. Ο βαρόνος Σκάρπια, ένας σκοτεινός άνδρας με απόλυτη εξουσία, ηδονίζεται από τον πόνο των θυμάτων του. Ανάμεσα στους δύο βρίσκεται ο εραστής και αγνός πατριώτης Μάριο Καβαραντόσσι, ο οποίος οδηγείται στον θάνατο, όχι για τις ιδέες του, αλλά επειδή κατέχει την Τόσκα, την οποία ποθεί ο Σκάρπια. Η μηχανή είναι καλά στημένη: απ’ τις παγίδες του Σκάρπια δεν θα ξεφύγει κανείς.
Σε αυτό το οπερατικό θρίλερ, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 1900 στη Ρώμη, τα παράφορα πάθη υπογραμμίζονται από την υποβλητική μουσική του Πουτσίνι. Στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκε το 1942 από την ΕΛΣ, με τη Μαρία Κάλλας στον ομώνυμο ρόλο.
Η αφηγηματική πλοκή της Τόσκας συμπεριλαμβάνει μια σειρά από ανθρώπινα θεμελιώδη ζητήματα: τον έρωτα, τη ζήλια, τη διεστραμμένη λαγνεία, την πίστη στη φιλία. Και παρά το γεγονός ότι ο θάνατος σφραγίζει το έργο, εντούτοις η ουσία της πλοκής του έργου είναι ο αβίωτος διχασμός της ηρωίδας η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα εφιαλτικό δίλημμα.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τόσκα παραμένει μέχρι σήμερα μια από τις δημοφιλέστερες όπερες, είναι τα χαρακτηριστικά της κεντρικής ηρωίδας. Η Τόσκα αποτελεί το πρότυπο της οπερατικής ντίβας, τόσο με το τραγούδι όσο και με τη συμπεριφορά της. Όλοι της οι χειρισμοί και τα συναισθήματα στοιχειοθετούν το κατεξοχήν οπερατικό στερεότυπο της ματαιόδοξης λυρικής τραγουδίστριας, παραδομένης στα δυνατά της ένστικτα. Πρωταγωνιστεί, είτε βρίσκεται πάνω στη σκηνή είτε πίσω από αυτή.
Παράλληλα, μεγάλο μέρος της γοητείας του έργου οφείλεται στη συναρπαστική διάσταση πολιτικού μελοδράματος που το διατρέχει, καθώς αξιοποιεί ως ιστορικό υπόβαθρο την ταραχώδη περίοδο που ακολούθησε τη Γαλλική Επανάσταση και προηγήθηκε των Ναπολεόντειων Πολέμων, εγκαινιάζοντας έτσι τη μακρά επαναστατική εποχή που σημάδεψε τον ευρωπαϊκό 19ο αιώνα. Η πλοκή αντιπαραθέτει τον αγνό επαναστατικό ιδεαλισμό του ρεπουμπλικανού Καβαραντόσσι στο σαδιστικό, αντεπαναστατικό μένος του βαρόνου Σκάρπια, δικαιώνοντας με το παραπάνω την ένταξη του έργου στο πλαίσιο του επετειακού αφιερώματος της ΕΛΣ στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.
Info: Τόσκα, Τζάκομο Πουτσίνι. Αναβίωση σκηνοθεσίας Κατερίνα Πετσατώδη / Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος / Διεύθυνση παιδικής χορωδίας Κωνσταντίνα Πιτσιάκου. Στους βασικούς οι Κριστίνε Οπολάις, Μαρσέλο Άλβαρες, Δημήτρης Πλατανιάς, Τσέλια Κοστέα, Ραμόν Βάργκας, Τζωρτζ Πετεάν κ.ά. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία, Μονωδούς και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής.
28, 29, 30, 31 Ιουλίου 2021, Ώρα έναρξης 21.00, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, Μουσική διεύθυνση Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι, Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια Ούγκο ντε Άνα.
1821, Ελληνική Επανάσταση και μελοποιημένη ποίηση, Μουσική διεύθυνση Μίλτος Λογιάδης
Η Εθνική Λυρική Σκηνή συνεργάζεται για πρώτη φορά με το ιστορικό σωματείο της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών (έτος ίδρυσης: 1931), που αποτελεί και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Οργανισμού Σύγχρονης Μουσικής (ISCM) σε μια σειρά κοινών δράσεων, η πρώτη από τις οποίες είναι ο Διαγωνισμός Σύνθεσης Λυρικού Τραγουδιού με θέμα «1821, Ελληνική Επανάσταση και μελοποιημένη ποίηση» τιμώντας την επέτειο των 200 ετών.
Οι δημιουργοί καλούνται να μελοποιήσουν ποιητικά κείμενα της επιλογής τους που αναφέρονται στην Ελληνική Επανάσταση. Ο διαγωνισμός είναι ανοικτός χωρίς όριο ηλικίας για τους Έλληνες και ελληνικής καταγωγής συνθέτες.
Περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες συνθέσεων (α. Φωνή και πιάνο, β. Φωνή και σύνολο δωματίου, γ. Φωνή και ορχήστρα) και σε καθεμία από αυτές θα δοθούν δύο βραβεία: 1ο βραβείο ύψους 3.000 ευρώ και 2ο βραβείο ύψους 2.000 ευρώ.
Τα βραβευμένα έργα θα παρουσιαστούν στη συναυλία της 17ης Σεπτεμβρίου 2021 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ.
Οι δράσεις που θα ακολουθήσουν με τη συνέργεια των δύο φορέων θα ανακοινωθούν σύντομα και θα περιλαμβάνουν εκπαιδευτικούς στόχους καθώς και κοινό εορτασμό των 80 και των 90 ετών από την ίδρυση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών αντίστοιχα.
Info: 1821, Ελληνική Επανάσταση και μελοποιημένη ποίηση. Μια συνεργασία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών. Μουσική διεύθυνση Μίλτος Λογιάδης, Με την Ορχήστρα της ΕΛΣ, 17 Σεπτεμβρίου 2021, Ώρα έναρξης 19.30, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ.
Όπερα • Αναβίωση
Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ. Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος. Σκηνοθεσία Φανί Αρντάν.
Βασισμένη σε νουβέλα του Νικολάι Λεσκόφ, η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ του Ντμίτρι Σοστακόβιτς ασχολείται με τη θέση της γυναίκας στην επαρχιακή προεπαναστατική Ρωσία. Ταυτόχρονα, ο Σοστακόβιτς σατιρίζει με μεγάλη οξυδέρκεια θεσμούς της ίδιας εποχής, όπως η εκκλησία και η τσαρική αστυνομία. Η υπόθεση αφορά την Κατερίνα Ισμαήλοβα, σύζυγο ευκατάστατου εμπόρου, η οποία νιώθει παραμελημένη και εγκλωβισμένη στον γάμο της. Ερωτεύεται έναν από τους εργάτες του αγροκτήματός της και για χάρη του φτάνει ως τον φόνο του πεθερού και του συζύγου της. Η Κατερίνα παντρεύεται τον αγαπημένο της, όμως οι φόνοι αποκαλύπτονται και το ζευγάρι συλλαμβάνεται. Στον δρόμο για τη Σιβηρία η Κατερίνα αρπάζεται με μια νέα υποψήφια ερωμένη του συζύγου της και μαζί της παρασύρεται από τα παγωμένα νερά του ποταμού.
Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς γεννήθηκε το 1906 στην Αγία Πετρούπολη και αναδείχτηκε σε έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα. Η σχέση του με το σοβιετικό καθεστώς ιδιαίτερα κατά τη σταλινική περίοδο δεν υπήρξε εύκολη, καθώς το ύφος του δεν συμβάδιζε με τις ντιρεκτίβες περί τέχνης και δύο φορές κατηγορήθηκε επίσημα για φορμαλισμό. Επηρεάστηκε από τα νεοκλασικά έργα του Ίγκορ Στραβίνσκι και στα συμφωνικά του έργα από τη γλώσσα του Γκούσταφ Μάλερ, διαμόρφωσε όμως ένα απολύτως αναγνωρίσιμο προσωπικό πολυστιλιστικό ιδίωμα. Συνέθεσε έργα κάθε είδους, ανάμεσα στα οποία 15 Συμφωνίες, 6 Κοντσέρτα, 15 Κουαρτέτα εγχόρδων, χορωδιακά έργα, μουσική για μπαλέτο και για τον κινηματογράφο, έργα για πιάνο, κύκλους τραγουδιών και οπερέτες. Ολοκλήρωσε δύο όπερες, τη Μύτη (1930) και τη Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ (1934, β΄ γραφή ως Κατερίνα Ισμαήλοβα, 1962) ενώ άφησε προσχέδια για αρκετές ακόμα.
Ο Σοστακόβιτς ήταν από την αρχή σαφής ως προς την πρόθεσή του να εμφανίσει τη δολοφόνο πρωταγωνίστρια της όπεράς του ως θύμα. Ωμά ρεαλιστική στις σκηνές δράσης, στις ερωτικές σκηνές και κατά τη διάρκεια του φόνου του Ζινόβι, η μουσική είναι έντονα ποιητική μέσα στην αγριότητά της. Το έργο δεν ξεχωρίζει μονάχα για την ωμότητα και τη σκληρότητά του, αλλά είναι εξίσου βαθιά συγκινητικό, όχι μόνο στην τελική σκηνή του, η οποία συνοψίζει αιώνες πόνου και στέρησης στη Ρωσία. Η σπουδαία Φανί Αρντάν, στην πρώτη σκηνοθεσία όπερας στην καριέρα της, σημειώνει: «Η Λαίδη Μάκβεθ μάς προτάσσει έναν καθρέφτη. Και κοιταζόμαστε. Η Λαίδη Μάκβεθ είναι το άγριο είδωλό μας, ατίθασο και ελεύθερο. Πώς ζει το κομμάτι του εαυτού μας που αντιστέκεται στους νόμους, μέσα σε μια κοινωνία συμβατική και ομοιόμορφη; Το να αγαπάς τους εγκληματίες είναι ένα ρίσκο. Κι εγώ το παίρνω. Αγαπώ την Κατερίνα Ισμαήλοβα».
Info: Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ. Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος. Σκηνοθεσία Φανί Αρντάν. Σκηνικά Τομπίας Χοάιζελ / Κοστούμια Μιλένα Κανονέρο, Πέτρα Ράινχαρτ. Κινησιολογία Κολεκτίβα (ΛΑ)ΟΡΝΤ – Μαρίν Μπρυττί, Ζονατάν Ντεμπρουέρ, Αρτύρ Αρέλ. Φωτισμοί Λούκα Μπιγκάτσι / Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Με την Εύα-Μαρία Βέστμπρουκ, τον Σεργκέι Σεμισκούρ και τον Γιάννη Γιαννίση στους βασικούς ρόλους / Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και Μονωδούς της ΕΛΣ.
10, 14, 17, 20, 23 Οκτωβρίου 2021. Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30). Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ.
Συναυλία
Άξιον Εστί Μίκης Θεοδωράκης, Μουσική διεύθυνση Στάθης Σούλης.
Η εκτέλεση του Άξιον Εστί από τις δυνάμεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης δεν μπορεί παρά να έχει έναν ακαταμάχητα συμβολικό χαρακτήρα. Καρπός της γόνιμης και εν πολλοίς ευφορικής περιόδου των αρχών της δεκαετίας του ’60, κατά την οποία το τραύμα του Εμφυλίου υποχωρούσε σταδιακά στο παρελθόν και νέες συλλογικότητες αναζητούσαν ενθουσιωδώς την πολιτιστική τους έκφραση, το έργο του Μίκη Θεοδωράκη με τον πρωτοφανή προσδιορισμό «λαϊκό ορατόριο», βασισμένο στο ποιητικό έργο ζωής του Οδυσσέα Ελύτη, αποτέλεσε όχι μόνο ένα ορόσημο στη νεοελληνική μουσική και τη σταδιοδρομία του δημιουργού του («ένα τέρμα που συγχρόνως είναι (πρέπει να είναι) και μια αρχή», όπως γράφει ο ίδιος), αλλά ταυτόχρονα και μια οριακά επαναστατική χειρονομία ώσμωσης ανάμεσα στο αισθητικό και το πολιτικό, τη διανόηση και τον λαό, την τέχνη και τη ζωή.
Γραμμένο μετά από παραίνεση του Ελύτη την περίοδο 1960-61 και σε συνέχεια της τολμηρής στροφής του Θεοδωράκη στη λαϊκή μουσική με τη μελοποίηση του Επιτάφιου του Γιάννη Ρίτσου, το Άξιον Εστί δισκογραφήθηκε και παρουσιάστηκε δημόσια μόλις το 1964 – χρονιά του διεθνούς φαινομένου του Ζορμπά και της εκλογής του συνθέτη ως βουλευτή της ΕΔΑ στη Β΄ Πειραιώς, περιφέρεια του δολοφονημένου Γρηγόρη Λαμπράκη. Η καθυστέρηση οφειλόταν στην αναζήτηση εκ μέρους του συνθέτη της εύθραυστης ισορροπίας που απαιτούσε η αποτολμούμενη σύνθεση του λαϊκότροπου υλικού με την ευρωπαϊκή παράδοση. Την ίδια περίοδο, εξάλλου, ο Θεοδωράκης επιδιδόταν στην προοδευτική και υπομονετική εργασία εξοικείωσης του ανειδίκευτου κοινού με τη συμφωνική αισθητική διαμέσου της δραστηριότητας της Μικρής Ορχήστρας Αθηνών, που ο ίδιος ίδρυσε το 1962.
Το αποτέλεσμα τον δικαίωσε και αναδείχθηκε απροσδόκητα στο εμπορικότερο απ’ όλα τα έργα του. Η επιτυχία όφειλε, αδιαμφισβήτητα, πολλά στο καλλιτεχνικό όσο και συμβολικό βάρος των συντελεστών της πρώτης εκτέλεσης: του ηθοποιού Θόδωρου Δημήτριεφ στο μέρος του βαρύτονου-Ψάλτη, του Γρηγόρη Μπιθικώτση-λαϊκού τραγουδιστή και του Μάνου Κατράκη-Αναγνώστη. Παράλληλα, η φόρμα του έργου, που διατηρεί τις αναλογίες και την υφολογική τριχοτόμηση του ποιήματος του Ελύτη ανατρέχοντας ταυτόχρονα στα δομικά πρότυπα τόσο των Παθών του Μπαχ όσο και της Ορθόδοξης Θείας Λειτουργίας, το κατατάσσει σε ένα αξιόλογο σώμα ευρωπαϊκών έργων των μέσων του 20ού αιώνα που συνδυάζουν τις νεοκλασικές και θρησκευτικές αναφορές με την επίκαιρη ιδεολογική διαπραγμάτευση, όπως το Ένα παιδί του καιρού μας του Μάικλ Τίππετ και το, εντελώς σύγχρονο, Πολεμικό Ρέκβιεμ του Μπέντζαμιν Μπρίττεν.
Κιβωτός της «μνήμης του λαού», αλλά και έντεχνο αποτύπωμα μιας εποχής, το Άξιον Εστί παραμένει ένα έργο προκλητικό, ενεργό και ανοιχτό σε νέες, απρόσμενες ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
Info: Άξιον Εστί Μίκης Θεοδωράκης, Μουσική διεύθυνση Στάθης Σούλης. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και Μονωδούς της ΕΛΣ.
27, 29 Οκτωβρίου 2021. Ώρα έναρξης 19.30. Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ.
Όπερα για όλη την οικογένεια • Νέα παραγωγή
Τα μαγικά μαξιλάρια, Γιώργος Δούσης / Ευγένιος Τριβιζάς
Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια μακρινή χώρα που την έλεγαν Ουρανούπολη, βασίλευε ένας μισητός άρχοντας, ο Αρπατίλαος ο πρώτος. Μ’ ένα φτερό από κοράκι έγραφε νόμους, νόμους απαίσιους και φοβερούς. Νόμους που ανάγκαζαν τους υπηκόους του να δουλεύουνε ασταμάτητα στα ορυχεία. Νόμους που καταργούσαν τις Απόκριες, τα διαλείμματα των σχολείων, τα πάρτι των γενεθλίων και τις Κυριακές. Νόμους που όριζαν ότι όλα τα λούνα παρκ και οι παιδικές χαρές έπρεπε να κλείσουν και στη θέση τους να στηθούν πέτρινες φυλακές. Έτσι, παρότι είχε βγάλει πάνω από πενήντα νόμους που όριζαν ότι έπρεπε να τον αγαπάνε μέχρι σκασμού, δεν είναι ν’ απορεί κανείς που οι Ουρανουπολίτες αντιπαθούσαν φοβερά τον Αρπατίλαο. «Δεν σας αγαπάνε, επειδή τα βράδια ονειρεύονται…» εξήγησε ο μυστικοσύμβουλος Σαυρίλιος Βρισελιέ. Κι εφτά βδομάδες κι εφτά μέρες αργότερα, παρουσίασε τη νέα καταχθόνια εφεύρεσή του, που θα απάλλασσε μια και καλή τον Αρπατίλαο από τα όνειρα των υπηκόων του: τα μαγικά, εφιαλτικά μαξιλάρια. Μα ο Αρπατίλαος και το παλάτι του δεν λογάριασαν την αντίσταση των παιδιών της Ουρανούπολης…
Το διάσημο, πολυμεταφρασμένο και πολυβραβευμένο έργο του Ευγένιου Τριβιζά, μετά από μακρά σταδιοδρομία ως μυθιστόρημα και θεατρικό, διασκευάζεται από τον ίδιο τον συγγραφέα για πρώτη φορά σε όπερα για όλη την οικογένεια. Η μουσική του Γιώργου Δούση, πλούσια σε συναισθήματα, περιπλανιέται απολαυστικά στα σοκάκια της Ουρανούπολης δίνοντας σάρκα και οστά σε μια χούφτα αξέχαστους χαρακτήρες ενώ η σκηνοθεσία της Νατάσας Τριανταφύλλη αναζητά τον ποιητικό πυρήνα και την απελευθερωτική δύναμη ενός λυτρωτικού και ανεξάντλητου παραμυθιού. Ενταγμένη στο αφιέρωμα για τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, η παραγωγή των Μαγικών μαξιλαριών έρχεται για να εξυμνήσει τη φωτεινή δύναμη της αντίστασης σε κάθε απολυταρχία και σκοταδιστική τυραννία, θυμίζοντάς μας πως «ό,τι κι αν μας πάρουν, πάντα κάτι μένει που κανείς δεν το αγγίζει, κανείς δεν μας το παίρνει… Ελπίδα, όαση, παρηγοριά μας, θησαυρός στη συμφορά μας, μένουνε τα όνειρά μας».
Info: Γιώργος Δούσης / Ευγένιος Τριβιζάς, μουσική Γιώργος Δούσης, λιμπρέτο Ευγένιος Τριβιζάς, μουσική διεύθυνση Νίκος Βασιλείου, σκηνοθεσία Νατάσα Τριανταφύλλη, σκηνικά – κοστούμια Τίνα Τζόκα. Με μικρό μουσικό σύνολο.
14, 21, 28 Νοεμβρίου & 12, 17, 19, 24, 26, 28, 31 Δεκεμβρίου 2021 & 2, 21, 22, 23 Ιανουαρίου 2022, Ώρα έναρξης 11.00 (πρωινές παραστάσεις & Κυριακή) / 18.30 (απογευματινές παραστάσεις), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ.
Μπαλέτο • Νέα παραγωγή
Ζορμπάς, Χορογραφία – Σκηνικά Κωνσταντίνος Ρήγος
Το εμβληματικότερο χορευτικό έργο του ρεπερτορίου της ΕΛΣ (και σημείο αναφοράς της διεθνούς της παρουσίας) επιστρέφει πλήρως ανανεωμένο σε νέα χορογραφία του διευθυντή του Μπαλέτου της Κωνσταντίνου Ρήγου, διεκδικώντας εκ νέου τη διαχρονικότητα ενός από τα ανθεκτικότερα ορόσημα της ελληνικότητας.
Το βλέμμα του ξένου απέναντι στην υπερβατική υπόσχεση της ελληνικότητας αποτελεί ένα από τα σημαντικά μοτίβα της νεότερης πολιτιστικής ιστορίας – ήδη από την εποχή του φιλελληνικού κινήματος, που επηρέασε καθοριστικά την προετοιμασία και έκβαση της Επανάστασης του 1821. Διόλου απροσδόκητα, η αμφιταλάντευση ανάμεσα στις «απολλώνιες», ευρωπαϊκές αξίες και τη διονυσιακή διάσταση του ελληνισμού σημάδεψε την πνευματική διαδρομή πλήθους Ελλήνων δημιουργών, μεταξύ τον οποίων του Νίκου Καζαντζάκη, λογοτεχνικού «πατέρα» της μορφής του Αλέξη Ζορμπά (μυθοπλαστικής μετάπλασης του υπαρκτού προσώπου του Γιώργη Ζορμπά), και του Μίκη Θεοδωράκη, μουσικοσυνθέτη της ομώνυμης, εξαιρετικά επιτυχημένης κινηματογραφικής ταινίας του 1964 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη. Η ταινία προσέφερε στο παγκόσμιο κοινό όχι μόνο τη φιγούρα του Άντονυ Κουίν ως αρχετυπικού «Έλληνα» που αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της ζωής με το κρασί και τον χορό αλλά και (χάρη στο αξέχαστο μουσικό θέμα του Θεοδωράκη και τη χορογραφία του Γιώργου Προβιά, βασισμένη σε χορογραφικά μοτίβα του χασάπικου) ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα σημεία της ελληνικότητας ανά την υφήλιο: τον «λαϊκό» (όσο και κατασκευασμένο) χορό με το τεχνητό όνομα «συρτάκι».
Βασισμένος στη μουσική της ταινίας, αλλά ενσωματώνοντας επιπλέον υλικό από τα νεανικά συμφωνικά έργα του Ελληνική Αποκριά και Συρτός Χανιώτικος, ο Μίκης Θεοδωράκης ολοκληρώνει το 1988 το μπαλέτο Ζορμπάς, «το πιο αντιπροσωπευτικό [του] έργο», σύμφωνα με τον ίδιο, όπου συντίθενται μεθοδικά οι ποικίλες συνιστώσες της πολυσχιδούς καλλιτεχνικής του προσωπικότητας: η δημοτική μουσική της Κρήτης, το ελληνικό λαϊκό τραγούδι και η συμφωνική ευρωπαϊκή τεχνογνωσία. Το μπαλέτο, στη χορογραφία του Λόρκα Μασσίν, ξεκίνησε τη θριαμβευτική πορεία του από την Αρένα της Βερόνας για να ενταχθεί κατόπιν στο ρεπερτόριο του Μπαλέτου της ΕΛΣ και να κατακτήσει στη συνέχεια τις διεθνείς σκηνές. Η νέα προσέγγιση του Κωνσταντίνου Ρήγου, χωρίς να προδίδει τον μυθοποιητικό τόνο του κόσμου των Θεοδωράκη / Κακογιάννη, επιχειρεί να επανασυνδεθεί με το φιλοσοφικό περιεχόμενο του αυθεντικού μυθιστορήματος του Καζαντζάκη και να φέρει το έργο πλησιέστερα στο χοροθεατρικό λεξιλόγιο του σήμερα, προτείνοντας εντέλει έναν θεαματικό, ολόφρεσκο και επικαιροποιημένο Ζορμπά για τον 21ο αιώνα.
Info: Ζορμπάς: Χορογραφία – Σκηνικά Κωνσταντίνος Ρήγος, μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης. Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας Μαίρη Τσαγκάρη. Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και το Μπαλέτο της ΕΛΣ.
27, 28 Νοεμβρίου & 12, 19, 22, 24, 29, 31 Δεκεμβρίου 2021. Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30 – 31 Δεκεμβρίου 19.00), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Συναυλία
Η Αμερικανική Επανάσταση μέσα από την κινηματογραφική μουσική
«Αι αρεταί σας, ω Αμερικανοί, μας προσεγγίζουν εις εσάς, μ’ όλον ότι μας χωρίζουν ευρύταται θάλασσαι. Ημείς σας νομίζομεν πλησιεστέρους παρά τα γειτονεύοντα με ημάς έθνη, και σας έχομεν φίλους και συμπολίτας και αδελφούς, διότι είσθε δίκαιοι, φιλάνθρωποι και γενναίοι… Αποφασίζοντες να ζήσωμεν ή ν’ αποθάνωμεν διά την ελευθερίαν, συρόμεθα προς εσάς από δικαίαν συμπάθειαν· διότι εις τον τόπον σας εδιάλεξε να κατοική η ελευθερία, από μόνους εσάς λατρευομένη καθώς ελατρεύετο από τους πατέρες μας…». Έτσι έγραφε το 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Τζων Κουίνσυ Άνταμς, συνοψίζοντας σε λίγες λέξεις το διαδεδομένο αίσθημα συγγένειας που ανήγαγε την Αμερικανική Επανάσταση σε προγονικό συμβάν και πηγή έμπνευσης όχι μόνο για τον ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, αλλά και για ολόκληρη την –κατά Χόμπσμπωμ– ευρωπαϊκή «εποχή των επαναστάσεων».
Επική στην εμβέλειά της και θεαματική στις δραματικές της μεταπτώσεις, η Αμερικανική Επανάσταση αποτέλεσε το θέμα ή τον ιστορικό περίγυρο ενός τεράστιου αριθμού κινηματογραφικών ταινιών, τόσο εντός όσο και εκτός της επίσημης χολλυγουντιανής παραγωγής. Πολλές από αυτές είχαν την τύχη να επενδυθούν με μουσικές συνθέσεις συμφωνικής αισθητικής, εξαιρετικής ποιότητας και μεγαλόπνοης έμπνευσης, χάρη στην καλλιτεχνική συμβολή διακεκριμένων συνθετών που βραβεύτηκαν επανειλημμένα με Όσκαρ ή άλλα σημαντικά βραβεία.
Μέσα από τις συνθέσεις δεξιοτεχνών συνθετών (όπως οι Τζων Κοριλιάνο, Τζων Ουίλλιαμς, Χανς Τσίμμερ, Μαξ Στάινερ, Μπέρναρντ Χέρμαν κ.ά.) από ολόκληρη την ιστορία της «έβδομης τέχνης» –μιας τέχνης που καθόρισε την αμερικανική πολιτιστική ιστορία σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα ως τις μέρες μας διασκελίζοντας με μοναδικό τρόπο τις περιοχές του δημοφιλούς και του λόγιου–, η Εθνική Λυρική Σκηνή αποδίδει φόρο τιμής σε μια επανάσταση που προηγήθηκε μεν της Ελληνικής, οδήγησε ωστόσο στην κατάρτιση ενός συνταγματικού μοντέλου πολιτειακής διακυβέρνησης βασισμένου στα πρότυπα και ιδεώδη της αρχαιοελληνικής δημοκρατίας.
Το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει μια νέα φιλόδοξη παραγωγή του Δον Κιχώτη του Λούντβιχ Μίνκους, ενός από τα πιο διάσημα μπαλέτα όλων των εποχών. Η χορογραφία του Τιάγκο Μπορντίν βασίζεται στην κλασική χορογραφία του Μαριύς Πετιπά, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 1869 στο Μπολσόι.
Ο Δον Κιχώτης είναι ένα από τα σημαντικότερα και πιο δημοφιλή έργα του κλασικού ρεπερτορίου του μπαλέτου. Μέσα από τη μοναδική μουσική του Μίνκους, η χορογραφία περιγράφει μια ιστορία για τα υψηλά ιδανικά του ιπποτισμού που συγκινεί διαχρονικά συνδυάζοντας κωμικά και ρομαντικά στοιχεία.
Θεωρείται ότι αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους χορευτές του κλασικού χορού, λόγω του υψηλού βαθμού τεχνικής δυσκολίας, καθώς ο τρόπος με τον οποίο αποδίδεται κρίνει την ποιότητα του συνόλου ενός Μπαλέτου. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει επικρατήσει να λέγεται στον κόσμο του κλασικού χορού ότι «ομάδα που μπορεί να αποδώσει σωστά τον Δον Κιχώτη είναι ικανή να χορέψει τα πάντα». Το έργο αυτό έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς χορογράφους και χορευτές σε όλο τον κόσμο και κάθε χρόνο ανεβαίνει στα περισσότερα λυρικά θέατρα του πλανήτη.
O Δον Κιχώτης βασίζεται σε επεισόδια από το διάσημο μυθιστόρημα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1547-1616), που εκδόθηκε σε δύο τόμους το 1605 και 1615 αντίστοιχα. Η υπόθεση του μπαλέτου αντλεί κυρίως από τον δεύτερο τόμο και επικεντρώνεται στον θυελλώδη έρωτα της Κιτέριας –Κίτρι στο μπαλέτο– με τον κουρέα Μπαζίλιο. Οι περιπέτειες του Δον Κιχώτη και του υπηρέτη του Σάντσο Πάντσα μένουν σε δεύτερο επίπεδο.
Για τη νέα παραγωγή του Δον Κιχώτη, ο Διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνος Ρήγος επέλεξε καλλιτέχνες διεθνούς ακτινοβολίας, τον χορογράφο Τιάγκο Μπορντίν για να αναβιώσει την κλασική χορογραφία του Πετιπά, τον διεθνώς αναγνωρισμένο Έλληνα σκηνογράφο Γιώργο Σουγλίδη για τα σκηνικά και τη διάσημη Ελληνίδα fashion designer Μαίρη Κατράντζου για τα κοστούμια. Μαζί τους, η Ειρήνη Βιανέλλη στον σχεδιασμό του animation και ο Χρήστος Τζιόγκας στους φωτισμούς.
Info: Δον Κιχώτης, Τιάγκο Μπορντίν, Μαριύς Πετιπά / Λούντβιχ Μίνκους, Τζων Λόνγκσταφ, Μουσική διεύθυνση Στάθης Σούλης, Χορογραφία Τιάγκο Μπορντίν, βασισμένη στη χορογραφία του Μαριύς Πετιπά, Σκηνικά Γιώργος Σουγλίδης, Κοστούμια Μαίρη Κατράντζου, Φωτισμοί Χρήστος Τζιόγκας, Animation Ειρήνη Βιανέλλη. Με την Ορχήστρα, τους Α΄ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους και το Corps de ballet της ΕΛΣ.
14, 15, 16, 18, 19 Μαΐου 2021, Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30), Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσικό παραμύθι
Πώς βρέθηκε ένα κοράκι στην κοιλιά της φάλαινας; Με τη συμμετοχή δασκάλων και μαθητών οκτώ σχολείων της Περιφέρειας Αττικής
Οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζουν το μουσικό παραμύθι «Πώς βρέθηκε ένα κοράκι στην κοιλιά της φάλαινας;». Πρόκειται για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα του ομότιτλου εκπαιδευτικού προγράμματος που πραγματοποιήθηκε μέσα στη φετινή χρονιά σε συνεργασία με οκτώ σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Αττικής. Το πρόγραμμα, μέσα από σύγχρονα και καινοτόμα εργαλεία, έφερε σε επαφή δέκα εκπαιδευτικούς και δεκάδες μαθητές δημοτικών σχολείων με τον συναρπαστικό χώρο του μουσικού θεάτρου, έτσι όπως αυτός υπηρετείται σήμερα στην Εθνική Λυρική Σκηνή.
Η μουσική παράσταση «Πώς βρέθηκε ένα κοράκι στην κοιλιά της φάλαινας;» βασίζεται σε έναν παραδοσιακό μύθο της φυλής των Ινουίτ (Εσκιμώοι της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά). Στον μύθο περιγράφεται το πώς γεννήθηκε στον κόσμο το πρώτο τραγούδι και ο πρώτος χορός. Η παράσταση, διάρκειας περίπου 50-55 λεπτών, αποτελείται από ένα μουσικό έργο-πλαίσιο της Ισμήνης Μπεκ, το κείμενο του οποίου βασίστηκε στο παραδοσιακό παραμύθι Το κοράκι και η φάλαινα από το βιβλίο του Δημήτρη Β. Προύσαλη Παραμύθια του Κάτω Κόσμου. Η καλλιτεχνική επιμέλεια και μουσική διεύθυνση της παράστασης είναι της Δήμητρας Τρυπάνη.
Ιnfo: Πώς βρέθηκε ένα κοράκι στην κοιλιά της φάλαινας; Ένα μουσικό παραμύθι με τη συμμετοχή δασκάλων και μαθητών οκτώ σχολείων της Περιφέρειας Αττικής. Διασκευή έργου – Υπεύθυνη συντονισμού – Μουσική διεύθυνση Δήμητρα Τρυπάνη, Δημιουργία βίντεο / animation Γιώργος Νικόπουλος, Σύνθεση μουσικού παραμυθιού Ισμήνη Μπεκ, Επεξεργασία παραδοσιακών τραγουδιών Δήμητρα Τρυπάνη, Διδασκαλία body & vocal percussion – Κρουστά Αντώνης Βασιλειάδης, Σκηνική ερμηνεία Νίκος ΖιάζιαρηςΦωνητική και χορωδιακή διδασκαλία Σοφία Κετεντζιάν, Τεχνικές διεύθυνσης συνόλων – Μουσική διδασκαλία Αλίκη ΣιούστηΜε τη συμμετοχή μουσικού συνόλου και πολυφωνικού συνόλου μονωδών. Παραγωγή δράσης Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της ΕΛΣ
28 Μαΐου 2021, Ώρα έναρξης 19.00, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ
Όπερα • Νέα παραγωγή
Ριγολέττος, Τζουζέππε Βέρντι, Μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν, Σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου.
Η πρώτη μεγάλη καλοκαιρινή παραγωγή της ΕΛΣ στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2021 θα είναι το σκοτεινό αριστούργημα του Τζουζέππε Βέρντι Ριγολέττος. Από το 1851 που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία έως σήμερα ο Ριγολέττος έχει χειροκροτηθεί από χιλιάδες θεατές σε όλο τον κόσμο και δικαίως έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις δημοφιλέστερες όπερες όλων των εποχών. Στον Ριγολέττο, ο Βέρντι αλλάζει σελίδα στη συνθετική του διαδρομή και παρουσιάζει ένα έργο με ξεκάθαρο στίγμα και αυξημένη διάθεση για πειραματισμό, καθώς οι μεταπτώσεις ανάμεσα σε λυρικές και δραματικές σκηνές εξασφαλίζουν τη διαρκή ροή της υπόθεσης με μεγάλη ταχύτητα.
Η ιστορία μιλά για τον έρωτα της Τζίλντας, κόρης του καμπούρη αυλικού γελωτοποιού Ριγολέττου, για τον έκλυτο Δούκα της Μάντοβας, ο οποίος της παρουσιάζεται ως φτωχός φοιτητής. Προκειμένου να εκδικηθεί για τη χαμένη τιμή της κόρης του, ο Ριγολέττος καταστρώνει τη δολοφονία του Δούκα. Ανακαλύπτοντας τα σχέδια του πατέρα της, η Τζίλντα αποφασίζει να σώσει τον αγαπημένο της και να θυσιαστεί, παίρνοντας τη θέση του.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε τη σκηνοθεσία του Ριγολέττου στην καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Κατερίνα Ευαγγελάτου, μια σκηνοθέτρια του θεάτρου – από τις πιο ελπιδοφόρες φωνές της νέας γενιάς. Μετά την πολύ επιτυχημένη της πρώτη συνεργασία με την ΕΛΣ στη σύγχρονη όπερα Ζ, η Ευαγγελάτου θα αναμετρηθεί με το σπουδαίο αυτό έργο του οπερατικού ρεπερτορίου και η δική της αναγνωρίσιμη σκηνοθετική ταυτότητα θα επιχειρήσει να φωτίσει την αντιφατική, σκοτεινή προσωπικότητα του χαρακτήρα του Ριγολέττου.
Μετά τις δύο ιστορικές παραγωγές του Ριγολέττου που σκηνοθέτησε ο σπουδαίος Σπύρος Ευαγγελάτος (Ολύμπια 1977 και Ηρώδειο 2001), η Κατερίνα Ευαγγελάτου έρχεται να βάλει τη δική της σφραγίδα σε ένα έργο που έχει συνδεθεί με την οικογένειά της και όχι μόνο με τον πατέρα της Σπύρο Ευαγγελάτο, αλλά και με τον παππού της, τον κορυφαίο αρχιμουσικό Αντίοχο Ευαγγελάτο, ο οποίος διηύθυνε τον Ριγολέττο για την ΕΛΣ το 1956/57 και το 1970/71.
Στην παραγωγή θα πρωταγωνιστήσουν διαπρεπείς Έλληνες και ξένοι πρωταγωνιστές. Στον ρόλο του τίτλου ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος με τη σπουδαία διεθνή σταδιοδρομία Δημήτρης Πλατανιάς.
Info: Ριγολέττος, Τζουζέππε Βέρντι, Μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν, Σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου, Σκηνικά Εύα Μανιδάκη / Κοστούμια Άλαν Χρανιτέλι, Χορογραφία - κινησιολογία Πατρίσια Απέργη / Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ. Στους βασικούς ρόλους οι Δημήτρης Πλατανιάς, Μάθιου Πολενζάνι, Εκατερίνα Σιούρινα, Πέτρος Μαγουλάς, Έλενα Μαξίμοβα κ.ά. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και Μονωδούς της ΕΛΣ
30 Μαΐου & 2, 5, 8 Ιουνίου 2021, Ώρα έναρξης 21.00, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Περφόρμανς • Νέα παραγωγή
Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Οι επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας
Το νέο φιλόδοξο οπερατικό πρότζεκτ της ιέρειας της performance art Μαρίνας Αμπράμοβιτς για την απόλυτη ντίβα Μαρία Κάλλας αποτελεί μια διεθνή συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την Κρατική Όπερα της Βαυαρίας (Μόναχο) και τη Γερμανική Όπερα του Βερολίνου.
Vissi d’arte – μια ζωή αφιερωμένη στην τέχνη. Λίγο πριν η διάσημη τραγουδίστρια Φλόρια Τόσκα μπήξει το μαχαίρι της στο στήθος του κυνικού Σκάρπια, τραγουδά τη ζωή της με μελαγχολική αναπόληση. Αν και η άρια σηματοδοτεί την ηρεμία πριν από την καταιγίδα, ο φόνος του αντιπάλου της, το σημείο αυτό καμπής στην όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι, σημαδεύει επίσης και τη μοίρα της Τόσκας. Η Μαρία Κάλλας, η απόλυτη πριμαντόνα του 20ού αιώνα, τραγούδησε την άρια αυτή πολλές φορές. Καθώς η συνταρακτική ζωή της Κάλλας πάντα γοήτευε τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, η σπουδαία εικαστικός και περφόρμερ αποφάσισε να δημιουργήσει το οπερατικό πρότζεκτ Οι επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας, στο οποίο επτά θάνατοι αναβιώνουν υποδειγματικά επί σκηνής βασισμένοι στις κορυφαίες μουσικές και σκηνικές στιγμές που διαμόρφωσαν τις αντίστοιχες όπερες – όλες τους άριες που ήταν απείρως σημαντικές για τη Μαρία Κάλλας.
Σε επτά μικρού μήκους ταινίες και μαζί με τον Ουίλλεμ Νταφόε, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς θα πεθάνει επτά φορές, και στο τέλος της παράστασης, με τον αληθινό θάνατο της Μαρίας Κάλλας στο Παρίσι το 1977, θα βρεθεί στη σκηνή παίζοντας τον εαυτό της.
Εκτός από τις πασίγνωστες άριες από τον 19ο και τον 20ό αιώνα, ο Σέρβος συνθέτης Μάρκο Νικοντίεβιτς συνθέτει πρωτότυπη μουσική, αναδεικνύοντας μέσα από αυτήν το πώς η άνευ όρων αγάπη της Κάλλας για την τέχνη της δεν της επέτρεψε ποτέ τον διαχωρισμό μεταξύ του προσώπου που ήταν επί σκηνής και του προσώπου που ήταν στην πραγματική της ζωή. Η Αμπράμοβιτς σημειώνει: «Για πάνω από 25 χρόνια ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο αφιερωμένο στη ζωή και την τέχνη της Μαρίας Κάλλας. Πάντα με γοήτευε η προσωπικότητά της, η ζωή της, ακόμα και ο θάνατός της. Όπως πολλές από τις ηρωίδες της όπερας που δημιούργησε επί σκηνής, έτσι και η ίδια πέθανε από αγάπη. Πέθανε από μια ραγισμένη καρδιά».
Info: Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Οι επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας. Σύνθεση Μάρκο Νικοντίεβιτς, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Με μουσική του Μάρκο Νικοντίεβιτς και σκηνές από όπερες των Μπιζέ, Ντονιτσέττι, Πουτσίνι και Βέρντι, Σκηνοθεσία – Σκηνικό Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Συνσκηνοθέτιδα Λένσυ Πάιζινγκερ, Μουσική διεύθυνση Γιοέλ Γκαμζού, Βίντεο Ναμπίλ Ελντερκίν / Σενάριο Πέττερ Σκάβλαν, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Οπτικά εφέ Μάρκο Μπραμπίλλα / Κοστούμια Ρικκάρντο Τίσι, Φωτισμοί Ουρς Σαίνεμπαουμ / Δραματουργία Μπένεντικτ Στάμπφλι, Ερμηνεία Μαρίνα Αμπράμοβιτς / Ηθοποιός Ουίλλεμ Νταφόε, Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία της ΕΛΣ και Μονωδούς.
Κύκλος Μουσική και Εικαστικές τέχνες, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ, 7, 8, 10, 11 Ιουλίου 2021 / Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30)
Ρεσιτάλ
Γιόνας Κάουφμαν
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα σπουδαίο καλλιτεχνικό γεγονός διεθνούς εμβέλειας. Ο «βασιλιάς των τενόρων», ο σούπερ σταρ της όπερας, ο συγκλονιστικός ερμηνευτής με τη μοναδική φωνή και την απαράμιλλη σκηνική παρουσία έρχεται –στην απόλυτη ακμή της καριέρας του– για ένα μοναδικό ρεσιτάλ για πρώτη φορά στο Ηρώδειο. Την Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 2021, το ελληνικό κοινό θα καλωσορίσει τον Γερμανό τενόρο Γιόνας Κάουφμαν, για τον οποίο κάθε υπερθετικός βαθμός και κάθε αποθεωτική κριτική επιβεβαιώνονται διαρκώς επί σκηνής. Χορηγός του ρεσιτάλ είναι η Rolex.
Βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας της όπερας για πάνω από είκοσι χρόνια, κάθε εμφάνισή του αποτελεί γεγονός, όχι μόνο για τον στενό κύκλο της όπερας, αλλά και για το μεγάλο κοινό της μουσικής, κάθε ντεμπούτο του κινητοποιεί χιλιάδες φίλους του που ταξιδεύουν να τον δουν, κάθε ερμηνεία του γίνεται αντικείμενο μελέτης, κάθε δίσκος που κυκλοφορεί γίνεται μπεστ σέλερ, και τα εισιτήρια για τις παραστάσεις στις οποίες πρωταγωνιστεί εξαφανίζονται μέσα σε λίγες ώρες. Ο Γιόνας Κάουφμαν είναι ένας τραγουδιστής-φαινόμενο, που έχει αποδείξει μέσα στο πέρασμα του χρόνου τη μοναδική του αξία και τη διαχρονικότητά του.
Η ανοδική πορεία του ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και ήδη το 2006 με το ντεμπούτο του στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης ως Αλφρέντο στην Τραβιάτα ονομάστηκε από κοινό και κριτικούς ο «νέος βασιλιάς των τενόρων» και αναγνωρίστηκε ως ο απόλυτος σταρ της όπερας.
Χάρη στις μοναδικές δυνατότητες και ξεχωριστές ποιότητες της φωνής του και με τις πολύ προσεκτικές του επιλογές, ο Κάουφμαν έχει κατακτήσει ένα πολύ ευρύ ρεπερτόριο και έχει ερμηνεύσει συγκλονιστικά τους πιο σημαντικούς ρόλους του γαλλικού, του ιταλικού και του γερμανικού ρεπερτορίου της όπερας. Την ίδια στιγμή, με τις απαράμιλλες υποκριτικές του ικανότητες έχει δώσει νέα σκηνική υπόσταση σε απαιτητικούς οπερατικούς ρόλους, ανάγοντας τις ερμηνείες του σε σημείο αναφοράς για την τέχνη της όπερας σήμερα.
Οι πολυάριθμες βραβεύσεις του, οι επιτυχημένες παραγωγές στις οποίες έχει πρωταγωνιστήσει, τα μοναδικά ρεσιτάλ σε όλο τον κόσμο, οι ηχογραφήσεις του και τα DVD του που κυκλοφορούν έχουν κάνει την τέχνη του προσβάσιμη ακόμα και στον πιο απομακρυσμένο θεατή. Η εμπειρία όμως να βλέπει και να ακούει κανείς ζωντανά αυτόν τον σπουδαίο καλλιτέχνη παραμένει αξεπέραστη.
Info: Γιόνας Κάουφμαν, 12 Σεπτεμβρίου 2021, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Ώρα έναρξης 21.00, Μουσική διεύθυνση θ.α. Με την Ορχήστρα της ΕΛΣ.
Ρεσιτάλ
Σόνια Γιόντσεβα. Μουσική διεύθυνση Φραντσέσκο Τσάμπα.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα η σπουδαία σταρ της όπερας Σόνια Γιόντσεβα θα δώσει ένα μοναδικό ρεσιτάλ στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, με άριες από όπερες του Τζάκομο Πουτσίνι. Τα έσοδα από το ρεσιτάλ θα δοθούν για τους σκοπούς της ένωσης «Μαζί για το παιδί».
Η υψίφωνος Σόνια Γιόντσεβα έχει αναγνωριστεί ως μια από τις πιο καταξιωμένες και συναρπαστικές ερμηνεύτριες της γενιάς της.
Αφότου σπούδασε πιάνο και φωνητική στην ιδιαίτερη πατρίδα της, το Πλόβντιφ, δίπλα στη Νέλλυ Κόιτσεβα, απέκτησε τον μεταπτυχιακό της τίτλο στη Γενεύη, σπουδάζοντας με την Ντανιέλ Μπορστ. Η Σόνια είναι απόφοιτος της ακαδημίας Le Jardin des Voix του Ουίλλιαμ Κρίστι. Στις κορυφαίες στιγμές της καριέρας της συμπεριλαμβάνονται οι νέες παραγωγές της Τόσκας και του Οθέλλου στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, όπου ερμήνευσε επίσης τον ρόλο του τίτλου στα έργα Λουίζα Μίλλερ, Τραβιάτα και Γιολάντα, αλλά και τη Μιμή στην Μποέμ και την Τζίλντα στον Ριγολέττο. Ερμήνευσε επίσης τον ρόλο του τίτλου στις όπερες Νόρμα (νέα παραγωγή) και Τραβιάτα, τη Μαργαρίτα στον Φάουστ, την Αντωνία στα Παραμύθια του Χόφμαν, τη Μικαέλα στην Κάρμεν, τη Μιμή και τη Μουζέττα στην Μποέμ στη σκηνή του Κόβεντ Γκάρντεν της Βασιλικής Όπερας του Λονδίνου. Συμμετείχε ακόμα στον Πειρατή (νέα σκηνοθεσία) και στην Μποέμ (Μιμή) στη Σκάλα του Μιλάνου, στη Στέψη της Ποππαίας (νέα παραγωγή) στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, σε νέες παραγωγές της Μήδειας και της Τραβιάτας στην Κρατική Όπερα του Βερολίνου, και του Ντον Κάρλος, της Μποέμ και της Γιολάντας στην Όπερα του Παρισιού, όπου εμφανίστηκε επίσης και στην Τραβιάτα και στη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ.
Πρόσφατα τραγούδησε την Τόσκα στην Κρατική Όπερα της Βαυαρίας στο Μόναχο και στην Κρατική Όπερα του Βερολίνου, τη Bιολέττα (Τραβιάτα) στο Φεστιβάλ του Μουσικού Μάη της Φλωρεντίας, τη Μήδεια στην Κρατική Όπερα του Βερολίνου, και τη Mιμή (Μποέμ) στο Κόβεντ Γκάρντεν. Τραγούδησε επίσης στον Πειρατή στο Θέατρο Ρεάλ της Μαδρίτης, στον Οθέλλο στο Μπάντεν-Μπάντεν και το Βερολίνο, στη Γιολάντα και τον Οθέλλο στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.
Συμμετείχε ακόμη στο εναρκτήριο γκαλά της καλλιτεχνικής περιόδου 2020/21 στη Σκάλα του Μιλάνου, σε χριστουγεννιάτικη συναυλία υπό τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο της Γερμανίας η οποία αναμεταδόθηκε από τη γερμανική τηλεόραση, στο Γκαλά Αιώνιας Μουσικής της Rolex στο Βερολίνο, στη Συναυλία του Παρισιού 2020, καθώς και σε γκαλά και σόλο συναυλίες στο Ζάλτσμπουργκ, τη Μαδρίτη, το Μόντε Κάρλο, τη Βουδαπέστη, την Πόλη του Μεξικού, τη Βερόνα και την Αμβέρσα. H Σόνια Γιόντσεβα δισκογραφεί αποκλειστικά με τη Sony Classical, ενώ είναι global ambassador της Rolex.
Info: Σόνια Γιόντσεβα. Μουσική διεύθυνση Φραντσέσκο Τσάμπα. Με την Ορχήστρα της ΕΛΣ
4 Νοεμβρίου 2021. Ώρα έναρξης 19.30. Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ.
Κύκλος Μουσική και Εικαστικές τέχνες Πρόγραμμα εικαστικών εγκαταστάσεων • Νέα παραγωγή
The Artist on the Composer: Δεύτερη ανάθεση - Γιώργος Λάνθιμος
Μετά την πρώτη επιτυχημένη εγκατάσταση του Νίκου Ναυρίδη, το πρόγραμμα The Artist on the Composer (μια τριετής συνεργασία μεταξύ ΕΛΣ και ΝΕΟΝ, που διασυνδέει πρωτοπόρους σύγχρονους εικαστικούς και σκηνοθέτες ή/και παραγωγούς ταινιών με τη «ζωντανή» εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής) φέρνει στην Ελλάδα τον διεθνώς αναγνωρισμένο Έλληνα σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο. Ο Λάνθιμος αποδέχτηκε την πρόταση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της ΕΛΣ Γιώργου Κουμεντάκη και της Διευθύντριας του ΝΕΟΝ Ελίνας Κουντούρη –οι οποίοι θα έχουν από κοινού και την επιμέλεια του προγράμματος– να δημιουργήσει μια ταινία μικρού μήκους η οποία θα προβληθεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος με τη συνοδεία μουσικών συνόλων.
O πολυβραβευμένος Έλληνας σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος θεωρείται σήμερα ένας από τους πιο περιζήτητους δημιουργούς στον παγκόσμιο κινηματογράφο με αναγνωρίσιμο στίγμα και απολύτως προσωπική γραφή. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία Κινέττα παρουσιάστηκε στα κινηματογραφικά φεστιβάλ του Τορόντο και του Βερολίνου. Με τον Κυνόδοντα κατέκτησε τις Κάννες, όπου κέρδισε το βραβείο «Ένα κάποιο βλέμμα» και έλαβε την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Οι Άλπεις έλαβαν βραβείο σεναρίου στη Βενετία, ενώ ο Αστακός παρουσιάστηκε στις Κάννες και έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου. Το βραβείο καλύτερου σεναρίου στις Κάννες απέσπασε και η επόμενή του ταινία Ο θάνατος του ιερού ελαφιού. Η τελευταία ταινία του Η ευνοούμενη τον έφερε στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος: ξεκίνησε την αποθεωτική της πορεία στο Φεστιβάλ Βενετίας, έλαβε 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ, 12 για BAFTA, κέρδισε Χρυσή Σφαίρα και οι εισπράξεις της παγκοσμίως άγγιξαν τα 100.000.000 δολάρια.
Info: The Artist on the Composer - Δεύτερη ανάθεση: Γιώργος Λάνθιμος, Παραγωγή – Σενάριο – Σκηνοθεσία Γιώργος Λάνθιμος, Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Έμμα Στόουν και Νταμιάν Μποννάρ, Σκηνικά Άννα Γεωργιάδου / Κοστούμια Άγγελος Μέντης, Διεύθυνση φωτογραφίας Θοδωρής Μιχόπουλος, Μοντάζ Γιώργος Μαυροψαρίδης, Executive producer στην Ελλάδα Ελένη Κοσσυφίδου, Executive producer Ρεμπέκκα Σκίννερ – Superprime Films, Επιμέλεια προγράμματος The Artist on the Composer Γιώργος Κουμεντάκης (Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΕΛΣ) – Ελίνα Κουντούρη (Διευθύντρια ΝΕΟΝ). Κύκλος Μουσική και Εικαστικές τέχνες, σε συμπαραγωγή με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ.
Μέσα στο 2021, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ.
21°
