Νίνο Ρότα: Ο συνθέτης των μεγάλων σάουντρακ, το πλούσιο έργο και η σεμνή ζωή του.
Ενδεχομένως, αρκετοί έχουν στο μυαλό τους τον Νίνο Ρότα πρωταρχικά ως τον συνθέτη που έγραψε τη μουσική για τον «Νονό» του Φράνσις Φορντ Κόπολα. Κι αυτό επειδή ήταν τεράστια η επιτυχία της ταινίας και πολύ ταιριαστή η μουσική του Ρότα. Όμως, αν σκάψει κανείς ελάχιστα πιο βαθιά, θα βρει έναν τεράστιο πλούτο μεγάλης μουσικής από την πλευρά του συνθέτη, που μάλιστα δεν έμεινε μόνο στον κόσμο της κινηματογραφικής μουσικής, αλλά πήγε πολύ πιο πέρα.
Ο Νίνο Ρότα ξεκίνησε να παίζει πιάνο στα 4 χρόνια του και στα 8 είχε πλέον τη δυνατότητα να συνθέτει τα πρώτα του σύντομα κομμάτια. Θεωρήθηκε πολύ σύντομα παιδί-θαύμα και η μουσική του πρωτοπαίχτηκε δημόσια στις αρχές της δεκαετίας του 1920, όταν ήταν μόλις 12 ετών. Πρόκειται για το ορατόριο «Η παιδική ηλικία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή», που παρουσιάστηκε το 1923 στο Μιλάνο. Ωστόσο, η πρώτη του μουσική για ταινία ήρθε το 1933 στο «Treno Popolare» («Λαϊκό τρένο»), σε σκηνοθεσία του Ραφαέλο Ματαράτζο. Από εκεί και πέρα, η καριέρα του απογειώθηκε και ο ίδιος γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία. Όμως παρέμεινε ένας ιδιαίτερα σεμνός άνθρωπος, που ήθελε να γράφει μουσική όσο το δυνατόν περισσότερο και να μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Το να γράφει μουσική ήταν σαν να παίζει ένα παιχνίδι, στο οποίο ήθελε να έχει κοντά του, πέρα από τους φίλους του, στους οποίους ήταν βαθιά αφοσιωμένος, όλο τον κόσμο: «Όταν γράφω μουσική στο πιάνο, νιώθω χαρούμενος. Αλλά –το αιώνιο δίλημμα– πώς μπορεί κάποιος να νιώθει χαρούμενος σ’ έναν κόσμο όπου οι άλλοι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι; Θα έκανα τα πάντα για να δώσω σε όλους τους ανθρώπους μια στιγμή χαράς. Αυτό ακριβώς είναι που βρίσκεται στο κέντρο της μουσικής μου».
Ο Νίνο Ρότα έγραψε μουσική για περισσότερες από 150 ταινίες, μερικές από τις οποίες ήταν σημαντικότατες, τόσο για τον ίδιο τον κινηματογράφο όσο και για τη μουσική κινηματογράφου. Πολύ σημαντική ήταν ασφαλώς η συνεργασία του με τον Φράνσις Φορντ Κόπολα. Μάλιστα με τον «Νονό Νο 2» κέρδισε και το Όσκαρ το 1974. Εξαιρετική ήταν και η συνεργασία του με τον Φεντερίκο Φελίνι, που μας έδωσε εμβληματικές μουσικές σε ταινίες μεταξύ των οποίων το «La strada» (1954), οι «Νύχτες της Καμπίρια» (1957), η «Dolce Vita» (1960), το «8½» (1963), η «Ιουλιέτα των πνευμάτων» (1965), το «Amarcord» (1973), ο «Καζανόβας» (1976), για να κλείσει με την «Πρόβα ορχήστρας» (1978). Ο Φελίνι, που έκανε σε πολύ μεγάλο βαθμό ονειρικές ταινίες, έλεγε ότι ο Ρότα ένιωθε «τη μουσική των ονείρων καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο». Δίπλα στις σπουδαίες φελινικές ταινίες θα ήταν απαραίτητο να συμπληρώσουμε τουλάχιστον τρία ακόμα πολύ μεγάλα φιλμ: τον «Γατόπαρδο» (1963) του Λουκίνο Βισκόντι, το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (1968) του Φράνκο Τζεφιρέλι και την «Ιστορία έρωτα και αναρχίας» (1973) της Λίνα Βερτμίλερ.
Όμως ο Νίνο Ρότα, πέρα από συνθέτης μουσικής για τον κινηματογράφο, ήταν κι ένας εξαιρετικός συνθέτης λόγιας μουσικής, αγγίζοντας κάθε φόρμα – τη συμφωνία, το κονσέρτο, τη μουσική δωματίου, τη φωνητική μουσική, ακόμα και τη θρησκευτική μουσική. Όπως ήταν φυσικό, τα κλασικότροπα έργα του δεν είχαν την αναγνώριση που είχε η μουσική του για τον κινηματογράφο, πράγμα πιθανότατα φυσιολογικό για πολλούς λόγους: Πριν απ’ όλα, η κινηματογραφική του μουσική πλευρά επισκίαζε κάθε άλλη πλευρά του συνθέτη. Ύστερα, ο ίδιος ο Ρότα δεν προωθούσε ιδιαίτερα τα έργα της λόγιας πλευράς του. Ενδεχομένως βέβαια –τόσο σεμνός που ήταν– να μην προωθούσε ούτε τη δουλειά του για τον κινηματογράφο, όμως το έργο αυτό το αναλάμβανε η κινηματογραφική βιομηχανία, που είχε μεγάλη δύναμη εκείνη την εποχή. Τέλος, η επιλογή σε ορισμένα έργα του νεοκλασικού ύφους δεν τον δικαίωσε απόλυτα. Ίσως γιατί, όταν ο Ρότα δημιουργούσε σ’ αυτό, η νεοκλασική προσέγγιση ήταν ήδη εκτός μόδας. Όμως τα τελευταία χρόνια, ειδικά οι συμφωνίες και τα κονσέρτα του παίζονται όλο και συχνότερα και γίνονται όλο και πιο αγαπητά στο παγκόσμιο κοινό.
Ο βαθύτατα συναισθηματικός κόσμος της μουσικής του Νίνο Ρότα δεν μπορεί παρά να αγγίζει κάθε προσεκτικό ακροατή, όσα χρόνια κι αν περάσουν από την εποχή που έχει γραφτεί. «Μια στιγμή χαράς» είναι άλλωστε πάντοτε πολύτιμη…
15°
