Μια επαρχία που θα τη διοικεί η ευρώπη

Γράφει o Mίνως Μάτσας, The Vexed Man

«Θα γίνουμε μία επαρχία που θα μας διοικεί η Ευρώπη», τάδε έφη Μάνος Χατζιδάκις σε μια συνέντευξη περίπου 22 χρόνια πίσω, και παρακάτω συνέχιζε: «Yπάρχει καμιά εγγύηση σωστής ανάπτυξης εδώ μέσα στον τόπο αυτό; Ποτέ! Αλλά, βέβαια, ο τόπος μας προχωράει πάντα με τις εξαιρέσεις του… έτσι θα προχωρήσουμε και στο μέλλον». Σκέφτομαι πόσο τυχερός είναι κι αυτός και οι φίλοι του που μετακόμισαν γι’ άλλους αστερισμούς κι έτσι δεν ζουν τη σημερινή κατάντια και απόλυτη ισοπέδωση σε όλα τα επίπεδα.

Κι όμως, η γενιά μου δεν ξεκίνησε έτσι. Όντας έφηβος γύρω στο ’84, τα πράγματα τότε έμοιαζαν για εμάς από αισιόδοξα έως ουδέτερα. Ζούσαμε στον απόηχο των κινημάτων των ποιητών, των συνθετών, των καλλιτεχνών και προσπαθούσαμε να ανδρωθούμε αρθρώνοντας ένα δικό μας λόγο. Η νεανική ορμή μου με έριξε από τη Νομική Σχολή Αθηνών (όπου έφαγα την πρώτη ψυχρολουσία για το τι εστί ελληνικό πανεπιστήμιο) στα τραγούδια. Έχοντας μεγαλώσει σε ένα αστικό περιβάλλον, αλλά και ανάμεσα σε ανθρώπους που έκαναν θαυμαστά πράγματα (Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Λοΐζο και πολλoύς άλλους) αποτίναξα σχετικά γρήγορα από πάνω μου την προοπτική του επιχειρηματικού ζυγού και βούτηξα σε έναν κόσμο που, στα μάτια μου, φάνταζε πολύ πιο ελεύθερος και γεμάτος φαντασία και έκφραση. Η μουσική μού έδωσε αυτό που δεν θα μπορούσε να μου δώσει καμία πολιτική ιδεολογία και μου έδειξε ένα δρόμο χωρίς χρόνο, χώρο, αρχή και τέλος. Και ενώ ο αγώνας πολλών ανθρώπων είναι να αποκτήσουν τα βασικά, ο δικός μου ήταν να περιοριστώ στα βασικά και να πετάξω τα περιττά που με αποπροσανατόλιζαν από το στόχο μου, που ήταν να μάθω και να κάνω, πάση θυσία, μουσική.

Fast forward στο σήμερα, κοιτάζοντας την εικόνα της χώρας μου. Το πρώτο πράγμα βέβαια που μου ’ρχεται στο μυαλό είναι να αναρωτηθώ τι λάθος έκανα εγώ. Μα εγώ, σκέφτομαι, έκανα τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορούσα. Ήμουν πάντα ειλικρινής στη μουσική μου. Ποτέ δεν κορόιδεψα τους συνεργάτες μου. Δεν έκανα πράγματα δήθεν, γιατί δεν είχα απωθημένα. Δεν έκανα αρπαχτές. Δεν εκμεταλλεύτηκα πρόσωπα και καταστάσεις. Και λέω με αφέλεια, αν ο καθένας μας κάνει τη δουλειά του σωστά, δεν είναι ένας γενναίος τρόπος να πάμε μπροστά;

Ο κύριος που οδηγεί ταξί μού λέει, ωστόσο, πως όλοι οι συνάδελφοί του κλέβουν τους πελάτες (και ο ίδιος, το παραδέχεται), άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο. Αφού, όπως λέει, βλέπει αυτούς στη Βουλή να κλέβουν και να μην μπαίνει κανείς φυλακή, τι περιμένεις; Τι να απαντήσω, όταν είναι ηλίου φαεινότερο ότι κατά συρροή οικονομικά και άλλα εγκλήματα έμειναν για δεκαετίες ατιμώρητα και οι ηθικοί αυτουργοί τους κυκλοφορούν ελεύθεροι ανάμεσά μας με τις τσέπες γεμάτες;

Αδιέξοδο λοιπόν για τον ταξιτζή που «κλέβει, αφού τον κλέβουν», αδιέξοδο για τους συνταξιούχους, για τους πάλαι ποτέ ψηφοφόρους δημοσίους υπαλλήλους «εφέδρους» και για σχεδόν όλους τους εργαζομένους. Σύγχυση, αγανάκτηση, κατάθλιψη και πανικός. Mήπως, όμως, κι εμείς κοιτάξαμε την πάρτη μας; Μήπως κι εμείς δεν μείναμε σιωπηλοί, όταν βλέπαμε τα στραβά – σε όλους τους τομείς; Γιατί, ας πούμε, είναι ολοφάνερο εδώ και πολλές δεκαετίες ότι οι κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό. Δεν ενδιαφέρονται να έχουν πολίτες με παιδεία. Μήπως, λοιπόν, τώρα φωνάζουμε γιατί μπήκε ένα μεγάλο χέρι στην τσέπη μας κι εμείς ξυπνήσαμε λέγοντας – ώπα, πού βάζεις χέρι, μεγάλε;

To ότι ο τόπος μας προχωράει πάντα με τις εξαιρέσεις, όπως είπε ο Χατζιδάκις, είναι βέβαια μια παρηγοριά. Αλλά αναρωτιέμαι αν θα μείνει καμία εξαίρεση εντός των τειχών ή θα ερημώσει τελείως αυτή η χώρα και θα συρθεί για χρόνια, έρμαιο των Ευρωπαίων διοικητών μας. Κι ενώ ακούω σχεδόν όλους τους εικοσάρηδες να λένε ότι φεύγουν από την Ελλάδα, προσωπικά νιώθω πιο έντονα από ποτέ την ανάγκη μετά από 12 χρόνια γεωγραφικής απόστασης από τη χώρα μου να θέλω να επιστρέψω και να κάνω ό,τι μπορώ ώστε να βοηθήσω από τη μεριά μου τον έρημο τον τόπο μου.

Το 2007 έγραφα τη μουσική για ένα ντοκιμαντέρ («Salonica») με παραγωγό μια σοβαρή κυρία από τη Ζυρίχη. Ο σκηνοθέτης Paolo Poloni, Ιταλός, μαζί με το διευθυντή φωτογραφίας που ήταν από την Ελβετία περιπλανήθηκαν στη Θεσσαλονίκη για μήνες και πήραν συνέντευξη από αρκετούς ανθρώπους με διαφορετικές καταβολές (μια και το έφερε η κουβέντα, ο κύριος Εϊπίδης δεν θέλησε να δείξει καν την ταινία αυτή στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που διεξάγεται στη Θεσ/νίκη). Κάποια στιγμή, λοιπόν, μιλάει σε άπταιστα αγγλικά προς το συνεργείο ο κύριoς Κούρτης, περιπτεράς στο επάγγελμα, και λέει ανάμεσα σε άλλα: «It makes me mad… All you fucken Europeans… don’t you know history? I know my history. I know that you, you and you learned a lot from us. You never taught us anything. We taught you. But today this establishment makes my country poor. It’s not poor. They are thiefs. That’s all. At the times you didn’t know how to cook food we suffered from cholesterol. Remember that».

*Ο Μίνως Μάτσας αυτό τον καιρό γράφει τη μουσική για την ταινία του Γιάννη Σμαραγδή «Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι» και τα τραγούδια για το νέο δίσκο της Χάρις Αλεξίου