Τριάντα χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση (1835), ο Γκέοργκ Μπίχνερ (μόλις 21 ετών), ενώ αντιμετωπίζει διώξεις για την επαναστατική του δράση, γράφει το έργο «Ο θάνατος του Δαντόν», εστιάζοντας στην ιδεολογική αναμέτρηση των δύο αινιγματικών μορφών της Επανάστασης (Ροβεσπιέρου και Δαντόν). Ο έμπειρος στα κλασικά έργα ρεπερτορίου σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός ανεβάζει το έργο με ένα δυναμικό καστ, αναδεικνύοντας από σκηνής τους αδυσώπητους μηχανισμούς της Ιστορίας. Λίγες ημέρες πριν την επίσημη πρεμιέρα, έλυσε τις απορίες μας για το αν συνδέεται η Γαλλική Επανάσταση του 18ου αιώνα με το ασταθές σήμερα.
Πώς επιλέξατε το έργο; Παρορμητικά. Γιατί αν το σκεφτείς λογικά δεν θα το επιλέξεις ποτέ – είναι τόσες πολλές οι δυσκολίες του, αλλά και ελλιπής η γνώση των θεατών απέναντι στη Γαλλική Επανάσταση. Όμως, η κρίση των μη μυημένων θεατών είναι πιο καθαρή, και αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Επίσης ήταν η Στέγη που μου ανέθεσε να διαλέξω ένα έργο για την Κεντρική Σκηνή και αποφάσισα να πάρω ένα ρίσκο. Ήθελα η πρώτη ελληνική σκηνοθεσία να δώσει ένα στίγμα στην Κεντρική Σκηνή.
Η επιλογή σας λοιπόν είναι στοχευμένη. Βεβαίως. Σήμερα, όπως και στο χρόνο του έργου, σε εποχή δηλαδή πολιτικής κρίσης, στο επίκεντρο βρίσκονται οι συνειδήσεις των ανθρώπων στις οποίες συχνά η επανάσταση συγχέεται με το φόνο και την εκδίκηση. Πολλές φορές οι πολιτικοποιημένοι επαναστάτες δεν μπορούν να δουν τίποτα μπροστά τους.
Πιστεύετε στην πολιτική αξία του θεάτρου; Το θέατρο δεν μπορεί να μιλάει ούτε δημοσιογραφικά ούτε με το δάχτυλο υψωμένο – είναι όμως μια βαθιά πολιτική τέχνη. Από αυτή την άποψη το θέατρο είναι και επικίνδυνο.
Ποιο ήταν το βασικό σας μέλημα; Να αναδειχθεί σκηνικά η σύγκρουση που περιγράφεται με όσο γίνεται πιο απλό και ποιητικό τρόπο. Νομίζω ότι είναι η πιο λιτή παράσταση που έχω κάνει. Θέλω να βρίσκομαι πάντα προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι μας λέει «Ο θάνατος του Δαντόν»; Ο Πούσκιν έγραψε: «Σκέψη που λέγεται είναι ψέμα». Δεν έχει νόημα να αρχίσω να λέω το μήνυμα του έργου και επίσης αυτό δεν είναι ένα.
Πόσο καθαρά βλέπει ο επαναστάτης Μπίχνερ; Αν και το γράφει μόλις τριάντα χρόνια μετά το τέλος της Επανάστασης –οι μνήμες δηλαδή είναι ακόμα νωπές– καταφέρνει το αποτέλεσμα να μιλάει τόσο στην εποχή του όσο και στη δική μας. Επίσης καταφέρνει να είναι σαφής, ιστορικά πιστός και συναισθηματικός. Είναι ένα έργο που δεν είναι γραμμένο ούτε για το χθες ούτε για το αύριο – είναι για τώρα. Πάντως είναι εκπληκτικό πως όλες οι διακηρύξεις της Γαλλικής Επανάστασης έχουν παραμείνει 100% ανεφάρμοστες μέχρι σήμερα.
Ο συγγραφέας του έργου γέρνει στην πλευρά του Δαντόν. Εσείς; Η θέση του Μπίχνερ είναι σαφέσταστη – είναι με τον Δαντόν, αλλά δεν τον συγχωρεί. Είναι πολύ μεγάλος συγγραφέας για να υποστηρίζει απλώς κάποιον τυφλά. Προσωπικά, στο θέατρο νιώθω συμπάθεια για τους δυστυχισμένους ήρωες. Σε μια ευτυχισμένη, πλούσια χώρα που όλα δουλεύουν ρολόι δεν μπορεί να υπάρχουν καλά έργα. Είδατε εσείς τελευταία καμιά καλή ελβετική παράσταση; Το θέατρο είναι ψυχική παρηγοριά, έχει άμεση σχέση με τα πάθη και τις ανάγκες. Μου αρέσει να βλέπω αυτά που ανεβάζω σαν έργα συνόλου και με ενδιαφέρει να καταλαβαίνει το κοινό για ποιο λόγο έχω επιλέξει το κάθε έργο.
Πώς αντιμετωπίσατε τις σκηνές μεγάλου πλήθους; Τις αντιμετώπισα με έναν ιδιαίτερο τρόπο – θα φανεί στην παράσταση. Οι σκηνές πλήθους μπορεί να σημαίνουν κάτι στο σινεμά, στο θέατρο δεν λένε τίποτα. Το ουσιώδες στον Μπίχνερ είναι πως μιλάει μέσα από αυτές για τη μάζα που παρασύρεται και αλλάζει ψυχολογία μέσα σε δευτερόλεπτα.
Το μέγεθος της σκηνής πώς σας επηρέασε σκηνοθετικά; Είναι μια μεγάλη σκηνή, με ενδιαφέρουσα ενέργεια, που δεν αφήνει απ’ έξω την αίσθηση της οικειότητας.
