Πανικοβάλ | Ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ και το Μαουτχάουζεν του Μίκη Θεοδωράκη

Με αφορμή την προβολή του «Μαουτχάουζεν» στις 22 και 23 Νοεμβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, ανοίγουμε ένα παράθυρο σε ένα έργο που δεν είναι απλώς ταινία, αλλά ένα είδος τελετουργίας μνήμης. Και μαζί του υποδεχόμαστε τον δημιουργό του, τον Αρίσταρχο Παπαδανιήλ — έναν άνθρωπο που, σαν έμπειρος τεχνίτης της εικόνας και του ήχου, δουλεύει με σεβασμό, ακρίβεια και μια σχεδόν ποιητική αφοσίωση στον τόπο και την ιστορία.

Ο Α.Παπαδανιήλ, γεννημένος στην Αθήνα το 1978, είναι από εκείνες τις πολυσχιδείς φυσιογνωμίες που δύσκολα χωρούν σε μία ταμπέλα: animator, σκηνοθέτης, σκιτσογράφος, τραγουδιστής, συγγραφέας, δημιουργός της σειράς «Ένα γράμμα, μια ιστορία» και συνιδρυτής του δημιουργικού γραφείου Syllipsis. Έργα του έχουν ταξιδέψει σε φεστιβάλ, σε σχολικές αίθουσες, σε περιοδικά, σε τηλεοπτικές παραγωγές, παρουσιάζοντας αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο που έχει να ενώνει εικόνα, αφήγηση και μουσική σε κάτι ενιαίο και ζωντανό.

Στο podcast μιλάμε για το «Μαουτχάουζεν», τη θρυλική καντάτα του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στην ποίηση του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά έργα μνήμης για το Ολοκαύτωμα, που γίνεται για πρώτη φορά κινηματογραφικό έργο. Ο Παπαδανιήλ όχι μόνο επανηχογράφησε τα τέσσερα τραγούδια —σε μια λιτή εκδοχή για φωνή και τσέλο, μαζί με τον Άρη Ζέρβα— αλλά έλαβε και την προσωπική έγκριση του ίδιου του Θεοδωράκη, ο οποίος άκουσε τις ηχογραφήσεις λίγο πριν φύγει από τη ζωή. Η ταινία εμπλουτίζεται με το ανέκδοτο κείμενο του Καμπανέλλη «Οδοιπορικό Μαουτχάουζεν – Μάιος 1988» και γυρίζεται στο ίδιο το στρατόπεδο, μετατρέποντας τον τόπο σε πρωταγωνιστή.

Παράλληλα, ο Παπαδανιήλ υπογράφει ένα ακόμη έργο-μνημόσυνο, εντελώς διαφορετικό αλλά εξίσου φορτισμένο: το μικρού μήκους φιλμ για το κλείσιμο του ιστορικού αθηναϊκού κινηματογράφου IDEAL. Το «ΙΝΤΕ8Λ» είναι ένας ποιητικός αποχαιρετισμός στους 102 χρόνους λειτουργίας της αίθουσας, με μουσική του Μίμη Πλέσσα και νέα ερμηνεία δύο τραγουδιών του («Έρχεσαι και φεύγεις» και «Έκλαψα χθες») από τον ίδιο τον Παπαδανιήλ και τον Άρη Ζέρβα — αυτή τη φορά, επίσης, με την άδεια και ευλογία του Πλέσσα, λίγο πριν φύγει κι εκείνος από τη ζωή.

Ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ εκπροσωπεί αυτό το σπάνιο είδος δημιουργού που κοιτάζει την ιστορία κατάματα, χωρίς να υποκύπτει σε εύκολους εντυπωσιασμούς· που αντιμετωπίζει τον χώρο, τη μνήμη και τη μουσική ως ισότιμους συνομιλητές· και που επιμένει να φτιάχνει έργα όπου η παράδοση και η καινοτομία δεν αλληλοαναιρούνται, αλλά συμπορεύονται. Τέχνη που στέκεται με αξιοπρέπεια απέναντι στο παρελθόν — και να το ξαναδίνει στο παρόν, ζωντανό.

Info
«Mauthausen» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος το Σαββατοκύριακο 22-23 Νοεμβρίου 2025 και στη συνέχεια, σε επιλεγμένους κινηματογράφους στο πλαίσιο και του αφιερωματικού έτους «100 χρόνια Μίκης Θεοδωράκης».
Μίκης Θεοδωράκης - Ιάκωβος Καμπανέλλης - Mauthausen (91’)
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κουντουράς, Αρίσταρχος Παπαδανιήλ - Παραγωγή: Syllipsis
«Οδοιπορικό Μαουτχάουζεν-Μάιος 1988»: Αδημοσίευτο κείμενο του επιζώντα Ιάκωβου Καμπανέλλη, που ανασταίνει τις μνήμες στο φυσικό τους χώρο μαζί με το κύκνειο «Άσμα Ασμάτων» του Μίκη Θεοδωράκη ερμηνευμένο, με την έγκριση του ίδιου του συνθέτη, από τους Αρίσταρχο Παπαδανιήλ (φωνή) και Άρη Ζέρβα (βιολοντσέλο) κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Επετείου Μνήμης Απελευθέρωσης Μαουτχάουζεν 2022 στην Αυστρία.