Ο Κωνσταντίνος Χατζής που δεν διστάζει να «βουτάει» στους κλασικούς, ενώνει δυο έργα του Σαίξπηρ (Κοριολανός και Ιούλιος Καίσαρας) με μια μόνη φράση: «Τώρα δουλεύει μόνος του ο μηχανισμός της εξουσίας» και μιλάει στην ATHENS VOICE.
Πότε πιάσατε για πρώτη φορά τα κείμενα αυτά στα χέρια σας και τι εντύπωση σας άφησαν;
Για να είμαι ειλικρινής δε θυμάμαι πότε ήταν η πρώτη φορά που διάβασα τα συγκεκριμένα έργα. Σίγουρα μέσα στα χρόνια κι ανά περιόδους τα διάβαζα ξανά και ξανά. Πέραν από το θέμα της εξουσίας, θεματική που απασχολεί τον Σαίξπηρ σε όλα τα ιστορικά δράματα και τις τραγωδίες του, αυτό που μου τραβούσε πάντα την προσοχή ήταν αυτή η «μετάβαση» του συγγραφέα από την ιστορική και πολιτική πραγματικότητα της Αγγλίας σ´ ένα άλλο πολιτικοκοινωνικό σύστημα, αυτό της Ρώμης.
Συν τοις άλλοις σ´ αυτά τα έργα οι ήρωες δε μάχονται για να αναδυθούν και να κατακτήσουν θέσεις εξουσίας-όπως συμβαίνει με τα όλα τα προηγούμενα έργα του-αλλά για να υπερασπιστούν τη Δημοκρατία. Κι αν και τα κίνητρα όλων μπορεί να μην είναι κοινά ωστόσο η «μάχη» δίνεται ώστε να εμποδίσουν τον έναν στο να αναδειχθεί αυτοκράτορας καταργώντας ελευθερίες και δικαιώματα που η καινούργια επεκτατική πραγματικότητα της Ρώμης, απειλούσε. Ο Σαίξπηρ εδώ παρουσιάζει επίσης για πρώτη φορά έναν ήρωα-φιλόσοφο και πως αυτός μεταμορφώνεται σε δολοφόνο. Βλέπουμε όλα τα στάδια αυτής της μεταμόρφωσης. Αγαπάει την πατρίδα του, θέλει το καλό της χώρας του, αλλά για να υπερασπιστεί τα ευγενή αισθήματά του πρέπει να γίνει δολοφόνος. Ο Σαίξπηρ μπαίνει ακόμα πιο βαθιά στην ουσία αναδεικνύοντας την περιπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σήμερα τα διαβάζετε με το ίδιο βλέμμα;
Φυσικά και δεν τα διαβάζω με το ίδιο βλέμμα. Κάθε φορά που τα ξαναδιαβάζεις ανακαλύπτεις καινούργιες πτυχές, άλλα «βάθη». Όσο ωριμάζεις, ωριμάζουν κι αυτά μαζί με σένα. Αυτή είναι και η αξία των κλασικών έργων ότι τους επιτρέπεις να σε ωριμάσουν.
Υπάρχει μια φράση (στο κείμενο) που να συμπυκνώνει την ουσία, το νόημα των 2 έργων, και αν ναι ποια είναι αυτή;
«Τώρα δουλεύει μόνος του ο μηχανισμός της εξουσίας». Αυτό ακριβώς απασχολεί τον Σαίξπηρ στα δυο αυτά έργα πως η εξουσία ως μια μηχανή, που μπαίνει σε λειτουργία από έναν ήρωα και της οποίας τα γρανάζια είναι όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες θέτει σε κίνηση τον τροχό της Ιστορίας που τελικά συνθλίβει τα άτομα για να προχωρήσει.
Γιατί δίνετε τέσσερις βασικούς ανδρικούς ρόλους σε γυναίκες ηθοποιούς;
Καταρχήν δε θεωρώ ότι οι μεγάλοι αυτοί ρόλoι έχουνε φύλο. Είναι ψυχικές και ιστορικές εκφάνσεις που φορούν το προσωπικό καθαρά για «πρακτικούς λόγους». Παρόλα αυτά με ενδιέφερε να διερευνήσω πως επιδρά η θηλυκή φύση σε έναν κόσμο εξουσίας ειδικά σήμερα που βλέπουμε γυναίκες πρωθυπουργούς ή σε αλλά υψηλά αξιώματα όχι βέβαια στην ίδια ποσόστωση αλλά υπάρχουν.
Πόση εξουσία ή ελευθερία έχει ο σκηνοθέτης σήμερα να πει αυτό που θέλει όταν διαλέγει ένα πολιτικό έργο;
Για να είμαι ειλικρινής δε με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα η ελευθερία ή το πόση εξουσία έχει ένας σκηνοθέτης σήμερα αλλά η ελευθερία του πολίτη στο φαινομενικά δημοκρατικό σημερινό δυτικό κόσμο.
Και πώς κάνει την υπογραφή του διακριτή, ιδιαίτερα όταν καταπιάνεται με ένα κλασικό κείμενο;
Ποτέ δεν ήταν πρωταρχικό μου μέλημα να γίνει διακριτή η υπογραφή μου όταν καταπιάνομαι με τόσο μεγάλα κείμενα αλλά το πως θα καταφέρω να επικοινωνήσω κάθε νόημα, κάθε σχέση, κάθε λέξη με του κειμένου. Αντιλαμβάνομαι το ρόλο ενός σκηνοθέτη ως έναν απλό μεσάζοντα μεταξύ του συγγραφέα και του κοινού κόντρα στο ναρκισσιστικό ρεύμα της εποχής που θέλει τα έργα ως απλές αφορμές για να προβληθεί ένα εφήμερο καλλιτεχνικό εγώ.
Η επικαιροποίηση των μεγάλων κειμένων σαν εφιαλτική παραβολή ζωντάνεψε στην παράσταση του Όσκαρ Γούστις, στο υπαίθριο φεστιβάλ Shakespeare-in-the Park, στο Σέντραλ Πάρκ της Νέας Υόρκης, όταν ο Ιούλιος Καίσαρας εμφανίστηκε με ξανθή κόμη και σέξι σύζυγο σλαβικής καταγωγής... Οι υποστηρικτές του Τραμπ διαμαρτυρήθηκαν πως «δεν μπορείς να δολοφονείς τον πρόεδρο επί σκηνής» και οι επιχορηγήσεις κόπηκαν... Πείτε μας την γνώμη σας.
Ως συνέχεια της προηγούμενης απάντησης τα κείμενα αυτά δεν είναι ούτε χρονικά της εποχής μας, μιας κι έχουν ξεπεράσει την δοκιμασία του χρόνου και λειτουργούν τα ίδια ως λυδία λίθος για την εκάστοτε εποχή άρα κάθε τέτοιου είδους επικαιροποίηση τα μικραίνει και τα περιορίζει. Ωστόσο όμως κάτι τέτοια φαινόμενα με κάνουν να μην αναρωτιέμαι πια για την επίφαση της ελευθερίας που ζούμε σήμερα. Η διακοπή της επιχορήγησης είναι μέθοδος που συνάδει μόνο με απολυταρχικά καθεστώτα.
17°
