MuSifanto: Το μουσικό Φεστιβάλ της Σίφνου που αγαπάμε

Η Σίφνος εδώ και αρκετά χρόνια φιλοξενεί το MuSifanto, ένα φεστιβάλ κλασικής μουσικής με διεθνή απήχηση, σημείο συνάντησης για τους φίλους της κλασικής μουσικής στο νησί. Τη μία εβδομάδα που διαρκεί, κάτοικοι και επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν σημαντικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου ερμηνευμένα από κορυφαίους μουσικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, κι αυτό είναι που το κάνει ακόμα πιο σημαντικό, συμμετέχουν παιδιά και νέοι που σπουδάζουν στα Μουσικά Εργαστήρια Σίφνου, Λήμνου, Ικαρίας και Κάσου, αλλά και οι καθηγητές μουσικής από τα Μουσικά Εργαστήρια Σίφνου, Λήμνου, Κάσου και Σερίφου, όπως και παιδιά από την Αθήνα και άλλες πόλεις της Ελλάδας.

Για το MuSifanto έχουμε γράψει ξανά και ξανά, γιατί το έχουμε αγαπήσει. Αν έχεις πάει έστω και μια φορά, συνδέεσαι με το νησί και τους ανθρώπους του – και κάπως έτσι ανανεώνουμε το ραντεβού μας κάθε χρόνο στο νησί της Σίφνου το πρώτο 10ήμερο του Ιούλη. Φέτος, μια που δεν καταφέραμε να πάμε, αναζητήσαμε τηλεφωνικά έναν από τους ανθρώπους του για να μας στείλει μια ανταπόκριση. Στο άκουσμα της αγαπημένης και τόσο οικείας φωνής της Τζουλιέττας Καρόρη –την ακούμε στο Τρίτο Πρόγραμμα, αισθάνομαι, από πάντα!– σαν να μεταφέρεται η αύρα του νησιού, μαζί με τον ενθουσιασμό της για την τρομερή επιτυχία της συναυλίας που είχε προηγηθεί την προηγούμενη νύχτα. 

«Πόσο κρίμα πολύ που δεν ήσασταν μαζί μας χθες! Η Μυρτώ Παπαθανασίου έδωσε ένα απίστευτο ρεσιτάλ, μαζί με τον Δημήτρη Γιάκα που τη συνόδευε στο πιάνο [στο Πολιτιστικό Κέντρο Σίφνου «Μαριάνθη Σίμου», στον Αρτεμώνα] – ήταν μια συναυλία που θα μπορούσε κανείς να απολαύσει στο Ηρώδειο. Ο κόσμος δεν τους άφηνε να φύγουν, έκαναν τρία ανκόρ, με απίστευτο χειροκρότημα και το κοινό όρθιο να επευφημεί». Ο Δημήτρης Γιάκας, εκτός από σολίστ είναι και καταπληκτικός δάσκαλος, εξηγεί η Τζουλιέττα, έχει κάνει μουσική διδασκαλία στην Όπερα της Λυών και στην Όπερα του Παρισιού, ενώ συνεργάζεται με τη Λυρική και το Μέγαρο, «αλλά είναι ένας άνθρωπος σεμνός, ήσυχος και καταπληκτικός μουσικός».

Το ακόμα καλύτερο; Πριν ξεκινήσει το ρεσιτάλ ανέβηκαν στη σκηνή δύο 15χρονα κορίτσια από τη Μουσικό Εργαστήρι Λήμνου και έπαιξαν πιάνο. Είναι η Κωνσταντίνα Βεντούρη και η Ελεονώρα Σέχου, που διακρίθηκαν τον Ιούνιο στον διαγωνισμό Music Arte στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Αυτό βέβαια έχει να κάνει και με το ίδιο το MuSifanto, που έχει ανεβάσει τόσο πολύ το επίπεδο, έτσι δεν είναι; της λέω τη σκέψη μου. «Έτσι είναι. Και αισθάνομαι ότι κάθε χρόνο πάμε όλο και καλύτερα» απαντάει, φέρνοντας ως παράδειγμα την Καναδή Dale Kavanagh. Θα έπαιζε το ίδιο εκείνο βράδυ σε ρεσιτάλ κιθάρας στην Παναγιά το Βουνό (sic), ένα μοναστήρι με πάρα πολύ ωραία θέα που αποτελεί έναν από τους χώρους του MuSifanto, και θα τη συνόδευε ο σύζυγός της Thomas Friedrich Kirchhoff, που μαζί έχουν το Amadeus Guitar Duo, και μαθαίνουμε πως είναι ιδρυτής ενός από τα δύο μεγαλύτερα μουσικά φεστιβάλ της Γερμανίας!

Το MuSifanto ξεκίνησε την 1 Ιουλίου, όπως κάθε χρόνο στα Φυρόγια, σε ένα άλλο μοναστήρι του 18ου αιώνα, με μια συναυλία με τίτλο «Dialoghi Venetiani», με μπαρόκ τρομπόνι (sackbut), μπαρόκ βιολί και θεόρβη. Η Τζουλιέττα, η πλέον ειδική στη μουσική μπαρόκ, μου λέει για το sackbut είναι ακριβώς ο ήχος της Βενετίας, «πολύ χαρακτηριστικός, χάλκινος, εορταστικός και λαμπερός – ιδιαίτερο και δύσκολο όργανο». Απολύτως ταιριαστός στο περιβάλλον του μοναστηριού, σχολιάζω. «Ακριβώς! Να πούμε και ότι ο θεματικός άξονας φέτος είναι “Συμπλεύσεις”, επομένως εδώ συμπλέουμε από τη Βενετία στο Αιγαίο με τα όργανα μεταξύ τους να είναι σε διάλογο. Οι μουσικοί διάβασαν, μάλιστα, στο κοινό και κάποιες επιστολές από τη Βενετία της εποχής από σημαντικούς σύνθετες, ουσιαστικά σύγχρονους του Μοντεβέρντι».

Και το MuSifanto Εν Πλω; Την Πέμπτη το πρωί μια έκπληξη περίμενε όσους ταξίδευαν με τον Άνεμο –η Aegean Sea Lines είναι επίσημος ταξιδιωτικός χορηγός του φεστιβάλ–, καθώς παρακολούθησαν συναυλία με το ορχηστρικό κιθαριστικό σύνολο Art Guitaristas του Δημοτικού Ωδείου της Βέροιας, με υπεύθυνο συνόλου τον Πέτρο Ρίστα. Μία ορχήστρα 33 ατόμων που θα έπαιζαν την Παρασκευή το βράδυ στο Late night concert, στο Μουσείο Κεραμικής Σίφνου, στο Κτήμα Δραγάτση, αμέσως μετά τον Μουσικό Περίπατο, που είναι το highlight του φεστιβάλ. Ο οποίος Μουσικός Περίπατος, μια απογευματινή διαδρομή φυσικής ομορφιάς με αναπάντεχα ζωντανά μουσικά στιγμιότυπα, θα ξεκινήσει φέτος από τον Άγιο Στυλιανό, απέναντι από τις Αράδες – είμαστε σίγουροι πως θα είναι και φέτος μια μαγική εμπειρία.

Όπως λέει η Τζουλιέττα, ο Μουσικός Περίπατος είναι τα «περιεχόμενα» του φεστιβάλ, καθώς από κάθε συναυλία ή σεμινάριο φτιάχνουν ένα μουσικό σχήμα που περιμένει τους περιπατητές σε διάφορες στάσεις σε μια διαδρομή στο φυσικό τοπίο της Σίφνου. «Μάλιστα, φέτος, σε μία από τις στάσεις, θα είναι και τα μικρά μας που θα τραγουδήσουν, καθώς από πέρσι έχουν στήσει και σεμινάριο παιδικής χορωδίας». Αυτό που ξεχωρίζει το MuSifanto είναι ότι τα παιδιά είναι στο κέντρο του. Κατά κάποιον τρόπο, άλλωστε, για αυτά στήθηκε αυτό το φεστιβάλ, καθώς η αρχή των πάντων είναι τα σεμινάρια που κάνουν καθημερινά, τις ημέρες του φεστιβάλ, οι ίδιοι αυτοί εξαίρετοι μουσικοί που εμφανίζονται τα βράδια στις συναυλίες.

Και βέβαια το επιστέγασμα αυτού του μουσικού φεστιβάλ τις δύο τελευταίες μέρες: οι μαθητικές συναυλίες των σεμιναρίων κιθάρας, τρομπέτας &κιθαριστικής ορχήστρας, πιάνου, παιδικής χορωδίας & ομαδικού τραγουδιού.

Αν έχεις πάει έστω και μια φορά, το ξέρεις: Το MuSifanto είναι ένα φεστιβάλ χειροποίητο, φτιαγμένο με αγάπη, και την ίδια στιγμή τρομερό επαγγελματισμό και πολύ υψηλού επιπέδου. Βάζει τη Σίφνο στον πολιτιστικό χάρτη του καλοκαιριού, αλλά στο κέντρο του παραμένουν τα παιδιά. Μην ξεχνάμε τα μουσικά εργαστήρια που γίνονται όλο τον χρόνο και τους δασκάλους, καταξιωμένους μουσικούς που ταξιδεύουν από την Αθήνα με όλες τις καιρικές συνθήκες και στα έξι νησιά που υπηρετεί ο Σύνδεσμος (Ικαρία, Κάσος, Κέα, Λήμνος, Σέριφος, Σίφνος) δύο ή τρία Σαββατοκύριακα το μήνα, για να διδάξουν στα νησιωτάκια μας μουσικοκινητική με σύστημα Orff, πιάνο, κιθάρα, φλάουτο, φλογέρα, βιολί, λαούτο, κρουστάκαι τραγούδι.

Tο MuSifanto είναι ένα φεστιβάλ χειροποίητο, πολύ υψηλού επιπέδου, φτιαγμένο με αγάπη

Λέμε όμως και για τη συναυλία του Σαββάτου, που παραδοσιακά ξεφεύγει από το είδος της κλασικής μουσικής. Τα προηγούμενα χρόνια είχαν καλλιτέχνες όπως οι Encardia, η ΣαβίναΓιαννάτου ή ο Γιώργος Κοντραφούρης στην πλατεία στο Κάτω Πετάλι (ήμασταν εκεί και ήταν μαγικά). Φέτος; «Φέτος θα έχουμε τραγούδια και χορούς από τα σιφνέικα γλέντια! Έχει σημασία να τονίσουμε ότι στη Σίφνο η μουσική παράδοση δεν έχει αλλοιωθεί, τραγουδάμε σχεδόν όπως τραγουδούσαμε πριν από 50 χρόνια. Θα έχουμε τους Παντελή Αγιουτάντη (βιολί), Κωστή Λουκατάρη (λαούτο), Γιάννη Ατσόνιο (τραγούδι), Φάνη Ζαχόπουλο (κιθάρα & τραγούδι), και μαζί τους τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Σίφνου που θα χορέψουν σιφνέικους παραδοσιακούς χορούς με τις καταπληκτικές ενδυμασίες ή φορεσιές τους. Και όλο αυτό θα καταλήξει σε γλέντι, στην προβλήτα σ’ ένα εκκλησάκι στο Βαθύ, στους Ταξιάρχες». Πρώτα τραγούδι, μετά χορός και στο τέλος γλέντι με κρασί και φαγητό, και κάπως έτσι η κοινότητα του MuSifanto θα συμπλεύσει με την κοινότητα της Σίφνου.

«Θα έχουμε και τα διπλοκάμπανα, που είναι κάτι σαν τα καριγιόν, τις κωδωνοκρουσίες των μεσαιωνικών πόλεων! Τα διπλοκάμπανα είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να σημαίνουν οι καμπάνες στο νησί, όταν ανακοινώνονται τα σημαντικά γεγονότα της ζωής» λέει η Τζουλιέττα με το πάθος του ανθρώπου που αγαπάει τις παραδόσεις του τόπου του.

Φέτος γιορτάζουν 10 χρόνια – όχι ημερολογιακά, γιατί έχει προηγηθεί και η πανδημία. «Συμπλεύσεις», λοιπόν, μεταξύ των εργαστηρίων των νησιών, αλλά και των ανθρώπων του MuSifanto, παλιών και νέων. Όπως λέει εμφατικά η Τζουλιέττα, «τονίζουμε πολύ τη σημασία της κοινότητας που δημιουργεί το MuSifanto. Και είμαστε πολύ χαρούμενοι που βλέπουμε ότι αρχίζει και αποδίδει καρπούς, από τότε που το ονειρευτήκαμε και λέγαμε πως θέλουμε να φτιάξουμε μια μουσική κοινότητα μέχρι σήμερα, που είναι κάτι που το ζούμε». Και βέβαια, στο κέντρο είναι η έμφαση που δίνουμε στα παιδιά που παρακολουθούν τα μουσικά εργαστήρια. «Χθες, στην βραδιά όπερας ήταν δύο κοριτσάκια 11 και 7 χρονών και σήμερα μου έγραψε γιαγιά τους πως το χάρηκαν τόσο πολύ οι μικρές… Τις έβλεπες στις πρώτες σειρές, που παρακολούθησαν όλη τη συναυλία ακίνητες! Αυτό είναι το MuSifanto».

Πλέον το έχουμε εμπεδώσει. Το MuSifanto είναι ένα φεστιβάλ που συνδυάζει τον πολιτισμό με την φυσική ομορφιά του νησιού, μια μουσική κοινότητα στην οποία συμμετέχει η τοπική κοινωνία. Ένα φεστιβάλ χειροποίητο, φτιαγμένο με αγάπη, και την ίδια στιγμή τρομερό επαγγελματισμό και πολύ υψηλού επιπέδου. Βάζει τη Σίφνο στον πολιτιστικό χάρτη του καλοκαιριού, αλλά στο κέντρο του παραμένουν τα παιδιά. Μην ξεχνάμε τα μουσικά εργαστήρια που γίνονται όλο τον χρόνο και τους δασκάλους, Καταξιωμένοι μουσικοί που ταξιδεύουν από την Αθήνα με όλες τις καιρικές συνθήκες και στα έξι νησιά που υπηρετεί ο Σύνδεσμος 2-3 Σαββατοκύριακα το μήνα, για να για να διδάξουν μουσικοκινητική με σύστημα Orff, πιάνο, κιθάρα, φλάουτο, φλογέρα, βιολί, λύρα και τραγούδι στα παιδιά της Ικαρίας, της Κάσου, της Κέας, της Λήμνου, της Σερίφου και της Σίφνου. Με σκοπό να δοθεί η ευκαιρία στα παιδιά και στους νέους των νησιών να γνωρίσουν τη μουσική τους παράδοση και τον κόσμο της κλασικής μουσικής και παράλληλα να αναπτύξουν το ταλέντο τους.

«Όλα αυτά, ναι, πολύ σωστά» λέει η Τζουλιέττα. «Και επίσης είναι πολύ σημαντικό για μας που στην πρόσκλησή μας ανταποκρίνονται μουσικοί τόσο υψηλού επιπέδου. Και βέβαια είναι και η κοινότητα που δημιουργεί το MuSifanto, οι δεσμοί και οι φιλίες που καλλιεργούνται, οι προσπάθειες από όσους το συγκροτούν που βάζουν ο καθένας το δικό του λιθαράκι».

Πέρα από τον Σύνδεσμο «Οι Φίλοι του Ελληνικού Νησιού και της Θάλασσας», που θυμίζουμε πως ιδρύθηκε το 1992 από τη Φραγκίσκη Ψαχαροπούλου-Καρόρη, η οποία συνεχίζει να εμπνέει το Φεστιβάλ, και όλους τους ανθρώπους που συνεισφέρουν αφιλοκερδώς από διάφορα πόστα, την καλλιτεχνική ομάδα, εκτός από την Τζουλιέττα, αποτελούν ο Δημήτρης Κουρζάκης, η Αλίκη Νταή, η Αμαλία Κουντούρη, η Έφη Μηνακούλη και ο Φάνης Ζαχόπουλος – όλοι μουσικοί, που με τα χρόνια απόκτησαν μια σχέση με το νησί και το έχουν αγαπήσει.

Πώς είναι η Σίφνος αυτές τις μέρες; ρωτάω την Τζουλιέττα, πριν να κλείσουμε. «Αρκετά αεράτη! Φυσάει, οπότε κάνουμε τις προσευχές μας να πέσουν λίγο οι αέρηδες για να είμαστε λίγο πιο άνετα στις συναυλίες… Κατά τα άλλα, είναι ζωντανή, ανοιχτή και χαρούμενη. Φιλιά από Σίφνο!»

Η ATHENS VOICE είναι χορηγός επικοινωνίας.