Η διεθνώς αναγνωρισμένη ταινία «Σαντός» αποκλείστηκε στην Ινδία λόγω απεικόνισης αστυνομικής βίας και μισογυνισμού - Απέσπασε διθυραμβικές κριτικές στις Κάννες
Οι αρχές λογοκρισίας της Ινδίας μπλόκαραν την κυκλοφορία της πολυβραβευμένης ταινίας Σαντός, λόγω ανησυχιών για τον τρόπο που παρουσιάζει τον μισογυνισμό την ισλαμοφοβία και τη βία στην ινδική αστυνομία.
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία της Βρετανοϊνδής Σάντια Σούρι, εκτυλίσσεται στη βόρεια Ινδία και έχει αποσπάσει διεθνή αναγνώριση για την ιστορία της, που ακολουθεί μια νεαρή χήρα η οποία εντάσσεται στο αστυνομικό σώμα και ερευνά τη δολοφονία μιας νεαρής κοπέλας από την κάστα Νταλίτ.
Η ταινία παρουσιάζει με αμείλικτο τρόπο τις σκοτεινές πτυχές της ινδικής αστυνομίας, αποκαλύπτοντας βαθιά ριζωμένη μισογυνία, διακρίσεις κατά των Νταλίτ –της χαμηλότερης κάστας της Ινδίας, που παλαιότερα αποκαλούνταν «ανέγγιχτοι»– και τη συστηματική κακομεταχείριση και βασανισμό υπόπτων από τις αρχές.
Το Σαντός έκανε την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ των Καννών, όπου απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Ήταν η επίσημη υποψηφιότητα του Ηνωμένου Βασιλείου για την κατηγορία διεθνούς ταινίας στα Όσκαρ και στη συνέχεια προτάθηκε για το βραβείο Bafta Καλύτερου Ντεμπούτου, λαμβάνοντας εξαιρετικές κριτικές, συμπεριλαμβανομένων πέντε αστέρων από την εφημερίδα Observer, που τη χαρακτήρισε «ένα φαινόμενο». Η πρωταγωνίστρια, Σαχάνα Γκοσουάμι, κέρδισε πρόσφατα το βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στα Ασιατικά Κινηματογραφικά Βραβεία.
Η παραγωγή είχε προηγουμένως καταθέσει το σενάριο για έγκριση προκειμένου να γυριστεί η ταινία στην Ινδία, χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα. Επιπλέον, η μεγαλύτερη αλυσίδα κινηματογράφων της χώρας είχε συμφωνήσει να τη διανείμει τον Ιανουάριο.
Ωστόσο, η Κεντρική Επιτροπή Πιστοποίησης Ταινιών (CBFC), η κρατική αρχή που εγκρίνει τις κινηματογραφικές κυκλοφορίες, μπλόκαρε το Σαντός επικαλούμενη την αρνητική απεικόνιση της αστυνομίας.
Η Σούρι, σεναριογράφος και σκηνοθέτρια της ταινίας, χαρακτήρισε την απόφαση «απογοητευτική και συντριπτική».
Οι σκληροί όροι λογοκρισίας και η απόφαση της σκηνοθέτριας
Σύμφωνα με τη Σούρι, οι λογοκριτές απαίτησαν μια λίστα από ριζικές περικοπές τόσο εκτεταμένη που καθιστούσε «αδύνατη» την εφαρμογή τους. Αν και οι νομικοί περιορισμοί δεν της επέτρεψαν να αποκαλύψει λεπτομέρειες, ανέφερε ότι η λίστα των κοψιμάτων εκτεινόταν σε πολλές σελίδες και περιλάμβανε ζητήματα σχετικά με τη συμπεριφορά της αστυνομίας και κοινωνικά προβλήματα που αποτελούν θεμελιώδες μέρος της ταινίας.
«Ήταν πολύ σημαντικό για μένα η ταινία να κυκλοφορήσει στην Ινδία, οπότε προσπάθησα να βρω έναν τρόπο να το κάνω να λειτουργήσει», είπε η Σούρι. «Αλλά στο τέλος ήταν απλώς πολύ δύσκολο να γίνουν αυτές οι περικοπές και να παραμείνει η ταινία κατανοητή, πόσο μάλλον πιστή στο όραμά της».
Η σκηνοθέτρια τόνισε ότι, παρόλο που η ταινία παρουσιάζει μια σκληρή εικόνα της αστυνομίας, «δεν αισθάνομαι ότι δοξάζει τη βία με τον τρόπο που το κάνουν πολλές άλλες ταινίες για την αστυνομία. Δεν υπάρχει τίποτα το υπερβολικό ή εντυπωσιοθηρικό».
Εντεινόμενη λογοκρισία στην ινδική πολιτιστική σκηνή
Η Σούρι παραδέχτηκε ότι ήταν «αγχωμένη» για την κυκλοφορία της ταινίας στην Ινδία υπό τις παρούσες συνθήκες, αλλά επέμεινε ότι ήταν «ζωτικής σημασίας» να μπορέσουν να τη δουν όσοι επηρεάζονται άμεσα από τα ζητήματα που πραγματεύεται.
Η υπόθεση της ταινίας είχε εμπνευστεί από τον βιασμό μιας γυναίκας σε λεωφορείο στο Δελχί το 2012 –γνωστός ως η υπόθεση Νιρμπάγια– και η σκηνοθέτρια είχε συνεργαστεί με ινδικές μη κυβερνητικές οργανώσεις για την ανάπτυξη του σεναρίου.
Η αστυνομική βία στην Ινδία και η ιδιαίτερη ματιά του «Σαντός»
Η αστυνομική βία και τα βασανιστήρια αποτελούν ένα καλά τεκμηριωμένο πρόβλημα στην Ινδία. Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 2020, οι ινδικές αρχές χρησιμοποιούν συστηματικά βασανιστήρια και παραβιάζουν τις διαδικασίες σύλληψης χωρίς συνέπειες.
Παρόλο που η αστυνομική βία έχει απεικονιστεί και στο παρελθόν στον ινδικό κινηματογράφο, η Σούρι αναρωτήθηκε αν η ρεαλιστική προσέγγιση του Σαντός –σε αντίθεση με τη συχνά στιλιζαρισμένη μορφή του Μπόλιγουντ– ήταν αυτό που ενόχλησε τη λογοκριτική επιτροπή.
«Ίσως αυτό που είναι ανησυχητικό σε αυτή την ταινία είναι ότι όλοι οι χαρακτήρες είναι ηθικά διφορούμενοι και δεν υπάρχει ένας και μόνος ήρωας», είπε.
Παρότι δεν υπάρχει δυνατότητα έφεσης κατά της απόφασης της CBFC εκτός από τη δικαστική οδό, η Σούρι δήλωσε ότι θα συνεχίσει να αγωνίζεται ώστε η ταινία να γίνει διαθέσιμη στο ινδικό κοινό.
12°
